Вось яны — з суворымі, чырвонымі ад марозу, сонца, ветру тварамі. Едуць на Захад, на Ўсход, асвойваюць тамтэйшыя рынкі. Стаяць на гэтых рынках, настойліва прапаноўваюць свой традыцыйны тавар — гарэлку й цыгарэты. Гэта «нашы» — твае суайчыньнікі, сустрэчаў зь якімі ты баязьліва й сарамліва пазьбягаеш, калі прыяжджаеш кудысь за мяжу. Зрэшты, гэта толькі адна з катэгорыяў «нашых» — найпрасьцейшая й самая брутальная.
 |
| ФОТА АНАТОЛЯ КЛЕШЧУКА |
Ты разумееш, чаму заходнія суседзі ня любяць «нашых». Хто ж іх палюбіць — іхнай гарэлкай часта труцяцца, іхныя цыгарэты кепска паляцца. Самі яны цынічныя, страцілі полавыя прыметы, ня сочаць за сабою. Лаюцца, крычаць… Гэткія «людзі другога гатунку». Так іх і ўспрымаюць карэнныя насельнікі. Зрэшты, мне падаецца, што калі гэтыя «нашыя» вяртаюцца дахаты (у Слонім, Ліду, Баранавічы), дык там якраз адбываецца чароўнае ператварэньне — яны зьнянацку робяцца мясцовай элітай. Забясьпечаныя, з маёнткамі, аўтамабілямі й жыцьцёвымі выгодамі, набытымі празь дзесяцігодзьдзі цяжкае рынкавае працы.
Неяк напярэдадні Калядаў ты патрапіў у беластоцкі гіпэрмаркет. Твой позірк увесь час спатыкаўся аб «нашых». Гэтыя «нашыя» — людзі сярэдняе заможнасьці — прыехалі сюды «затарвацца». Першае назіраньне: «нашыя» спачатку чуваць, а потым ужо відаць. Як звышгукавы самалёт. Яны вельмі гучныя. Ты чуеш:
— Васёк, бяжы сюды, тут халяўны сыр! — і бачыш, як дзесяць розных «васькоў» і некалькі «васілісаў» кінуліся ў бок «халявы».
Яны перагаворваюцца, нібыта ў лесе, у грыбах:
— Пеця, а дзе ты браў гэтую фігню?
— Дзе-та там, зьлева, у канцы.
«Нашыя» гэтае катэгорыі носяць футравыя шапкі, кажухі, маюць чырвоныя ад алькаголю твары і каламутныя вочы.
Паслухай, гэта ж твае суайчыньнікі! Яны мусяць быць табе бліжэйшыя, чым гэтыя мясцовыя палякі, што палахліва й грэбліва пазіраюць на «затараную арду» з усходу. Чаму ж ты ўнутрана нітуешся цяпер з палякамі, а ня з нашымі, чаму табе так непрыемна і сорамна?
Неяк ты тры дні пражыў у адным беластоцкім гатэлі, дзе галоўны «бонус» — некалькі вялікіх басэйнаў, саўны, горкі, як у аквапарку. У тым гатэлі селяцца «нашыя» найвышэйшае катэгорыі. Бо нумары там досыць дарагія. Гэтыя «нашыя» вопраткай і паводзінамі мала розьняцца ад мясцовых жыхароў. Галоўнае іхнае адрозьненьне — мова. Яны не напружваюць сябе вывучэньнем хоць бы нейкіх ключавых польскіх словаў. Яны паўсюль і з усімі размаўляюць па-расейску, бо мяркуюць, што іхныя грошы забясьпечаць разуменьне іхнае расейскае.
Ты сядзіш у бары гатэлю і п’еш маленькае (0,3) піва. Назіраеш. Насупраць цябе за столікам сядзяць два польскія музыкі сярэдніх гадоў. На вуліцы перад гатэлем ідзе бясконцы канцэрт, бо гэта дзень, калі па ўсёй Польшчы йдуць бясконцыя канцэрты, акцыі — дабрачынны маратон, сродкі ад якога накіроўваюцца для дапамогі хворым немаўлятам. Музыкам трэба праз пару гадзінаў выходзіць на сцэну. На дварэ халодна — зіма, — а граць трэба «пад фанэру», таму яны дазваляюць сабе выпіць па 100 тэкілы. Сядзяць, нетаропка размаўляюць, пасьмейваюцца. Неўзабаве да іх падыходзіць малады чалавек (відаць, што сын заможнага бацькі, які разам зь сям’ёю жыве ў гэтым гатэлі) і на чысьцюткай расейскай мове пытае:
— Извините, у вас закурить не будет?
Музыкі ветліва перапытваюць, што патрабуецца, бо не разумеюць па-расейску. А малады чалавек па-іншаму не размаўляе.
Ты ня ведаеш, чым гэта ўсё скончылася. Ты падымаешся і йдзеш у свой нумар. Хутчэй за ўсё, неяк яны паразумеліся і малады чалавек атрымаў сваю цыгарэту. Але чаму табе зноўку так непрыемна і сорамна? І чаму ты адчуваеш унутраную еднасьць з польскімі музыкамі, а не з сваім суайчыньнікам, які ўпотай ад бацькі вырашыў папіць піўка ў бары і выпаліць цыгарэтку? Чаму ты не дапамог гэтаму хлопцу паразумецца з палякамі, а замест гэтага падняўся ў свой нумар і гадзіну глядзеў нейкі польскі фільм? Невядома.
Наша Ніва / Радыё «Рацыя» Лявон Вольскі
