Repartaž Lolika Uškina z Kuby.
Samalot Maskva—Havana zachodzić na pasadku na aeradromie imia Chase Marci. U salonie — try hrupy pasažyraŭ: siaredniaja klasa, padkija na ekzotyku i chalavu turysty dy byłyja bandziuki, što vybilisia ŭ «ludzi». Hetyja — samaja niespakojnaja katehoryja pasažyraŭ. «Boinh» tolki pakidaŭ terytaryjalnuju prastoru RF, a jany ŭžo naziuziukalisia. Kali łajner lacieŭ nad Hrenlandyjaj, jany, jak pryvidy, błukali pa salonie, pichali ŭ kišeni pasažyram hrošy i mabiły dy leźli całavacca. Nad Fłorydaj ich prabraŭ son. Paśla ŭsiaho hetaha sychodziš z trapu na aŭtapilocie: mytnia, taksi, hatel. Toje, što ty trapiŭ na abiacanuju ziamlu, jakuju maryŭ ubačyć ź dziacinstva, razumieješ, tolki kali pad nahami pačynajuć chruścieć byčki toŭstych cyhar. Ty — na Kubie.
I kab nijakich dziaŭčatak
Vybirajučy, u jaki rajon kubinskaj stalicy ŭpisacca, my davierylisia vopytu Heminhŭeja, jaki ŭ 1928-m na dva hady atabaryŭsia ŭ hateli «Ambos mundes» u čeravie Staroj Havany — pajedzienym časam i kamunistyčnym razhildziajstvam kalanijalnym kvartale XVIII—XIX st.
Mora śmiećcia na vulicach i adsutnaść asablivaha kamfortu kampensujucca fantastyčnaj formaj mižasobasnaj kamunikacyi. Jašče ŭ samalocie nam raskazali historyju pra noravy tutejšych. Hrupka maskoŭskich homaseksualistaŭ adpraviłasia ŭ pošukach pryhod na Vostraŭ Svabody. Zasialiŭšysia na kvateru, jany aściarožna spytali ŭ haspadyni, dzie tut tusujucca «braty pa seksualnaj aryjentacyi». Taja vyjšła na balkon i zaraŭła: «Mihieleŭna, ty nia viedaješ, dzie tut błakitnyja ašyvajucca?!.» Chutka ŭvieś kvartał kinuŭ štodzionnyja spravy, zaniaŭšysia pošukami seks-prycinaŭ.
Amal toje ž čakała j nas. My nie paśpieli abmianiać valutu i pa dapamohu pajšli da znajomaha doktara Manoła. Jon achvotna zhadziŭsia advieści da valutčykaŭ. Na ŭsim maršrucie hid štochviliny prypyniaŭsia, kab raskazać susiedziam i minakam, što my jaho amihas, ź jakimi jon zaraz idzie parušać zakon ab valutnych aperacyjach. Usie paciskali nami ruki, a dziaŭčaty prosta jeli vačyma.
Tutejšaja pałavaja maral — asobnaja tema. «I kab nijakich čykas (hišp. — dziaŭčatak)», — papiaredziła nas haspadynia pansijonu padčas zasialeńnia. Vyśvietliłasia, što jaje maralnyja pasažy treba razumieć jak «nijakich čykas z boku». Kali my viarnulisia na pastoj, jana zabiaśpiečyła nam žyvy kataloh hatovych da vykanańnia intymnych pasłuh seńjaryt. Zastajecca dadać, što ŭ hetaj halinie Kuba pabiła dva rekordy: kraina — adzin z suśvietnych lideraŭ pa kolkaści razvodaŭ i antylider pa kolkaści chvorych na ŚNID — skažycie dziakuj kubinskaj systemie medycyny.
