пазытывы
Чаму ж калгасьнікам ня пець?
Інтэр’ер пустой і халоднай вясковай крамы, дзе пахне дзіравымі торбамі, мышамі і запалкамі, пакідае спакойным толькі чалавека, які шчыра перакананы ў рэальнасьці трох беларускіх фэномэнаў: справядлівай аплаты працы, даляраў па курсе Нацбанку і «простага чалавека».
У апошняга асабліва верыць кіраўнічае зьвяно. Ад часоў пабудовы Віцебска-Арлоўскай чыгункі занядбаны выгляд і пакорлівасьць лёсу, уласьцівыя тутэйшаму, ня толькі ўражвалі вялікіх расейскіх паэтаў, але і ўзмацнялі ў арганізатарах усіх нашых перамог неадольную прагу да сьмелых гаспадарчых экспэрымэнтаў.
Адной з найбольш арыгінальных і ў пэўным сэнсе ўзорнай можна лічыць спробу ўмацаваньня харчовае бясьпекі дзяржавы шляхам замарожваньня з 1994 да 1997 г. зарплаты ў сельскай гаспадарцы. Пасьля таго, як заробак калгасьніка ў 1997 г. наблізіўся да паловы ад сярэдняга па краіне, а запазычанасьць па ім выйшла за мяжу 30 000 000 даляраў па курсе Нацбанку, два гады не ўрадзілі жыта, бульба, сена і інш.
Вы думаеце, гэта напалохала шукальнікаў нетрадыцыйных эканамічных сьцяжын? А-ні! Чаго і каго ім баяцца? Калгасьнікі і на выгляд падобныя да іх работнікі саўгасаў апошнія гады ня мелі заробку нат блізкага да трох чвэрцяў ад сярэдняга ў краіне і абсалютна спакойна ўспрымаюць свой узровень дабрабыту. Не хвалююцца нават з-за таго, што паводле афіцыйнага курсу Нацбанку іхны заробак ніколі не перавышаў 75 USD за месяц.
Далей болей. Калі земляробаў і жывёлаводаў грошы не хвалююць, падумала дробнае начальства, дык на халеру ім адразу плаціць. І ня плоціць. Сума запазычанасьці па заробках за студзень узрасла больш чым удвая. Саўгасы завінаваціліся сваім работнікам 958 500 000 новых рублёў, а калгасы калгасьнікам — 3 139 600 000 рублёў.
Не стае грошай, каб заплаціць кожнаму трэцяму калгасьніку. Апошнія пяць гадоў запазычанасьць па заробках перад вяскоўцамі ў найбольш напружаны пэрыяд іх працы — у чэрвені — не бывала меншай за 20 000 000 даляраў па афіцыйным, зразумела, курсе. Запазычанасьць калгасьнікам вагаецца ў межах 60—80% ад агульнай запазычанасьці па заробках у краіне.
Выходзіць, што гэтымі грашыма сяляне нібы пракрэдытавалі кагосьці. Як разам палічыўшы, здаецца, што многа грошай аддалі калгасьнікі ў крэдыт дзяржаве. Калі ж кожнаму «крэдытору» аддадуць ягоныя 17075 руб., каб заахвоціць да актыўнага ўдзелу ў веснавой пасяўной і восеньскай выбарчай кампаніях, дык і няма на што глядзець. Бо што за іх купіш?
Сярэдняе начальства выдатна разумее, што трэба купляць, што — можна і што купяць калгасьнікі-саўгасьнікі на самой справе. «Няма чаго іх разбэшчваць», — кажа сярэдняе начальства, пазіраючы на найвышэйшае. І сярэдняму працаўніку дзяржаўнага аграсэктару, які рэалізаваў летась аднаго мяса жывой вагой на 1700 даляраў па сусьветных коштах, налічана за год ажно 552 даляры па курсе Нацбанку. А за малако, а за бульбу, а за жыта?
За ўсё астатняе дзяржаўныя сяляне атрымліваюць любоў дзяржавы. Любоў шчырую, бо вярхоўнае начальства ведае: калі ў рацэ ня стане вады, у ёй ня будзе і рыбы.
Таму весяляцца рэклямныя калгасьнікі. Ядуць недзяржаўную скварачку, запіваюць недзяржаўнай чарачкай, а потым, напэўна, слухаюць празь дзяржаўнае радыё, як Масква будзе кідаць на недружалюбных беларусам людзей ядзерныя бомбы, і радасна сьпяваюць:
Нам калгаснае жыцьцё
Вельмі спадабалася.
Беражысь, Амэрыка,
Не на тых нарвалася.
Чаму ж ім ня пець, калі «скарачаюцца тэрміны запазычанасьці вяскоўцам па заработнай плаце. Самыя «працяглыя» даўгі работнікам саўгасаў і калгасаў зараз засталіся зь лістападу».
Міхал Залескі
