казкі жыцьця
Дзіва дзяцей
Вочкі, насок, раток. Шырокі лоб думаньніка. Вялікая галава... І позірк, што лазэрным промнем пранікае ў душу. Акрэсьленая схільнасьць да экспэрымэнту, дасьледчыцкай дзейнасьці, клапатлівага зьбіраньня інфармацыі.
Дзеці! Сапраўдныя выведнікі! Засланцы. Прыхадні. Японцы называюць іх гасьцямі з будучыні (а японскія астравы ў акіяне культуры — сапраўдны дзіцячы Эдэм).
У дні навагодніх сьвятаў я думаю пра дзіва дзяцей. У беларускай мове слова “дзіця” і “дзіва” маюць агульны гукавы, а значыць, і матэрыяльны пачатак, агульную крыніцу — з празрыстай халоднай вадою, у якой нібыта дзінькаюць ільдзінкі: дз-дз!.. Дзівоснае нараджэньне дзіцяці-бога — цэнтральны сюжэт многіх рэлігіяў сьвету.
Пісьменьнік Алесь Чобат назваў беларускую нацыю “тлумам дзяцей”. Кожны на сваім грунце будуе канцэпцыю сьвету! Але мне чамусьці хочацца гэты зручны вобраз, устойлівы фразэалягізм разабраць ці замяніць на іншы — “дзіва дзяцей”. Нацыя, як дзіця, зьдзіўляе мяне, а не раздражняе... Гэтак беднае малое, хістаючыся, мерае сьпярша бацькавы, пасьля матчыны боты, што стаяць на парозе.
У дзэн-будызьме ёсьць цікавая загадка-практыкаваньне для вучняў мудрацоў: “Усе чулі воплеск дзьвюх далоняў. Але ніхто ня чуў воплеску аднае далані”. (Такая вось дзіўная матэматыка!) Загадка тычыцца і дзіва зьяўленьня дзіцяці на сьвет — праз мужчыну і жанчыну, бацькі і маці. Аднак тэхналёгія кланаваньня, нядаўна выкрадзеная ў багоў, хутка дазволіць нам зазірнуць у сьвет “воплеску аднае далані” (ня дзіва, што ў некаторых краінах вопыты з кланаваньнем прызнаныя дачаснымі і амаральнымі). Кланаваньне, безумоўна, паспрыяе разбурэньню рэлігіяў і традыцыйнае веды.
Дзеці — такія, як яны зараз ёсьць, — нашае традыцыйнае дзіва. Энэргетычны патэнцыял грамадзтва! Штогод назіраю гэты сьвяточны рух: на Новы год дарослыя цягаюць дзяцей па ранішніках — з бліскучымі ёлкамі, Дзядамі Марозамі, аленямі-санкамі, спаўненьнем неверагодных жаданьняў. Нібыта ў саміх дарослых абуджаюцца старыя-старыя ўспаміны... Аскепкі забытага вобразу пачынаюць рухацца, набліжацца адзін да аднаго і зьбірацца ў прыгожую празрыстую вазу Nordica. Рызыкну вызначыць Новы год як эўрапейскія Дзяды.
Новы год — гэта дзівосная сустрэча мінулага з будучыняй, Дзядоў зь Дзецьмі. Цяпершчына — мы — як бы зьнікае... Растае сьняжынкай над полымем.
Людка Сільнова