BT i nia śniłasia
Na Kubie chodziać «pesa kubany» i «pesa kanvertybli», kurs pamiž imi 24/1. «Pesa kanvertybli» — heta analah savieckich valutnych čekaŭ, z toj tolki roźnicaj, što na ŭsiu BSSR kramaŭ «Biarozka», dzie ich možna było atavaryć, isnavała čatyry-piać. Na Kubie takija kropki na kožnym kroku, z namenklaturaj tavaraŭ ad zubnoj pasty da kamputaraŭ. Tolki ceny ŭ takich kramach, u paraŭnańni z suśvietnymi, vielmi zavyšanyja.Siaredni zarobak u krainie składaje 10—15 kanversoŭnych pesa ŭ miesiac (15 dalaraŭ). Adkul kubincy biaruć hrošy na ježu — niezrazumieła.
Niadziŭna, što tema miasa zajmaje vielmi važnaje pytańnie ŭ kanflikcie ź imperyjalistami. Kuplaju «Hranmu», orhan kampartyi, a tam artykuł pra toje, što janki pamirajuć ad atłuścieńnia. «Marale» natatki: «my žyviom nie kab jeści, a jamo, kab žyć».
Na bukinistyčnym razvale ŭ Havanie natknuŭsia na knihu «Los disidentes» ab sapraŭdnaj natury kubinskich admarozkaŭ. Vyśvietliłasia, što karonny metad antysacyjalistyčnych pravakacyj na Kubie — razdavać nasielnictvu atrymanyja z Majami miasnyja vyraby i medykamenty. Tamu vyjavić apazycyjanera na Kubie vielmi prosta. Dastatkova zazirnuć u ladoŭniu.
U jakaści dokazu kavarnych planaŭ apyzycyi było nadrukavana vialikaje fota kanfiskavanych u jaje praduktaŭ. Pobač — śpis kanfiskatu, u jakim dva pakiety makarony pa 500 h i 100 kubikaŭ miasnoha bulonu «Mahi». Vyjava kubika «Mahi» šlacham fotamantažu pavialičana i vyniesiena na pieršy plan. Možna tolki ŭjavić sabie abureńnie zvyčajnaha kubinskaha abyvaciela: «My tut bananami pierabivajemsia, a jany kubiki «Mahi» z makaronaj truščać!..»
Pomnik Lenanu
Havana — kulturnaja Meka. Za tydzień, što my praviali ŭ stalicy, tut prajšoŭ mižnarodny teatralny festyval, vialiki kancert repu, śviatkavańnie jubileju Kamitetaŭ abarony revalucyi. Savieckija — i biełaruskija («tavaryš prezydent, nastanie toj mament») — standarty kultury tut nie pryžylisia. Paśla prychodu ŭ 1999 h. na pasadu ministra kultury piśmieńnika Abela Pryjeta artysty atrymali bolš hrošaj ź biudžetu dy amal nieabmiežavanuju svabodu tvorčaści. Kali pačytać orhan miascovych intelektuałaŭ «Gazeta de Cuba», to vybar tem i ich aśviatleńnie nahadvaje, chutčej, «Arche», čym nudnaje «Połymia».
A kulminacyjaj novaj kulturnaj palityki Pryjeta stała adkryćcio pomnika Džonu Lenanu ŭ adnajmiennym parku Havany piać hadoŭ tamu. Kampazycyja pomnika padobnaja na tvor Žbanava ŭ pryvakzalnym skvery — tolki na kubinskaj łaŭcy raźmiaściŭsia čyhunny Lenan. Pad pomnikam — nadpis: «Tyja, chto maryć, nie samotnyja». Kožny minak moža padsieści i adčuć siabie letucieńnikam. Jašče Chase Marci pisaŭ pra Kubu, što vostraŭ — najlepšaje miesca dla realizacyi sacyjalnych utapičnych prajektaŭ.
Dzie ž u ich knopka?
Zarobak minimalny, navat myła ŭ deficycie, poŭny palicejski kantrol: aproč palicyi i miascovych hebistaŭ, u kožnym kvartale jość «Kamitet abarony revalucyi», jaki kantraluje pryvatnaje žyćcio asoby. Čamu ž systema Kastra ŭsio jašče nia lasnułasia? Mienš za ŭsie tut treba dziakavać dziaržprapahandzie. «Hranma» ŭjaŭlaje saboj ahitacyjny vaśmistaronkavy listok, šeść staronak jakoha pryśviečany aśviatleńniu pravałaŭ imperyjalizmu ŭ roznych kutkach śvietu. Anivodnaha artykułu na temy ŭnutranaj sacyjalna-ekanamičnaj palityki.
