Таварыш Ленін такога паскудзтва ніколі б не дазволіў! Зьленаваліся дазваньня. Усе ўцякаюць у горад. А трэба ж на зямлі працаваць. Бардак тут у нас у Ізраілі! Такую краіну развальваюць! Пралетарыі ўсіх краін, будзьце ж вы людзьмі!
Кібуц наш Гіват-Ольга, кібуц беспэрспэкт… безрэспэкт… беспраспэкт… бесшкарпэкт… бязпосьпех… тыўны, іншымі словамі, няма тут чаго рабіць маладому пакаленьню.
«У кібуцы працаваць ніхто ня хоча. На апэльсінавых плянтацыях завіхаюцца адно залатазубыя румыны і смуглявыя філіпінцы. Каму ж прыемна выйсьці з кібуцнага басэйну ды зьветрыць пах конскіх фэкаліяў? Тут дзіч і пустка. Вось усе і паўцякалі ў Тэль-Авіў. Там цывілізацыя. Эўропа, мала не. Так, пан Пілсудзкі меў рацыю».
Гэта была цытата. Цытата належыць старому Хаіму, уладальніку кібуцнага шапіку, бізнэсоўцу. Яму 96 год. Хаім прадае цыгарэты і шакаляды. Ён пачынаў свой гандаль вельмі даўно ў Польшчы, але прыйшоў вусаты пан з Захаду і ня даў Хаіму і іншым габрэям спакойна прадаваць шакаляды. Менавіта тады Хаім пераехаў у кібуц. Пан Пілсудзкі — яго герой.
«Таварыш Ленін такога паскудзтва ніколі б не дазволіў! Зьленаваліся дазваньня. Усе ўцякаюць у горад. А трэба ж на зямлі працаваць. Бардак тут у нас у Ізраілі! Такую краіну развальваюць! Пралетарыі ўсіх краін, будзьце ж вы людзьмі!»
Гэта таксама цытата. Яна належыць старой Цыпі, заснавальніцы нашага кібуцу, камуністцы. Ёй 101 год. Жыцьцяпіс Цыпі просты — яна будавала кібуцы. Сьпярша ў Расеі. Потым, калі на замену таварышу Леніну прыйшоў нейкі ўсходні таварыш з вусамі і ня даў дабудаваць Цыпі праўдзівы камунізм, тая паехала засноўваць кібуцы ў Ізраілі. Яе герой — таварыш Ленін. Старая Цыпі кажа многа цытатаў. Таму дазволю сябе падаць яшчэ адну:
«Калі б нашай краінай кіравалі былыя дырэктары кібуцаў, а не былыя генэралы, у ёй было б значна больш парадку».
Амін. Амін, Цыпі.
Хаім ды Цыпі непрыязна ставяцца адно да аднаго, таму бавяць большасьць часу разам. Непрыязнасьць вынікае з сутыкненьня надта ўжо адрозных мэнтальнасьцяў. Цыля з Расеі, з Касьцюковічаў. А стары Хаім з Пружанаў (Польшча). Ёсьць такія эўрапейскія краіны ў Эўропе. Хаім і Цыпі шмат распавядаюць мне пра Эўропу, пра гарады свайго дзяцінства. Вось Пружаны — вялікі мэтраполіс, значна большы і прыгажэйшы за Варшаву. А ў Касьцюковічы таварыш Ленін нават хацеў перанесьці сталіцу зь Петраграду. Але замест таго каб паехаць зь Петраграду ў Касьцюковічы напрасткі, таварыш Ленін наказаў машыністу: «Мы паедзем іншым пуцём, каб абдурыць царскіх жандараў», — і той завёз таварыша Леніна ў расейскую глыбінку, у Маскву. Ужо з Масквы да Касьцюковічаў не хапіла вугольля на топку, таму вырашана было застацца і пакінуць сталіцу ў Маскве.
Як да мяне, дык я люблю свой кібуц. І Хаіма з Цыпі я люблю. І нідзе я ўцякаць не зьбіраюся. Тут такая прырода, да таго ж падключыцца да Інтэрнэту можна цяпер і ў нашым кібуцы. Нашто ж тады ў горад? Аднак я заўважаю са смуткам, што моладзь усё адно не застаецца ў кібуцах. Чаму такая беспрасьвеціца? Як жа ж было б добра, каб нашыя хлопцы і дзяўчаты не зьяжджалі ў Тэль-Авіў ці куды далей! О, як бы я хацеў нарадзіцца ў такім краі, дзе б моладзь зусім-зусім не жадала — як яна жадае ў нас — сабе такога жыцьця, у якім адным і адзіным напамінам пра той край стане графа «месца народжаньня» ў іншаземным пашпарце. Ды дзе яна, тая абяцаная зямля?..
Усё пачалося як заўжды, з дранікаў. А вы мае блізкаўсходнія! Вы ня ведаеце, што такое дранікі? Дранікі — гэта такія катлеты, пры гатаваньні якіх не было забіта ніводнай жывёлы.
«Бо не змаглі дагнаць кароў», — кажа Хаім.
Цытата зь легенды пра вынаходзтва дранікаў, распаведзеная Хаімам П.:
«Аднойчы пан Пілсудзкі, перабываючы ў Пружанах, захацеў есьці і гжэчна так зароў: «Катлетаў хачу, хачу катлетаў!» Яго счулі каровы і ўсе паўцякалі ў варшаўскі заапарк. Бегам марш, абы ня ў фарш, як той казаў. Зірнуў пан Пілсудзкі сюды. Зірнуў туды. Няма кароў. А катлет хочацца. І мусіў ён тады перакруціць на фарш тое, што было пад на рукой. А пад рукой, як і пад нагой, у Пружанах толькі бульба. Навінка спадабалася. Яе пан Пілсудзкі назваў дранікамі, бо, доўга і дарэмна клікаючы кароў, падраў сабе ўсё горла».
У іх там, у Эўропе, дранікі — гэта такая нацыянальная трава, ледзь не нацыянальная справа.
У сэнсе «страва».
Поўны варыянт чытайце ў папяровай і pdf-вэрсіі газэты "Наша Ніва"
Павал Касьцюкевіч