Калі ты, жывучы ў Менску, штодня шпацыруеш праспэктам Скарыны ці вуліцай Гарадзкі Вал, калі на Нямізе сядаеш у тралейбус ды кіруешся на вул.Багдановіча, то здаецца часам, што жывеш у дзяржаве, што шануе сваю шматвекавую гісторыю. Але ж, але ж…
Патрапіў неяк у рукі даведнік адрасоў мясцовых органаў улады. Дзе месьцяцца тыя органы, кожны з нас добра ведае — пасярэдзіне старажытных гарадоў ды мястэчак, на месцы зьнішчанай гістарычнай забудовы ды зруйнаваных бажніцаў. З 178 адрасоў, што налічыў у тым даведніку, 41 — гэта вуліцы ды пляцы Леніна, Ленінскія, Ільліча, яшчэ 25 — вуліцы ды пляцы Савецкія. Агулам гэта 37% ад агульнай колькасьці.
Дадамо сюды ўсялякія Інтэрнацыянальныя, Першамайскія, Рэвалюцыйныя, Чырвонаармейскія, Кастрычніцкія, Камуністычныя, Каапэратыўныя, Камсамольскія, Пралетарскія — 25 (альбо 14%), не забудземся на Маркса, Энгельса, Кірава, Мясьнікова, Калініна, Дзяржынскага ды іншых — гэта яшчэ 19 (10,7%), а таксама на майстроў «вялікага і магучага» — Гогаля, Талстоя, Горкага, Маякоўскага, Пушкіна — 9 адрасоў (5%).
Яшчэ 14 назваў (7,8%) маюць вельмі ўскоснае дачыненьне да нашай краіны — Маскоўская, Смаленская, Касманаўтаў, Гагарына, Савецкай Арміі, Суворава (вядома ж, у Кобрыні!), Чалюскінцаў, Чкалава, Астроўскага (ня блытаць з прэзыдэнтам БЦР), Спартака, Кашавога. Хоць наконт Смаленскай, можа, і памыляюся. Яшчэ шэраг вуліц названы ў гонар савецкіх воінаў-вызваліцеляў альбо носяць нэўтральныя назовы кшталту Цэнтральны пляц, праспэкт Міру, вуліца Моладзевая, а ў Ветцы маецца нават уласная Красная плошча. Здаецца, ёсьць такая і ў Вузьдзе.
Што ж застаецца беларускага? Па адной вуліцы імя Ажэшкі, Тызэнгаўза, Багдановіча, Міцкевіча, Скарыны, Коласа, Чорнага, Шырмы, вуліцы Кальварыйская, Берасьцейская, Рэчыцкая шаша, вуліца Вялікая (даўні назоў адной з вулак у Заслаўі). Усяго 13, альбо 7,3%.
Паразважаўшы, можна дадаць сюды вуліцы Харужай, Дняпроўскай флятыліі, Партызанскую, Прытыцкага, Казлова, Якубоўскага, Альшэўскага, тры пляцы Волі, дзьве вуліцы 17 верасьня — агульным лікам 14 (7,9%), але ўсё адно атрымліваецца крыху больш за 15%.
Такім чынам, чатыры зь пяці галоўных вуліц, пляцаў ды праспэктаў носяць назовы, што ня маюць дачыненьня да гісторыі ды культуры нашай дзяржавы, а калі й маюць, дык у чорным, трагічным сэнсе. Гэтымі вуліцамі штодня ходзяць, іх назовы чытаюць сотні тысячаў людзей, і гэта адна з прычын таго, што камуністычны чад так марудна выветрываецца зь іх галоваў.
Вячка Васілёнак, Менск
