Леанід Шчамялёў. Партрэт Яўгена Куліка.
Таццяна Сяргееўна -- малодшая сястра мастака.
Фота Яўгена Куліка стаіць на яе стале.
Яўген Кулік. Скульптура Льва Гумілеўскага, паказаная падчас выставы, прысвечанай мастаку ў 2004.
У самым пачатку1960-х у лёсе Яўгена Куліка адбыўся пераломны момант — ён перайшоў на беларускую мову, -- расказвае сястра вялікага мастака Тамара.
«Ён зрабіў гэта прынцыпова, калі
Проста адчуў сябе беларусам, зразумеў, колькі ўсяго каштоўнага і неацэненага ў беларускай культуры і гісторыі».
Яўген Кулік — эпахальны беларускі мастак.
Якім ён быў у жыцці? Сястра мастака Тамара Сяргееўна падзялілася ўспамінамі з «НН».
«Сям’я ў нас вельмі простая, звычайная — узгадвае спадарыня Тамара. — Бацькі былі неадукаваныя, дзякуй Богу, дзеці адукацыю атрымалі. Мама, Вольга Антонаўна, скончыла курсы лікбезу ў
У мяне з Яўгенам розніца — шэсць гадоў, і ён апекаваўся мною.Пакідаў сшытак і даваў мне заданне — прапісваў некалькі старонак з кручкамі і палачкамі, і я ўсё гэта перапісвала. А ён пасля ставіў мне адзнакі. Таму ў першы клас я прыйшла падрыхтаваная».
Схільнасці да мастацтва з’явіліся ў Яўгена Куліка з самага дзяцінства.
«Старэйшая сястра расказвала: у вайну сям’я наша жыла на рагу Інтэрнацыянальнай і Камсамольскай, у старым доме з вельмі шырокімі падваконнямі, — кажа спадарыня Тамара. —
Паперы не было, дык Яўген маляваў на падваконні. Пасля мама змывала, і ён ізноў маляваў.Шкада, не захаваўся Яўгена дзіцячы агульны сшытак, там на кожнай старонцы былі яго малюнкі. Там быў выдатны партрэт Гогаля.
Школьнікам ён хадзіў у мастацкі гурток, пад кіраўніцтвам Алега Луцэвіча.Падчас хваробы Яўген узяў з сабой у шпіталь альбом і алоўкі, а вынікі пасля паказаў кіраўніку, і той надта ўразіўся. Падарыў Яўгену пэндзлікі і фарбы. Тады гэта было асабліва каштоўна».
Не менш, чым малюнкамі, Яўген цікавіўся кнігамі.
«Чытаў усё, што пад руку траплялася. — усміхаецца сястра. — Пасля вайны везлі неяк кнігі на макулатуру на вялікім возе. Дык Яўген бег за возам і выторгваў кнігі адну за адной.Ці яшчэ, памятаю, як вяртаўся са школы: ідзе і чытае. Прыпыніцца, стаіць і працягвае чытаць».
Праз гэта Яўген Кулік стаў сапраўдным эрудытам. Спадарыня Тамара ўзгадвае:
як яны глядзелі першыя выпускі «Што? Дзе? Калі?», дык Яўген адказваў на ўсе пытанні, апроч вузканавуковых.Ці мог тыдзень разгадваць крыжаванку, каб у ёй не засталося ніводнага неразгаданага слова, шукаў адказы ў кнігах.
Спадарыня Тамара паказвае кнігі, праілюстраваныя Яўгенам.
Асаблівую ўвагу надае «Песні пра зубра». Гусоўскі на партрэце — як дзве кроплі вады падобны да мастака.Паэма натхняла, ён працаваў з вялікім захапленнем. З большай самааданасцю працаваў хіба толькі над эталонам «Пагоні».
«Для нас тое, што эскіз Яўгена стаў эталонам, было вялікай радасцю, вялікім гонарам, —кажа сястра. — У 1991 годзе, калі Беларусь аднавіла незалежнасць, паўстала пытанне пра новую дзяржаўную сімволіку. Увазе камісіі былі прапанаваныя некалькі варыянтаў „Пагоні“, найлепшым з якіх прызналі эскіз майго брата. Такую адказную справу нельга было зрабіць без абмеркавання з калегамі, без кансультавання з гісторыкамі.
Вялікую дапамогу ў гэтай працы Яўгену аказаў Уладзімір Крукоўскі, за што брат быў яму вельмі ўдзячны».
Першая персанальная выстава Куліка адбылася ў 2004 годзе — праз два гады пасля яго смерці. Гледачоў уразіла рознабаковасць яго таленту.
«Яўген быў вельмі сціплы чалавек, — кажа спадарыня Тамара. — Вельмі дабразычлівы, неканфліктны. Я не памятаю, каб мы
Ён, калі трэба якая дапамога, хоць ноч на гэта заб’е, але зробіць, што трэба.Ён быў мне не толькі брат, але
* * *
Яўген Кулік
нар. 31 кастрычніка 1937 у Мінску. Мастак, вядомы найперш стварэннем эталону герба «Пагоня», графічнымі серыямі «Помнікі дойлідства Гродзеншчыны», «Замкі Беларусі», «Паўстанне 1863 г. у Беларусі». Аформіў дзясяткі кніг, у тым ліку «Песню пра зубра» Міколы Гусоўскага. Яшчэ ў савецкі час Майстэрня Куліка «На паддашку» (на сённяшнім праспекце Незалежнасці, насупраць КДБ) стала месцам збору дэмакратычна настроенай інтэлігенцыі. Памёр Яўген Кулік 12 студзеня 2002 года. Яму было 65 гадоў.
