15 сакавіка спаўняецца дзесяць гадоў Канстытуцыі Беларусі. Яна была прынятая на паседжаньні Вярхоўнага Савету 12-га скліканьня ў 1994 г., а ўжо праз два з паловай гады, на рэфэрэндуме 1996 г., у яе былі ўнесеныя істотныя зьмены, у выніку чаго Беларусь ператварылася ў моцнапрэзыдэнцкую рэспубліку.
Дарэчы, на той самы рэфэрэндум фракцыі камуністаў і аграрыяў прапанавалі альтэрнатыўны пакет зьменаў у Асноўны закон, паводле якіх пасада прэзыдэнта ўвогуле скасоўвалася. Сёньня такое сабе цяжка ўявіць — зашмат зьвязана за дзесяць гадоў зь дзейнасьцю прэзыдэнта. Тым ня менш, дзесяцігодзьдзе Канстытуцыі — нагода зноў прааналізаваць перавагі й хібы цяперашняй мадэлі і прыгледзецца да альтэрнатываў. Якая ўсё ж форма дзяржаўнага ладу — прэзыдэнцкая ці парлямэнцкая рэспубліка — больш пасуе Беларусі? Пра гэта разважаюць палітоляг Алесь Батура і юрыст Міхал Пліска.
У нядзелю Расея абірае прэзыдэнта на выбарах бяз выбару. Моцнапрэзыдэнцкая мадэль адна на ўсёй постсавецкай прасторы. Па-іншаму толькі ў Малдове ды Прыбалтыцы. І, пры рознасьці эканамічных і культурных мадэляў, менавіта ў гэтых краінах захоўваецца найвышэйшая ступень дэмакратыі. Праблемы абмяркоўваюцца на літоўскім прыкладзе — імпічмэнт Паксаса, прапанова Адамкуса аб скасаваньні пасады прэзыдэнта — Сяргеем Дубаўцом і Тацянай Поклад. З гэтых матэрыялаў складаецца тэма нумару.
Барыс Тумар
