«БАЦЬКОЎСКІ» КОМПЛЕКС БЕЛАРУСКАГА КІНО
Алена Лукашэвiч
Знаёмы кiнакрытык, якi сустрэў мяне на прэсавай канфэрэнцыi з нагоды адкрыцьця ў Берасьцi першага нацыянальнага фэстывалю беларускага кiно, падзялiўся сваёй перасьцярогай. Iснуе верагоднасьць, сказаў ён, што пераможцамi нашага фэстывалю стануць амэрыканцы, у лепшым выпадку — расейцы. Пытаньне — чым расейцы лепшыя за амэрыканцаў, засталося без адказу. Безумоўна, зьяўленьне ў конкурснай праграме нацыянальнага, а не мiжнароднага фэстывалю фiльмаў замежных рэжысэраў — нонсэнс. Але ж баяцца канкурэнцыi з боку амэрыканца Мэнахэма Голяна ня варта было ня толькi з-за нiзкага мастацкага ўзроўню ягоных фiльмаў (чаго нельга сказаць пра фiльм расейскага рэжысэра Дзьмiтрыя Астрахана «Зь пекла ў пекла»). Думаецца, зьяўленьне ягонага iмя ў конкурснай праграме НФБК — усяго толькi лёгкi рэвэранс на адрас сталага замежнага заказчыка кiнастудыi «Беларусьфiльм». Хутчэй за ўсё, з гэтае ж прычны ў праграму трапiў i фiльм Астрахана, здымкi якога фiнансаваў ранейшы партнэр Голяна нямецкi прадзюсэр Артур Браўн. Але растлумачыць, як трапiлi ў праграму некаторыя фiльмы беларускiх рэжысэраў, здольных сваiм нiзкiм узроўнем дыскрэдытаваць iдэю якога заўгодна фэстывалю, зразумець цяжка. Галоўны аргумэнт майго суразмоўцы — беларускiя фiльмы атрымлiваюць прызы на мiжнародных фэстывалях — выклiкаў сумнеў. Падобна, да гэткай катэгорыi належыць фэстываль «Залаты Вiцязь», на якiм некаторыя беларускiя кiнематаграфiстыя выконваюць ролю «славянских братьев», i толькi ў другую чаргу — прафэсiяналаў.
Падазраваць у нейкай заангажаванасьцi чальцоў адборачнай камiсii беларускага кiнафэстывалю ня хочацца. Але слабых фiльмаў у праграме было зашмат i таму склалася ўражаньне, быццам арганiзатары наогул забылiся на iснаваньне прафэсiйных крытэрыяў. Прынамсi, быў забыты найгалоўны зь iх — фэстываль павiнен адлюстроўваць працэсы, якiя адбываюцца, у дадзеным выпадку, у беларускiм кiно. Вiдаць, чальцы адборачнай камсii кiравалiся адным: показаць гледачу кiнафiльмаў як мага болей. I стварэньне, так бы мовiць, глядацкага асяродку, было пакладзенае ў падмурак фэстывалю. Якiя там творчыя працэсы. Пра iх, вераемна, ня ўспомнiлi нават сябры журы. Толькi адзiн зь iх — анiматар у кiно i максымалiст у жыцьцi Iгар Воўчак адмовiўся падпiсваць пратакол, бо рашэньне журы палiчыў некампэтэнтным. Сацыяльна-патрыятычны патас (саюз дзьвюх славянскiх дзяржаваў) i «чалавечы фактар « (нiкога не пакрыўдзiць) — вось, напэўна, тыя крытэрыi, паводле якiх вызначалiся пераможцы ў так званым мастацкiм жанры. Верагодна, таму лепшым iгравым фiльмам прызначылi расейска-беларускi кiнапраект — рэжысэрскi дэбют Мiкалая Яроменкi-малодшага «Сын за бацьку». Фiльм-дыягназ нашага часу, у якiм, насуперак жорсткiм рэалiям пераходнага, постсавецкага пэрыяду, перамагае мужчынская дружба бацькi-вэтэрана й сына-рыначнiка, не прынес ягоным стваральнiкам сусьветнай славы. Хiба што Ўладзiмер Гасьцюхiн, якi з бляскам выканаў эпiзадычную ролю ў гэтым фiльме, мог прэтэндаваць на прэстыжны ў сусьветным кiнематографе прыз за лепшую ролю другога пляну. Тым ня менш, патасная павучальнасьць выканаўцы галоўнай ролi Яроменкi-старэйшага i рэжысэрская бездапаможнасьць малодшага не перашкодзiлi журы прысудзiць «Сыну за бацьку» прыз у намiнацыi «лепшы iгравы фiльм».
