Першым зь беларусаў у Японіі быў Іосіф Гашкевіч, потым — Пётар Краўчанка і Адам Мальдзіс, а потым — я. Пачэснае чацьвёртае месца. Іосіф Гашкевіч пасьля вяртаньня напісаў слоўнік і граматыку японскай мовы, Пётар Краўчанка па вяртаньні расказаў мне, што ён ня злоўжываў пячаткай беларускага пасольства ў Токіё, бо ёй распараджаецца сакратар пасольства. Адам Мальдзіс напісаў дзёньнік падарожжа зь цікавымі разважаньнямі пра японскіх прафэсараў і пра сад камянёў, які пабудавалі манахі-будысты сэкты дзэн. Я ад пачатку падарожжа падкупіўся пісаць хайку.
Канон патрабуе, каб у першым радку было пяць складоў, у другім — сем, у трэцім — ізноў пяць. Мая японская настаўніца Тамока паблажліва казала, што, калі выходзіць у сярэднім радку ня сем, а восем складоў, гэта дапушчальна.
Ляцім у Токіё
Праз пагрозу тэрактаў усіх 300 пасажыраў грунтоўна трасуць спэцслужбы маскоўскага аэрапорту. Рэйс затрымліваецца. Сярод пасажыраў эўрапейцаў і азіятаў пароўну. Здалёк відаць купка экскурсантаў, купка спартоўцаў, біснэсмэнаў з кейсамі, кіношнікаў з рыштункам. Стаяць тры маладыя агрэсіўна прыгожыя дзяўчыны, па чарзе бегаюць пакурыць. Адна зь іх асабліва высокая і ладная, на шыі вісіць вялізны, як у сьвятара, крыж з каляровых шкельцаў. Вочы ў дзеўкі шырока расплюшчаны — напэўна, едзе першы раз. Але за шырока расплюшчанымі вачыма прыхаваны ляніва-ўважлівы ацэньваючы позірк, што пільнуе самотных японцаў. Падыходзіць да аднаго маленькага і тоўстага, добра апранутага, які стаіць за мной, — пачынае загаворваць. Што бачыў у Маскве, што спадабалася… Зьбіваюцца на палітыку — гавораць пра злога Лукашэнку. Я міжволі падслухоўваю. Японец з кепскай расейскай мовай. Пытаецца, адкуль яна так добра разьбіраецца ў палітыцы. Аказваецца, родам з Полацку. Значыць, я не чацьвёрты…
Жыцьцё ў Кудайры
Жыву ў старой кватэры прафэсара Такуакі Баная ў Кукубунджы. Тут захоўваецца большая частка ягонай бібліятэкі. Сам прафэсар і яго жонка Тамока ўжо купілі новую кватэру, у Кудайры (зялёны раён вялікага Токіё). Гэта вельмі блізка ад месца працы — унівэрсытэту Хітасубашы.
Трэці ў Японіі паводле рэйтынгу ўнівэрсытэт славіцца эканамістамі — менавіта выпускнікі Хітасубашы распрацавалі ідэі ўздыму разбуранай вайной краіны. Адзін зь іх цяпер — прэзыдэнт кампаніі «Таёта», другі — міністар эканомікі.
У бібліятэцы ўнівэрсытэту паказваюць старыя партрэты: наш вядомы паэт і эканаміст… знакаміты эканаміст і філёзаф… славуты літаратар і эканаміст… — шмат пра каго з выпускнікоў так гавораць. Пецярбурскаму госьцю паказваюць адзін з двух тамоў расейска-францускага слоўніка, які належаў капітану Васілю Галаўніну. Капітан на тры гады быў затрыманы ў японскім палоне — з 1811 да 1813. Ад няма чаго рабіць ён дапісаў на канцы адсутныя ў слоўніку словы.
Такуакі Банай нарадзіўся 19 студзеня 1949 году ў Токіё, яго жонка Тамока — 15 студзеня 1948. Абое былі адзінымі дзецьмі ў сем’ях і памятаюць паваенныя нястачу і голад. Такуакі ўспамінае, як пакрыўдзіў бацьку, калі ўзяў у сябра трохі ежы, якую раздавалі галодным такійскім школьнікам амэрыканскія салдаты.
Тамока закончыла ўнівэрсытэт Сьвятой Сафіі ў Токіё, пераклала на японскую мову кнігу Дзьмітрыя Ліхачова «Паэзія садоў» і некалькі літаратурных твораў. Такуакі абараніў доктарскую на тэму «Перагляд гістарыяграфіі расейскай фальклярыстыкі» і выдаў па-японску кнігу пра мастацтва лубку ў Расеі. Ён кнігалюб і бібліяфіл, цікавіцца паходжаньнем славян, назвы «Белая Русь», гісторыяй этнаграфіі дарэвалюцыйнай Расеі, у тым ліку постацьцю Сержпутоўскага. Я спадзяюся зацікавіць яго ідэяй падружыць японскіх і беларускіх мастакоў кнігі і каліграфаў. Тут мы можам сябраваць на роўных.
Увечары сустрэча ў хаце прафэсара Баная. Тамока падае традыцыйныя японскія закускі і салодкае. Ролю алькагольных напіткаў выконвае піва «Сапара». У Такуакі Баная праз два дні павінен вызначыцца службовы лёс — яго выберуць ці ня выберуць прарэктарам па навучальнай рабоце.
Я ўспамінаю гісторыю прарэктара па навучальнай рабоце Акадэміі сувязі імя Будзённага, нашага піцерскага беларуса генэрала Кананюка, — як падчас навучальнага працэсу зьнік адзін са слухачоў — сын маршала Савецкага Саюзу Радзівона Маліноўскага…
Тамока ня горш за мужа валодае мовай — яна перакладае мае (Кананюковы) байкі сыну-архітэктару і дачцэ-студэнтцы. На дварэ пачынаецца навальніца. Мяне завозяць на кватэру ў Кукубунджы, і Банай паказвае сваю бібліятэку — два пакойчыкі з мэталічнымі бібліятэчнымі стэлажамі. Прапануе не саромецца і ў вольны час карыстацца кнігамі. «Знойдзеце тут і маю альбарутэніку», — гаворыць прафэсар.
Пакуль сьвежыя ўражаньні, складаю хайку:
Дождж у Кудайры.
Маці пераклала сыну
Расказы госьця.
Поўны варыянт чытайце ў папяровай і pdf-вэрсіі газэты "Наша Ніва"
