U dziaržaŭnaj žyllovaj palitycy vyznačyŭsia kali nie razvarot, to, prynamsi, viraž. Ekśpierymient pa stvareńni pasiołka z draŭlanych i panelnych karkasnych katedžaŭ pryznany ŭdałym, tamu masavaje budaŭnictva pryvatnych adna- i dvuchpaviarchovych damoŭ moža pačacca pa ŭsioj krainie.
Vysokija łabisty
Adnym ź inicyjataraŭ prahramy nazyvajuć namieśnika ministra architektury i budaŭnictva Dźmitryja Siemiankieviča. Niekalki hadoŭ jon zajmaŭsia raźvićciom kamun i haradoŭ Vieniesueły, a ciapier ščylna zaniaŭsia stvareńniem katedžavaj Biełarusi. «Pavinny być stvoranyja ŭsie ŭmovy, kab čałaviek nie sam, pa 5—7 hadoŭ, budavaŭ dom, a moh atrymać pabudavany industryjnym sposabam, faktyčna hatovy da pražyvańnia kamfortny dom za hod», — tłumačyŭ jon u intervju «Kamsamolskaj praŭdzie».
Premjer-ministr Michaił Miaśnikovič padčas niadaŭniaha vizitu ŭ Hrodna paćvierdziŭ: dola indyvidualnaha žyllovaha budaŭnictva ŭ ahulnym uvodzie žylla ŭ Biełarusi musić pavialičycca da 40%.Pa jahonych słovach, pradavacca buduć užo hatovyja typovyja katedžy. Čarhavikam hetyja damy buduć prapanoŭvacca z pravam pažyćciovaha vałodańnia ziamielnym učastkam, a inšym biełarusam — pradavacca praz aŭkcyjony. Viarnuŭšysia z Hrodna, natchniony Miaśnikovič vystupiŭ z prapanovaj: adnavić vydaču valutnych kredytaŭ na budaŭnictva žylla. Heta b dazvoliła biełarusam sa stabilnym zarobkam paŭdzielničać u stvareńni adnapaviarchovaj Biełarusi.
Ahraharadok u miežach horada
Ekśpierymientalny pasiołak znachodzicca ŭ Łasośnie-3, heta pryharad Hrodna. Z centra horada na mašynie jechać kala 10 chvilin. Adnak pra isnavańnie pasiołka viedaje mała chto.«Panelny katedžny pasiołak? U pryharadzie? Vy niešta błytajecie», — kažuć miascovyja žychary. Narešcie znachodzicca abaznany čałaviek: «Jedźcie mima balnicy, mima vajskovaj čaści, mima haražoŭ. I tam pierad samym lesam pasiołak. Ni z čym nie zbłytajecie, jon jak ahraharadok vyhladaje».
Miaśnikovič paabiacaŭ za biudžetnyja hrošy zabiaśpiečvać pasiołki elektryčnaściu i vadoj, a taksama budavać inžyniernyja sietki i hravijna-piasčanyja darohi. Hravijka, miakka kažučy, u Łasośnie drennaja. Kali koła aŭtamabila pravalvajecca ŭ čarhovuju jaminu, vyrašaju rušyć dalej pieššu.
Pasiołak vyhladaje nibyta dekaracyi dla fantastyčnaha trylera pra vymierłuju Ziamlu. Niekalki dziasiatkaŭ padobnych katedžaŭ — i ni dušy.Spytać, ci pa pravilnym adrasie ja pryjechaŭ, niama ŭ kaho.
Uvachodnyja dźviery i škłopakiety na damach jašče abmatanyja cełafanam. Praz vokny i napaŭprazrystyja dźviery možna ŭbačyć čarnavoje azdableńnie katedžaŭ i navat pahladzieć naskroź, u vokny nasuprać. Adzinaja prykmieta, pa jakoj možna adroźnić nabyty dom ad ničyjnaha, — chacia b simvaličny płot vakoł učastka.
Achvotnych nabyć śviežapabudavanyja panelnyja i draŭlanyja katedžy ŭ pačatku 2011, kali ŭpieršyniu ŭźnikła prapanova, było niebahata. Ale nieŭzabavie lasnuła devalvacyja. Kurs dalara skakaŭ usio vyšej, pryčym značna chutčej za ceny «Hrodnažyłbuda». Hrošy treba było ŭkłaści choć kudy, tamu hrodziency i raschapali ekśpierymientalnyja chatki.
