Я не чуў аб палітычных звальненнях або адлічэннях з ФМА. Упэўнены, у гэтым была заслуга менавіта Шадурскага. Ведаю яго як прыстойнага і адкрытага чалавека, патрыёта, дыпламата па духу.
Як бы мне не было шкада альма-матар, самога Віктара Генадзевіча і тых выкладчыкаў, якіх звольняць або вымусяць сысці яму наўздагон, гэта абсалютна непазбежны працэс.
12 жніўня і некалькі разоў потым я пісаў, што шлях да канца нашай сістэмы будзе ляжаць не праз штурм палаца матросамі, а праз павольную і пакутлівую дэградацыю дзяржапарату і дзяржустаноў з-за адслойвання з іх прафесіяналаў.
Працаваць на дзяржаву ва ўсіх яе выявах будзе станавіцца ўсё больш таксічна і няўдзячна для людзей з жаданнем захаваць сумленне або рэпутацыю. Калі ты малады і таленавіты выпускнік — дзяржструктуры стануць апошнім месцам, куды ты захочаш пайсці працаваць, калі ёсць выбар.
Сістэма ўсё яшчэ ўтрымлівае прафесіяналаў з ліберальнымі поглядамі дзякуючы асаблівым людзям-дэмпферам — кіраўнікам, якія прымаюць увесь ціск сістэмы на сябе, ствараючы падначаленым здаровую дэмакратычную атмасферу.
Звычайна гэтыя людзі — таленавітыя дыпламаты. Ім трэба ўмець слухаць і не пярэчыць савецкім замовам начальства, манеўраваць, загаворваць, знаходзіць баланс у рыторыцы, падморгваць свайму калектыву — маўляў, вы ведаеце, я з вамі, але павінен гуляць у іх гульні, каб у нас тут з вамі ўсё было добра.
Гэтая місія апраўданая тым, што важна захаваць асяродкі розуму, з якіх вырастаюць будучыя рэфарматары. Але схема працуе ў мірны час, а ён скончыўся.
Віктар Шадурскі быў менавіта такім дэмпферам для аднаго з самых ліберальных факультэтаў краіны. Да яго гэтак жа сышлі многіх дэканаў, рэктараў, галоўдоктараў, і я здзіўлены, што ён пратрымаўся так доўга.
Калі кіраўніка-дэмпфера мяняюць на камісара (а навошта інакш яго мяняць цяпер), атмасфера ў калектыве мяняецца. Для думаючых людзей стымулаў і апраўданняў працягваць працаваць, ды і вучыцца, у такім месцы застаецца няшмат. І калі ёсць выбар — а ў найлепшых ён звычайна ёсць — яны сыходзяць.
Сістэма пазбаўляецца паўтонаў. Гэта павялічвае яе ўнутраную маналітнасць, але зніжае яе здольнасць успрымаць разумныя імпульсы і прымаць адэкватныя рашэнні. Бранзавенне і дэградацыя… Усе б мы аддалі перавагу іншаму, але гэта не наш выбар.
