Як дзейнічае КДБ, або Як нарадзілася «чорная легенда» пра Пія XII? 6

Сёння ён з’яўляецца грамадзянінам Злучаных Штатаў, але да канца 1978 г. быў генералам румынскага камітэта дзяржбяспекі (секурытатэ). Пачэпа быў асабістым дарадчыкам Чаўшэску, кіраўніком службы замежнай сакрэтнай інфармацыі і адным з кіраўнікоў Міністэрства ўнутраных спраў Румыніі. Ён атрымаў палітычны прытулак у ЗША і шмат супрацоўнічаў з ЦРУ.

Іона Пачэпа расказаў свету, што ў 1960-я гады ўдзельнічаў у кампаніі супраць папы Пія ХІІ, ініцыяванай савецкім КГБ па асабістым загадзе Мікіты Хрушчова. Мэта гэтай кампаніі заключалася ў тым, каб панізіць маральны аўтарытэт Ватыкана ў Еўропе і прадставіць яго як бастыён нацызму на кантыненце. Пачэпа расказваў: «Паколькі Пій ХІІ быў нунцыем у Мюнхене і ў Берліне ў перыяд прыходу да ўлады нацыстаў, КГБ хацела паказаць яго антысемітам, які дазволіў Халакост Гітлера. Цяжкасць заключалася ў тым, што аперацыя не павінна была пакінуць нават мінімальнага савецкага следу. Усю брудную працу неабходна было выканаць рукамі Захаду, выкарыстоўваючы доказы, якія паходзілі з самога Ватыкана».

Румыны былі ўключаныя ў аперацыю, бо КГБ не мела ніякага доступу да Ватыканскага архіву.

Служба замежнай сакрэтнай інфармацыі Румыніі, якой кіраваў Пачэпа, незадоўга да гэтага правяла абмен каталіцкага біскупа Аўгустына Пача, які знаходзіўся ў румынскай турме па абвінавачанні ў шпіянажы, на двух сваіх агентаў, арыштаваных у Заходняй Германіі. Падчас гэтай аперацыі румынскія спецслужбы ўсталявалі некаторыя кантакты з Апостальскай Сталіцай. Яны павінныя былі быць выкарыстаны для правядзення кампаніі па дэзінфармацыі, якая атрымала назву Seal 12.

Пачэпа павінен быў патлумачыць Святому Пасаду, што Румынія гатовая аднавіць дыпламатычныя адносіны ў абмен на беспрацэнтную пазыку ў мільярд даляраў — вельмі вялікую суму, якая павінна была пацвердзіць сур’ёзнасць намераў. Каб гістарычна абгрунтаваць неабходнасць аднаўлення адносін, Ватыкану было прапанавана дапусціць у свае архівы «румынскіх святароў», якія насарэч былі агентамі спецслужбаў. Першая сустрэча паміж Пачэпам і супрацоўнікам Дзяржсакратарыяту кс. Агастына Казаролі, які ў будучыні атрымаў кардынальскую годнасць і пасаду Дзяржсакратара Яго Святасці Паўла VI, адбылася ў адным з гатэляў у Жэневе. Казаролі быў адкрытым на тое, каб Ватыкан пазычыў Румыніі грошы, аднак агучыў таксама некаторыя ўмовы, над якімі там разважалі на працягу далейшых амаль 20 гадоў. Але доступ да Ватыканскіх архіваў быў дазволены адразу. Так, тры агенты румынскіх спецслужбаў у перыяд 1960—1962 гг. змаглі апрацаваць сотні дакументаў, якія датычылі Пія ХІІ. Яны патаемна іх фатаграфавалі і перапраўлялі ў Маскву. Аднак, паводле Пачэпы, матэрыялаў для кампрамату знойдзена не было.

Нягледзячы на гэта, у пачатку 1963 г. генерал Іван Агаянц, легендарны кіраўнік аддзела дэзінфармацыі КГБ, падзякаваў румынам за дапамогу і абвясціў, што аперацыя Seat 12 завяршылася паспяхова. Але як? Ці сапраўды знайшліся дакументы, якія сведчылі аб сімпатыях пантыфіка да нацыстаў? Не. Былі знойдзеныя матэрыялы, якіх было дастаткова толькі для напісання правакацыйнай тэатральнай п’есы пад назвай «Вікарый». Яе аўтарам стаў малавядомы малады нямецкі пісьменнік Рульф Хохут. Ён сам у 1959 г. працаваў у Рыме, дзе збіраў інфармацыю для сваёй кнігі. Хохут пісаў, што нібыта ў Ватыкане ён атрымліваў інфармацыю ад біскупа, імя якога назваць не можа, але сам Пачэпа ў гэтым вельмі сумняваўся. Румынскі генерал расказаў, што шмат разоў сустракаўся з каталіцкімі іерархамі, але ніколі яму не даводзілася пачуць ад біскупаў падобнай інфармацыі нават у форме жарту.

У 1963 г. Рульф Хохут апублікаваў сваю кнігу, у якой прадставіў Пія ХІІ як чалавека халоднага і прагнага да ўлады, якога захаванне ватыканскіх скарбаў хвалявала больш, чым ахвяры злачынстваў Гітлера.

Матэрыялы, сабраныя агентамі спецслужбаў, былі ім выкарыстаныя для раздзелу аб гістарычным кантэксце і некаторых падрабязнасцях ватыканскага жыцця ў часы вайны, але не больш за тое. Спецыяльна для пастаноўкі спектаклю паводле гэтай п’есы ў Маскву з Усходняга Берліна быў выкліканы нямецкі камуніст і тэатральны рэжысёр Эрвін Піскатор.

У 1970-я гады кіраўнік КГБ Андропаў падзяліўся з Пачэпам, што поспех п’есы і тэатральнай пастаноўкі можна патлумачыць тым, што людзі аддаюць перавагу веры ў бруд, чым у святасць. Нямецкі гісторык, навуковы кансультант шматлікіх ватыканскіх дыкастэрый Міхаэль Хэзэман адзначае, што і да сённяшняга дня Іона Пачэпа чакае ад новых расійскіх уладаў адкрыцця архіваў КГБ, каб паказаць колькі няпраўды было сфабрыкавана супраць аднаго з самых вялікіх Папаў ХХ ст.

radiovaticana.org

Хочаш падзяліцца важнай інфармацыяй ананімна і канфідэнцыйна? Пішыце рэдактару «Нашай Нівы» ў ТГ