«Kab u ich ruki adsochli!»
Narešcie pierad adnym z damoŭ baču mužčynu. Jak vyśviatlajecca, heta haspadar. Jon jašče nie žyvie ŭ Łasośnie, a pryjechaŭ na drobnyja ramontnyja pracy. U jaho panelny adnapaviarchovik.
Pieršaje, što čuju ad haspadara na pytańnie pra jakaść damoŭ, heta praklon: «Kab u ich usich ruki adsochli!» Jon tłumačyć, što sudzicca z budaŭnikami bolš za hod. U padvale jahonaha katedža staić vada. «Patrabavaŭ, kab pierarabili padmurak», — kaža haspadar. Hetaja prablema nibyta vyrašajecca, ale napieradzie nastupnyja. «Dy tut usio pierarablać treba!» — razvodzić ruki jon. I ścieny niaroŭnyja, i z dacham nie pašancavała. Narakańniaŭ niama chiba što na ciepłyniu ŭ domie. Zrešty, pakul katedž nie zasieleny, usich prablem nie ŭbačyš.
«Ci paraili b kamu ź siabroŭ pasialicca pa susiedstvie?» — «Nikoli!» — adrazaje jon.Svoj dom haspadar nabyŭ, pa jaho słovach, «mienš za $100 tysiač», ale kupli, vidavočna, nie rady.
Na raźvitańnie rajusia, ci realna znajści ŭ pasiołku choć kaho z žycharoŭ. «Adna para žyvie, — uzhadvaje jon i pakazvaje rukoj. — Voś tam, kala lesu».
Z horada ŭ pryharad
Adziny zasieleny dom — draŭlana-karkasny katedž na paŭtara paviercha z mansardaj.Zvaniu ŭ dźviery, i pad hučny brech kišennaha sabački na parozie źjaŭlajecca haspadar, jaki haścinna zaprašaje na ekskursiju pa chacie. Tut niama załatych unitazaŭ ci płazmy ź mietrovaj dyjahanallu, ale ramont zrobleny jakasna i z hustam.
Na pieršym paviersie za pieradpakojem znachodziacca kuchnia, sanvuzieł i vialikaja haścioŭnia ź leśvicaj navierch. Haspadynia tym časam hladzić televizar, kala jakoha lažyć ahromnistaja antena. «Kabielnaje telebačańnie ŭ pasiołak jašče nie praciahnuli», — tłumačyć jana. «Zatoje elektryčnaść, vadapravod — usio jak u horadzie», — padchoplivaje haspadar.
Terytaryjalna pasiołak uklučany ŭ skład Hrodna.Bližejšaja krama kaapsajuza «Rodny kut», darečy, za paŭkiłamietra, za zapraŭkaj.
Padymajemsia na druhi pavierch, tut jašče adzin sanvuzieł i niekalki prastornych spalniaŭ. Ź dźviuch ź ich možna vyjści na bałkon i palubavacca krajavidami. Praŭda, vakoł bačnyja tolki niedabudavanyja takija ž katedžy. Prodaž novych damoŭ jašče praciahvajecca. Pačatkovy košt za mansardnyja damy na aŭkcyjonie składaje $71 tysiaču.
Pieršyja-lepšyja
U internecie mnohija narakajuć, što takija damy chałodnyja, maŭlaŭ, u ścienach utvarajucca ščyliny. Haspadary kateharyčna admaŭlajuć pretenzii: «My na druhim paviersie navat aciapleńnie nie zaŭsiody ŭklučajem, bo inačaj až horača robicca». Znutry dom uciepleny minieralnaj vartaj, zvonku — 10-santymietrovym pienapolistyrołam i, dadatkova z abodvuch bakoŭ, ababity stružkavaj plitoj.
«Jak vyjšła, što vy faktyčna adzinyja na ŭvieś pasiołak žyviacie?» — «Ludzi patrochu robiać ramont, pad leta mnohija buduć žyć, — prahnazuje haspadar i adrazu ž prapanuje: — Moža, varta było b pradavać damy ŭžo z azdableńniem, chaj i trochi daražejšyja».
