пазытывы
Зімоўка жывёлаў
Некаторыя, мабыць, памятаюць казку з гэткай назвай. Там розныя зьвяры будуюць сабе дамкі: хто зь пяску-труску, хто яшчэ з чагось. Дык то, шаноўныя, у казцы.
Насамрэч беларусы дзеля сваіх каровак звычайна будавалі два памяшканьні: у хляве сама рагуля стаіць, а ў пуні захоўваецца яе правіянт, пераважна духмянае сена. Тое было, паважаныя, да перамогі калгаснага ладу на ўсёй этнічнай тэрыторыі.
З 1941 году мы адразу пераскочым ў 1961 г., калі ўсё збольшага супакоілася, і калгасны лад, здавалася, умацаваўся да другога прышэсьця.
Сялянаў рабілася ўсё меней, бо ішла «соцыялістычная урбанізацыя». Кароваў рабілася ўсё болей, бо адбывалася «соцыялістычная індустрыялізацыя» сельскай гаспадаркі.
У выніку краявіды напоўніліся лягернага выгляду кароўнікамі і менш брыдкімі, падобнымі да чагосьці касьмічнага сянажнымі вежамі. Незаўважныя здалёк сіласныя яміны таксама распаўсюдзіліся. Толькі сялянскія падворкі і фізіялёгія кароваў за той час не пасьпелі зьмяніцца досыць значна.
Каровы, як ім наканавана, любілі траву і сена, а сяляне ўцякалі ў гарады або старэлі і сьпіваліся ад калгасна-камуністычнага шчасьця. Таму свае каровы даглядалі сяк-так, а да дзяржаўных ставіліся ўсё больш абыякава.
Пасьля 1985 году сыстэма развальваецца і кароваў штогод менее. Апошнімі гадамі сытуацыя набывае рысы катастрафічнай. Пра якасьць кармоў ніхто не гаворыць нават на сэлектарных нарадах, бо нават умоўных цэнтнэраў кармавых адзінак не стае пры ўсім аптымізме статыстыкаў.
Вось і сёлета нарыхтавалі сена на 12 чэрвеня аж 52% да ўзроўню мінулага году. Тым годам, ня самым лепшым, штодня з 5 да 12 чэрвеня касілі па 48 тыс. га, а сёлета — па 32 тыс. га.
З кастрычніка 1999 г. да 1 чэрвеня 2000 г. колькасьць дзяржаўных кароваў скарацілася з 1245 да 1236 тыс. Не падобна, каб сёлета яна ўзрасла.
Варта ўзгадаць, што ў 1913 годзе ў сучасных межах Беларусі пасьвілася, мычала і зімавала 1610 тыс. кароваў. Цяпер маем 1860. Наперадзе зіма. Жыць будзем лепш, чым пры царызме і прыватнай уласнасьці.
Міхал Залескі
