Biełaruś padtrymlivaje dypłamatyčnyja adnosiny sa 172 krainami ŭ śviecie, u 50 ź jakich pracujuć 62 našych dypłamatyčnyja i konsulskija pradstaŭnictvy.Ale varta pahladzieć nie tolki na ličby, ale i na bijahrafii dypłamataŭ.
Historyju dypłamatyčnaj słužby ŭ niezaležnaj Biełarusi možna padzialić na niekalki pieryjadaŭ, ličyć vypusknik fakulteta mižnarodnych adnosinaŭ Biełdziaržuniviersiteta Jaŭhien Prejhierman.
— U 1991 hodzie litaralna pa radyjo šukali ludziej, jakija vałodajuć zamiežnymi movami, bo nie było kamu pracavać u śfiery mižnarodnych adnosinaŭ, —kaža ekśpiert. — Naprykancy 1990-ch na słužbu ŭ Ministerstva zamiežnych spraŭ (MZS) stali pastupać dzieci vysokich čynoŭnikaŭ. Pa šyldach na ministerskich kabinietach adrazu było bačna, u kaho baćka čynoŭnik, prafiesar ci dyrektar bujnoha pradpryjemstva.
Ciapier dzieci čynoŭnikaŭ užo nie chočuć pracavać u MZS, bo rabić treba šmat, a zarobki nievialikija.I siońnia ŭ ministerskija kabiniety mohuć patrapić paśpiachovyja vypuskniki Biełdziaržuniviersiteta, Maskoŭskaha dziaržaŭnaha instytuta mižnarodnych adnosin.
Zarobki ŭ ministerstvie, pa słovach surazmoŭcy, vahajucca ad 350 da 1000 dołaraŭ.
— Ale ŭsie imknucca źjechać na pracu za miažu.
Jašče try hady tamu ŭ zamiežnych pradstaŭnictvach płacili 2 tysiačy dołaraŭ, —adznačaje Jaŭhien Prejhierman.
Viaršynia dypłamatyčnaj karjery — praca ambasadaram
Siońniašnich biełaruskich ambasadaraŭ, pavodle Prejhiermana, možna padzialić na dźvie hrupy — karjernyja dypłamaty i palityčnyja pryznačency.
Siaredniestatystyčny biełaruski ambasadar — heta mužčyna, jakomu bolš za 50 hod. Jaho dypłamatyčnaja karjera pačynałasia z drobnaj pracy ŭ Ministerstvie zamiežnych spravaŭ, paśla ŭ zamiežnych konsulskich i dypłamatyčnych pradstaŭnictvach na pasadach sakratara ci daradcy.
Praŭda, siarod ciapierašnich ambasadaraŭ šmat byłych čynoŭnikaŭ — ad namieśnika staršyni Minharvykankama Mikałaja Packieviča (ciapier — ambasadar u Azierbajdžanie) da vice-premjera Uładzimira Dražyna (zaraz — ambasadar u Litvie i Finlandyi pa sumiaščalnictvie). Im udałosia minuć pastupovy dypłamatyčny karjerny rost.
Taksama mocnaje pradstaŭnictva ŭ ambasadach ad byłych vajskoŭcaŭ i siłavikoŭ. Naprykład, ambasadaram u Armienii pracuje były staršynia Kamiteta dziaržaŭnaj biaśpieki Ściapan Sucharenka. Były ministr pa nadzvyčajnych situacyjach Envier Baryjeŭ apošnija dva hady pradstaŭlaje intaresy našaj krainy ŭ Turkmienistanie. A kolišni kamandujučy Vajenna-pavietranymi siłami i vajskami supraćpavietranaj abarony Aleh Pafioraŭ letaś byŭ pryznačany ambasadaram u Vieniesuele.
Pa mierkavańni palitołaha Alaksandra Kłaskoŭskaha,
u Biełarusi dahetul zachavaŭsia saviecki pryncyp – nakiravać na pracu za miažu čynoŭnika, jaki abo nabližajecca da piensijnaha ŭzrostu, abo niedaskanała vykonvaje svaju pracu.
— Heta savieckaja zaviadzionka: pravaliŭ učastak — sasłać padalej ad vačej. Zasiadzieŭsia na čynoŭnickim kreśle — chaj dapracuje za miažoj, — kaža ekśpiert. — Ale u našych pradstaŭnictvach pracujuć i sapraŭdnyja śpiecyjalisty. Tamu ahułam u prafiesijnym płanie my majem niadrenny dypłamatyčny aparat.