U paraŭnańni z «Edukatyva» abo «Kubaviźjon» rodnaje BT — niejki prasunuty «Canal+». Mianie ŭraziła adukacyjnaja prahrama, dzie niejkaja nastaŭnica pryblizna hadzinu vučyła dvuch pijaneraŭ-pierarostkaŭ vyrazać z kardonu delfina i rabić aplikacyju.
Dzie ž krynica palityčnaj lajalnaści? Voś muž haspadyni pansijonu. Kali daviedaŭsia, što ja aściarožna staŭlusia da barbudos, vielmi ŭzradvaŭsia. Adrazu paspaviadaŭsia, jak ciažka žyć pry Fidelu prostamu IP, jaki zarablaje tym, što zdaje numary dla turystaŭ. Jość klijent, niama klijenta — płaci štomiesiac 300 dalaraŭ u biudžet. «A kali zarablać nielehalna?» — pytaju ja. «Spačatku štraf, a kali recydyŭ — kanfiskacyja kvatery», — adkazvaje surazmoŭnik.
Pamiatnymi miescami mafii
Flanujučy pa Havanie, nieśviadoma vyvučyŭ historyju mafii. Hatel «Sevilja» — miesca, dzie lubiŭ prypyniacca Al Kapone, hatel «Nasijanal» — ulubionaje miesca Mejera Łanski, a taksama miesca, dzie ŭ śniežni 1946 h. 500 top-mafijozi praviali niešta nakštałt kanhresu. Nabiarežnaja Malikon — u svoj čas jabłyk razładu pamiž ńju-jorskaj i havanskaj mafijaj. Baraćba za kantrol nad hatelami i kazino, jakija tut budavalisia, vyliłasia ŭ kryvavuju vajnu siamiej.
Siońnia na Malikonie mirna: udzień paśviacca padletki i rybaki, a ŭnačy — mianty i žmieńka viasiołych prastytutak. Maksymum, što vam pahražaje, — tak zvany bag-snatching. Vyskačyŭšy ź ciemry, miascovy Haŭroš vychapić u turysta-raziavaki zaplečnik i rastvorycca ŭ truščobach Staroj Havany. U majho siabra takim čynam prosta z šyi sarvali srebny łancužok. My śpisali heta na apošnija kanvulsii batystaŭskaj spadčyny.
Kraina-farcoŭka
U centry nielha kroku zrabić, kab nie pačuć «frend, uea ju from». Hetych «ueajufromščykaŭ» zavuć jinetaras. Jany prapanujuć cyhary, rom, dziaŭčatak, pakazać horad, abmianiać hrošy i, naturalna, čas ad času «kidajuć» inšaziemcaŭ. U 1998 h. ułady pryniali zakon ab baraćbie z hetym sacyjalnym złom, adnak jinetaras nie pamienieła. Bo jany — zakanamierny spadarožnik pieraaryjentacyi kubinskaj ekanomiki na turyzm, jaki sapraŭdy kvitnieje i ŭ perspektyvie moža harantavać reintehracyju Kuby ŭ kapitalistyčny śviet z zachavańniem kamunistyčnaha šarmu.
Zdajecca, što ŭsio da hetaha kocicca. Razmaŭlajučy ź miascovymi maładymi kamunistyčnymi bonzami, ja ŭžo nie razumieŭ, chto pierada mnoj — paśladoŭnik spravy marksizmu-leninizmu ci turaperatar, jaki reklamuje niejki hatel.
Adnak apošnim časam sytuacyja kardynalna źmianiłasia. Pravadyr bahataj na naftu Venesueły Uha Čaves, jak Maskva Biełaruś, zavalvaje Havanu chalavaj. Navošta ŭ takich umovach turyzm? Znoŭ reanimavałasia ideja rehijanalnaj antyimperyjalistyčnaj revalucyi, ale hetym razam pad hiehiemonijaj Čavesa.
