Справа была так. 3 верасня я вяртаўся ў Мінск з міжнароднай канферэнцыі. Выезд за межы Беларусі мне забаронены, таму ў апошнія сем месяцаў і з'яжджаў, і вяртаўся я праз Расію. Ехаў такім чынам я не ўпершыню. Таму выконваў неабходныя меры засцярогі.
Ехаў тымі відамі транспарту, дзе не патрабуецца прад'яўляць пашпарт пры куплі квітка, перад выездам з Мінска адключыў мабільны тэлефон.Тым не менш, вяртаючыся, пры перасадцы ў Оршы выявіў за сабой сачэнне.
За некалькі станцый да Мінска ў вагон пачалі заходзіць па адным людзі ў цывільным і рассаджвацца на розныя месцы.
Ніякай спецыяльнай падрыхтоўкі або шпіёнскага адукацыі я не маю, але
13 гадоў удзелу ў апазіцыйнай, часцяком паўпадпольнай дзейнасці даюць пэўны вопыт. Гэтыя навыкі дазваляюць па паводзінах і іншых прыкметах адрозніць, хто ў дарозе спрабуе забіць час, а хто знаходзіцца «на працы».
Усвядоміўшы небяспеку,
я ўключыў тэлефон і паведаміў сваёй жонцы, а таксама рэдактару сайта charter97.org Наталлі Радзінай аб тым, што, магчыма, рыхтуецца маё затрыманне ці нейкая іншая правакацыя. Я таксама скарыстаўся гэтай паўзай, каб знішчыць усю інфармацыю на сваім ноўтбуку і зламаць флэш-карты, якія былі ў мяне з сабой.Убачыўшы гэта,
мае «пасажыры» занерваваліся, пачалі актыўна перамігвацца, пісаць смскі, адзін з іх нешта хутка шаптаў па тэлефоне, потым выбег з ім у тамбур.
Па прыбыцці ў Мінск гэтыя хлопцы ўжо зусім перасталі маскіравацца, пастроіліся амаль у шарэнгу і адкрыта «вялі» мяне да метро.
Перад самым спускам на станцыю я ўбачыў, што паміж намі ўтварылася пэўная адлегласць. Скарыстаўшыся гэтым, я заскочыў у таксі і хутка з'ехаў адтуль.Відавочна, што ехаць дадому мне было небяспечна, таму, змяніўшы пару машын, я прыняў рашэнне выехаць з краіны. Такі варыянт развіцця падзей я прадбачыў і быў да яго ў некаторай ступені гатовы.
Абмоўлюся адразу, што ў гэтай сітуацыі для мяне самога застаецца шмат няясных момантаў. Справа была незадоўга да «парламенцкіх выбараў». Я быў адным з ініцыятараў кампаніі байкоту гэтых "выбараў" і, безумоўна, чарговы арышт на 10-15 сутак за «нецэнзурную лаянку ў грамадскім месцы» не быў бы для мяне нечаканасцю. Але ж для гэтага можна было загадаць участковаму з парай операў пачакаць мяне каля пад'езда майго дома, а не ладзіць цэлую спецаперацыю з прыцягненнем кучы людзей і сачэннем ад Оршы да Мінска.
Я не ведаю, да якой спецслужбы належалі гэтыя людзі, таксама незразумела, якія былі іх сапраўдныя намеры,чаму яны занерваваліся і змянілі свае паводзіны, калі я паведаміў аб тым, што што можа адбыцца мой захоп. Прызнаюся, што высвятляць гэтага ў мяне не было ніякага жадання. Не выключаю таксама, што рыхтавалася нейкая акцыя запалохвання з мэтай прымусіць мяне з'ехаць з краіны, хоць прагназаваць дзеянні людзей, якія знаходзяцца ва ўладзе і ап'янёныя сваёй беспакаранасцю, дастаткова цяжка.
Наважыцца на ўцёкі з краіны мяне падштурхнулі цалкам канкрэтныя абставіны, але мушу прызнацца, што я не раз думаў пра гэта апошні год.
Умовы майго «вызвалення» з калоніі 14 верасня 2011 былі такія, што я знаходзіўся пад пастаянным кантролем міліцыі і спецслужбаў. Мінімум два разы на тыдзень супрацоўнікі міліцыі ламіліся ў маю кватэру, дапытвалі суседзяў і знаёмых, абрывалі тэлефоны...За некалькі дзён да акцый, якія праводзяцца апазіцыяй, маю кватэру бралі практычна ў аблогу. Я па некалькі дзён не мог выйсці нават за прадуктамі.
У гэтай сітуацыі я працягваў сваю грамадскую дзейнасць, не пазбягаў рэзкіх выказванняў і заклікаў да аказання ціску на рэжым, вёў работу па аднаўленні структур грамадзянскай кампаніі «Еўрапейская Беларусь», па якой пасля 19 снежня 2010 літаральна пракаціўся каток рэпрэсій, рабіў усё для таго, каб прыцягнуць увагу да сітуацыі з палітвязнямі. Хоць, безумоўна, эфектыўнасць маёй дзейнасці ў тых умовах пакідала жадаць лепшага. Ад шматлікіх абсалютна легальных напрамкаў дзейнасці даводзілася адмаўляцца,бо з Беларусі гэта было б проста немагчыма альбо занадта небяспечна для людзей, уцягнутых у гэтую дзейнасць.
Урэшце, калі быць зусім шчырым, не магу не сказаць таксама аб прычынах асабістага характару.
Я выдатна ўсведамляў, што нараджэнне сына зрабіла мяне больш уразлівым. У крытычнай сітуацыі я, магчыма, не змог бы праявіць належнай цвёрдасці і мог падвесці людзей, якія мне даверыліся і якія ад мяне залежалі.
Нягледзячы на тое, што рашэнне з'ехаць з Беларусі было прынята вельмі хутка і ў экстрэмальнай сітуацыі, гэта адначасова стала адным з самых складаных рашэнняў, сумневы ў правільнасці якога я буду адчуваць, напэўна, да канца жыцця.
Цяпер у маім жыцці многае зменіцца.
Мне трэба будзе асвоіць зусім іншыя метады дзейнасці, чым тыя, да якіх я прывык, вывучыць шмат новага, забыцца шмат старога, зразумець, як у гэтай новай сітуацыі я магу быць карысны сваёй краіне і сваім сябрам, якія працягваюць барацьбу ў вельмі складаных умовах.
Але я спраўлюся, таму што люблю сваю краіну. Справядлівасць гэтых высакамоўных слоў я даказаў справай. За свабодную будучыню сваёй краіны я актыўна змагаюся з 1999 года. За гэты час я быў выключаны з універсітэта, каля 50 разоў быў затрыманы на тэрмін ад некалькіх гадзін да 15 сутак, дзясяткі разоў быў збіты, прайшоў праз страту сяброў, праз катаванні ў турме КДБ, праз «зону»...
Беларусь і тыя, хто за яе змагаецца, заўсёды застануцца ў маіх думках, у маім сэрцы, у маіх дзеяннях.