Usiaho tolki try žančyny-ambasadarki pradstaŭlajuć intaresy Biełarusi za miažoj —Alena Hrycenka ŭ Niderłandach, Natalla Žylevič u Karei i Volha Haŭruk u Tadžykistanie. Usie jany źjaŭlajucca karjernymi dypłamatami. Astatnija ambasadary — mužčyny.
Što datyčyć adukacyi, bolšaść karjernych biełaruskich dypłamataŭ vučylisia ŭ Linhvistyčnym univiersitecie ŭ Minsku abo vyvučali mižnarodnyja adnosiny ŭ Maskvie.
Dypłamatyčnuju akademiju ŭ Jeŭropie skončyŭ tolki Siarhiej Alejnik, ambasadar u Vialikabrytanii i Irłandyi.
Bolšaść biełaruskich ambasadaraŭ viedajuć dźvie jeŭrapiejskija zamiežnyja movy.
A sapraŭdnym palihłotam možna nazvać ambasadara ŭ Vienhryi i Słavienii — Alaksandr Chajnoŭski vałodaje francuzskaj, anhlijskaj, ispanskaj i vienhierskaj movami.
Druhuju vyšejšuju adukacyju mnohija siońniašnija ambasadary atrymali ŭ Minskaj vyšejšaj partyjnaj škole, bolš maładyja skančvali ŭžo Akademiju kiravańnia pry prezidencie.
Darečy, što datyčycca ŭzrostu, samy małady ambasadar pracuje ŭ Indyi – Vitalu Prymu 37 hod, samy stały — va Ukrainie — Valancinu Vialičku 69 hod.
Jon pracuje ŭ Kijevie z 2001 hoda — heta samy praciahły staž siarod siońniašnich ambasadaraŭ.
Śledam za im idzie pasoł Biełarusi ŭ Azierbajdžanie Mikałaj Packievič (u Baku z 2006 hoda) i pasoł Biełarusi ŭ Łatvii Alaksandr Hierasimienka (u Ryzie z 2006 hoda).
Kali hladzieć na pachodžańnie biełaruskich ambasadaraŭ, to pieršyja pazicyi zajmajuć vychadcy ź Minskaj vobłaści — 14 pradstaŭnikoŭ, dalej idzie Homielskaja vobłaść i Rasija — siem i piać pradstaŭnikoŭ adpaviedna.Z Hrodzienščyny tolki adzin ambasadar — Vital Pryma. Svaju karjeru jon pačynaŭ na barysaŭskim zavodzie «Aŭtahidraŭzmacnialnik», adtul pierajšoŭ na «BiełAZ». Užo ŭ 33 hady staŭ namieśnikam ministra pramysłovaści, a letaś byŭ pryznačany Nadzvyčajnym ambasadaram u Indyi i Šry-Łancy pa sumiaščalnićvie.
Spadar Pryma, darečy, maje troch dziaciej. Aproč jaho šmatdzietnymi baćkami źjaŭlajucca tolki pasły Kuby (Uładzimir Astapienka) dy Bielhii (Andrej Jeŭdačenka). Bolšaść ambasadaraŭ, jak zrešty, i biełaruskich čynoŭnikaŭ maje dvuch dziaciej. Na žal, aficyjnaja bijahrafija nie paviedamlaje, jak s k łaŭsia ich los. Infarmacyja pra biełaruskich ambasadaraŭ vykładziena ŭ ścisłym farmacie na aficyjnych staronkach pradstaŭnictvaŭ. Pry hetym na sajtach ambasadaŭ Izraila, ZŠA, Indanezii, Arhien ci ny, Nihieryi, Šviejcaryi i Kanady naohuł adsutničaje bijahrafičnaja daviedka. Onłajn pašukaviki taksama mała što viedajuć pra našych zamiežnych pradstaŭnikoŭ — ambasadary redka dajuć intervju i nie aktyŭničajuć u sacyjalnych sietkach.
Nakolki publičnaja i samastojnaja fihura biełaruski ambasadar?
Heta zaležyć ad asoby samoha ambasadara, miarkuje Jaŭhien Prejhierman.
— Naturalna, što pradstaŭniku ŭ Jeŭraźviazie, ź jakim u Biełarusi zaraz napružanyja adnosiny, vielmi składana prysutničać u publičnym žyćci. Voźmiem, naprykład, Vialikabrytaniju, dzie vielmi šmat emihrantaŭ ź Biełarusi, jakija mohuć zadavać niazručnyja pytańni adnosna palityki i režymu Łukašenki. Ź inšaha boku, šmat jašče zaležyć ad žadańnia samoha ambasadara być na publicy.
