казкі жыцьця
Падсьветка
Падземны цягнік, вузкі і дакладны, як зьмяя, вязе мяне ў цэнтар гораду — на праспэкт Скарыны. Нібыта дасьведчаны мастак — эпізадычны герой аднаго з апавяданьняў О’Генры, я еду з адмысловаю мэтаю: паглядзець, як кладуцца цені на камяніцах праспэкту пасьля захаду сонца…
Падсьветка менскіх будынкаў — новаўвядзеньне апошняга часу. Архітэктурная мода, якая прыйшла з Захаду, што ня раз падкрэсьлівалася ў аптымістычных інтэрвію архітэктараў і ўлады. (І мінакі ў эпізодах падтаквалі: “Так, так! Вельмі падабаецца!..”)
Помню, як паступова, зь цягам месяцаў, гэтыя вялікія будынкі “выплывалі”, як караблі, з акіяну начной цемры. І, як караблі, яны былі цяпер упрыгожаныя ланцужкамі агнёў — жоўтымі, зь нейкім старадаўнім адценьнем, і халоднымі белымі, зьмярцьвела-блакітнымі…
Будынак, у “труме” першага паверху якога месьціцца кінатэатар “Цэнтральны”, нагадаў мне велічны сылюэт “Тытаніка”. І я, у маленькай лодцы-людцы, гайдаюся ўнізе каля яго на зыбкіх хвалях свайго суб’ектыўнага ўспрыманьня. На хвалях памяці — нашага першаснага акіяну…
Нехта ў захапленьні параўнаў гэтыя падсьвечаныя будынкі з тэатральнымі дэкарацыямі. У мяне яны выклікаюць пэсымістычны настрой. Падсьвет лямпамі зьнізу ўверх зрабіў будынак падобным да чалавека, які спусьціўся ў сутарэньні са сьвечкаю ў руках: трывожнае, гнятлівае ўражаньне ад скажонага полымем твару.
І чаму гэта Менск, у самім імені якога хаваецца слова “зьменшыць”, гэтак пасьлядоўна даводзіць сваім жыхарам, што яны ўсе — мізэрныя, малазначныя часьцінкі? І што ён — не на іх разьлічаны: шырачэзныя вуліцы, гіганцкія дэкаратыўныя васількі на плошчы Якуба Коласа, безьліч прыніжальных для людзей падземных пераходаў і, нарэшце, гэтая змрочная падсьветка…
(Цікавы факт: у першай кніжцы часопісу “Лучынка”, што выйшла ў Менску ў 1914 г., зьмешчаны матэрыял невядомага “Б-а” пад назваю “Тытаніка” — пра катастрофу стагодзьдзя. На тым караблі плылі й беларусы!)
…А з падсьвечаных будынкаў мне ўсё-такі падабаецца адзін — невялікі будынак Эўрапейскага гуманітарнага ўнівэрсытэту, ахутаны стрыманым, пяшчотным фіялетам. Як фіялка ўначы.
Людка Сільнова
