Адам Глёбус
Невялiкае пра вялiкiх
Сёнагон
Сэй-Сёнагон жыла ў асяродзьдзi, вызваленым ад працы, падаткаў, вайны, i знаходзiла безьлiч тэмаў, каб пiсаць генiяльныя «Занатоўкi каля ўзгалоўя».
Джойс
Каб ахарактарызаваць адным ёмкiм словам постаць Джэймса Джойса, дастаткова сказаць «дублiнец». А ён гэтага вельмi не хацеў, ён жадаў называцца Улiсам.
Хэмiнгуэй
Кожны раман, якi б вялiкi ня быў, можна зьвесьцi да аднаго анатацыйнага сказу. Твор «Стары й мора» Эрнэста Хэмiнгуэя можна пераказаць так: «Дзед злавiў вялiкую рыбiну, а яе зьелi акулы iмпэрыялiзму».
Ерафееў
Творы Вэнэдыкта Ерафеева носяць на твары добрасардэчную ўсьмешку, поўную кепскiх зубоў.
Шэксьпiр
Уiльяму Шэксьпiру даруецца ўсё, навет бяздарная пастаноўка «Рамэа i Джульеты» ў самадзейным тэатры Менскага трактарнага заводу.
Басё
Мацуа Басё жыў у эпоху, якая ня ведала ўспышак фотаапаратаў, а таму аддана верыў у азарэньне.
Бунюэль
Як рэвалюцыйна настроены сюррэалiст, Луiс Бунюэль ня мог не сказаць: «Навука — вораг чалавека».
Борхес
Хорхе Луiс Борхес любiў хавацца ў блытанiне сапраўднага й выдуманага.
Гомэс дэ ла Сэрна
З усiх вясёлых гiшпанцаў, над чыiмi старонкамi давялося пасьмяяцца, Рамон Гомэс дэ ла Сэрна самы эксцэнтрычны й найвесялейшы. «Нудысты цудоўныя людзi, — казаў Рамон, — толькi калi доўга пасядзяць, абавязкова прылепяцца да крэслаў».
Мiро
Жуан Мiро самы iнфантыльны з дадаiстаў. У ягоныя семдзесят яму было, насамрэч, тры гады. Мiро самы кранальны жывапiсец ХХ стагодзьдзя. Яго любiш, як дзiця, шчыра i самааддана.
Далi
Сальвадор Далi марыў быць гiшпанскiм каралём, а калi не каралём, дык прыдворным жывапiсцам, кшталту Вэласкеса цi Гоi, а ў сапраўднасьцi Далi быў каралём у мастацкай правiнцыi Сюррэалiзм, заснаванай Брэтонам.
Сурбаран
Францыска Сурбаран намаляваў збанкi, зь якiх вылецелi духi. Яны пакiнулi сасуды ў 1640 годзе, а такое ўражаньне, нiбы толькi што.
Эль Грэка
У творах Талера дэ Дамiнiка Тэотакапуласа — Эль Грэка — зьзяе выключна месячнае сьвятло, як i ў палотнах Пабла Пiкаса. Сонца Гiшпанii занадта зыркае для вачэй жывапiсца.
Хэмiнгуэй
Эрнэст Хэмiнгуэй майстар пераўтварэньняў. Зь любога столiка ў кавярнi ён мог за адно iмгненьне зрабiць працоўны пiсьмовы стол.
Леанарда
Нi кроплi сумневаў, Леанарда да Вiнчы — найвялiкшы з мастакоў, але гледзячы на ягоныя шэдэўры, не магу пазбыцца нiякаватасьцi, бо ўсё намалёвана нязручнай для мяне, левай рукою. Разглядаць творы Леанарда ўсё адно, як чытаць тэкст у люстэрку, дзе замест Леанарда да Вiнчы — ..................
Моцарт
Доўга-доўга выбiраў свайго аднаго-адзiнага кампазытара на ўсе найчарнейшыя i найшчасьлiвейшыя выпадкi, i выбраў Амадэя Моцарта.
Хiмэнэс
Пiсаць вершы ў сталым веку непрыстойна. Сiвы чалавек, якi гаворыць рытмiзаванымi дый зарыфмаванымi сказамi, выклiкае сьмех цi, у лепшым варыянце, спачуваньне. I толькi ў тых выключных выпадках, калi ў паэтычную форму ўкладаецца адметнае сьветаразуменьне, калi вершы пiша мудры мастак, я згодны слухаць i чытаць паэзiю, не зважаючы на ўзрост аўтара. Да такiх паэтаў належаў Хуан Рамон Хiмэнэс.
Макiявэлi
Трактат Нiколы Макiявэлi «Гасудар» не чытаюць дыктатары, да якiх ён адрасаваны. «Гасудара» чытаюць i перачытваюць заўзятыя змагары з тыранiяю й рэальным, увасобленым у жыцьцё макiявэлiзмам. Так i мусiць быць, бо волат, перамагаючы цмока, сам ператвараецца ў пачвару, тырана й гасудара.
Уальд
Iрляндзец Аскар Уальд параўнаў iрляндзкае мастацтва з расколатым люстэркам пакаёўкi. Пэўна, у гэтым патрэсканым люстэрку ён i ўбачыў жахлiвы твар свайго героя — Дарыяна Грэя.
Алеша
Юры Алеша змог напiсаць пра сябе выдатны радок: «Я быў гiмназiстам невысокае клясы».
Чаплiн
Кiнаблазан Чарлi Чаплiн назваў сучаснасьць «стагодзьдзем злачынстваў». Комiк, якi лепей за ўсiх сыграў ролю Гiтлера, меў рацыю, бо ў ХХ стагодзьдзi маркiз дэ Сад i Захер Мазох прачытваюцца як лiрыкi.
Джойс
Раман Джэймса Джойса «Улiс» — праекцыя чалавечага мозгу.
Дэ Сад
Ёсьць толькi адзiны, не алгалягнiчны варыянт чытаньня прозы Данат’ена Альфонса Франсуа дэ Сада — раскрываць кнiгi наўздагад, чытаць хутка й нядоўга.
Малевiч
На знакамiтае палатно Казiмера Малевiча «Чорны квадрат» нягеглы менскi пэцкуль, якi дваццаць гадоў выкладае жывапiс у Беларускай акадэмii мастацтваў, абураўся наступным чынам: «Ну, паехаў я ў Маскву паглядзець на гэты квадрат... Ну, паглядзеў... I што? Ён жа крывы!»
Ван Гог
Вiнцэнт Ван Гог намаляваў сланечнiк, адрэзаў сабе вуха, намаляваў аўтапартрэт з адрэзаным вухам i застрэлiўся ў жыце. Ва ўсёй трагедыi мяне бянтэжыла адна акалiчнасьць: Ван Гог адрэзаў сабе вуха тупой брытвай.