Niemaładaja para raskazvaje, što nabyła svoj katedž za $80 tysiač — pradali kvateru ŭ Hrodnie i pierajechali ŭ pryharad. «Takija damy źbirajucca budavać pa ŭsioj krainie. Ci paraili b pierasialacca ŭ katedžy znajomym?» — «Jakraz siońnia da nas dzieci i siabry ŭ hości pryjazdžali, — kaža haspadar. — Parazvažali i ra-zam vyrašyli, što heta dobraja sprava».
Doraha i ryzykoŭna
Vyznačycca, ci nasamreč ekśpierymient paśpiachovy, składana — ad pačatku budaŭnictva prajšło ŭsiaho dva hady, tamu ŭsich padvodnych kamianioŭ nie bačna.
Ukłaścisia ŭ navinku ŭłasnymi hrašyma ryzykujuć niamnohija. Adšturchoŭvaje i košt. $70-100 tysiač — heta vialikija hrošy, za jakija ŭ lubym miescy Biełarusi, aproč Minska, možna nabyć užo pabudavany tradycyjnym sposabam dom ci vialikuju kvateru.
Razvarot budaŭničaj śfiery ŭ bok karkaśnikaŭ moža być tolki pry spryjańni dziaržavy, naprykład, z dapamohaj kredytavańnia.Staŭki pa rublovych kredytach vieličeznyja, ale jość varyjant vydavać hrošy ŭ valucie. Heta toj ryzykoŭny padychod, jaki Michaił Miaśnikovič pasprabavaŭ prałabiravać va ŭradzie, adnak natyknuŭsia na kateharyčnuju niazhožu staršyni Nacbanka Nadziei Jermakovaj.
***
Što takoje karkasny dom?
Heta technałohija budaŭnictva, papularnaja ŭ Zachodniaj Jeŭropie i Amierycy ŭžo niekalki stahodździaŭ. Da hałoŭnych pieravahaŭ adnosicca tannaść. Kvadratny mietr bazavaj kamplektacyi kaštuje kala $450. Ździŭlaje i chutkaść zborki. «Dom-kanstruktar» vyrastaje za miesiac. Siarod niedachopaŭ — adnosna nizkaja ciepłajomistaść. Niekatoryja materyjały, jakija vykarystoŭvajucca ŭ karkaśnikach, mohuć być škodnyja dla arhanizma čałavieka. Dyj damy, jakija faktyčna ŭźlatajuć u pavietra pry ŭrahanie, — heta tyja samyja karkaśniki.
***
Asnoŭnyja typy damoŭ u Łasośnie
Draŭlany karkasny dom ahulnaj płoščaj 120 m2. Na pieršym paviersie tambur (2,6 m2), prychožaja (4,8 m2), kuchnia (9,3 m2), sanvuzieł (2,8 m2) z dušavoj kabinkaj, haścioŭnia (34 m2). Na druhim — kalidor (8,6 m2), sanvuzieł (9,6 m2) z vannaj, try žyłyja pakoi (10,4 m2, 13,8 m2 i 15,4 m2) i bałkon (4,5 m2). Košt — kala $70 tysiač.
Adnapaviarchovy panelny dom ahulnaj płoščaj 74 m2. Składajecca z haścioŭni (22,3 m2), dźviuch spalniaŭ (13,7 m2 i 14,7 m2), kuchni-stałovaj (9 m2), sanvuzła (4,7 m2) i kalidora.
***
Katedžy ad zavoda hazietnaj papiery
Karkasnyja draŭlanyja i panelnyja damy robić nie tolki «Hrodnažyłbud». Naprykład, filijał «Domabudavańnie» jość na Škłoŭskim zavodzie hazietnaj papiery. Samaja tannaja panelnaja «Aleksandryja» płoščaj 90 m2 kaštuje $27 tysiač, samaja darahaja panelnaja «Alfa» płoščaj 243 m2 — $70 tysiač.
A voś karkaśniki z klejenaha brusa kaštujuć ad $20 tysiač («Vikinh», 63 m2) da $150 tysiač («Kaštan», 326 m2). Heta cana składzienaha naboru budmateryjałaŭ dla ŭźviadzieńnia. Košt pracy tut nie ŭklučany.