Siarod zamiežnych pradstaŭnikoŭ u Biełarusi taksama byli aktyŭnyja — Stefan Eryksan sa Šviecyi, Raman Biaśśmiertny z Ukrainy, ale niamała i tych, chto nie lubić šmat uvahi da svajoj piersony.
Palitołah Alaksandr Kłaskoŭski adznačaje, što vybudoŭvać cyvilizavanyja adnosiny z Zachadam biełaruskim ambasadaram ciažka.
— Sprava ŭ tym, što ambasadar — heta ŭsiaho tolki funkcyjanier, zadača jakoha adstojvać intaresy dziaržavy, ale pry hetym adlustroŭvać aficyjnuju pazicyju, — davodzić ekśpiert, adznačajučy, što zaraz u Biełarusi napružanyja adnosiny ź Jeŭraźviazam. —
Dypłamaty nie mohuć źmianić situacyju karennym čynam, pakul nie budzie vykanana asnoŭnaja ŭmova — vyzvaleńnie palitviaźniaŭ. Da hetaha času našyja ambasadary prosta sprabujuć znachodzić kampramisy.
Z susiednimi krainami, ź jakimi Biełaruś maje vialiki tavarazvarot, ambasadaram častkova ŭdajecca damovicca.
— Raz-poraz ad litoŭskich i łatyšskich čynoŭnikaŭ možna pačuć, što varta admovicca ad sakcyjaŭ u adnosinach da Biełarusi. Kali kazać pra ekanamičnyja adnosiny, to ad ambasadaraŭ vielmi časta patrabujuć, kab jany prosta zajmalisia zbytam tavaraŭ, jakija lažać na biełaruskich składach i, pa vialikim rachunku, nikomu niepatrebnyja, — reziumuje Alaksandr Kłaskoŭski.
TOP-5 samych viadomych biełaruskich ambasadaraŭ
1. Pavieł Łatuška zaraz pracuje ŭ Francyi, a dahetul uvachodziŭ u dypłamatyčnaje pradstaŭnictva Biełarusi ŭ Polščy. Adnak sapraŭdy publičnym čałaviekam jaho zrabiła pasada ministra kultury.
Na jaho ŭskładvali spadziavańni pa adnaŭleńni historyka-kulturnaj spadčyny Biełarusi, papularyzacyi biełaruskaj movy. I choć pad kiraŭnictvam Łatuški była pieraroblena rekanstrukcyja Niaśvižskaha pałacu, sistemnaści ŭ adnaŭleńni pomnikaŭ kultury tak i nie źjaviłasia. Inviestary nieachvotna adreahavali na śpis abjektaŭ, jakija prapanavali nabyć za minimalny košt z umovaj adnaŭleńnia. A miascovyja čynoŭniki, jak i raniej, źniščali pomniki historyi i kultury.
Što datyčycca biełaruskaj movy, to asablivych zruchaŭ u hetym nakirunku taksama nie nazirałasia. Z adnaho boku, ministr publična razmaŭlaŭ pa-biełarusku (za vyklučeńniem kamunikacyi z Łukašenkam), spravavodstva Ministerstva kultury pieraviali na biełaruskuju movu, ale pry hetym staršyni rehijanalnych upraŭleńniaŭ kultury dasyłali svaim padnačalenym zahady ab niedapuščalnaści prapahandy biełaruskaj movy. Paśla trochhadovaha pierapynku na pasadzie ministra Paŭła Łatušku iznoŭ nakiravali na dypłamatyčnuju pracu, hetym razam u Paryž.
2. Ściapan Sucharenka pracuje na pasadzie ambasadara ŭ Armienii ŭžo piaty hod, ale dahetul asacyjujecca sa svajoj papiaredniaj pracaj — jon byŭ staršyniom Kamiteta dziaržaŭnaj biaśpieki. Mienavita pry jahonym kiraŭnictvie KDB pačało zajmacca zabieśpiačeńniem asabistaj biaśpieki ŭładaŭ. Baraćba z apazicyjaj nabyła varožy charaktar. A zajavy pra zamiežnych ahientaŭ i dochłych pacukoŭ, jakimi apazicyjaniery chacieli atrucić kanalizacyju Minska, nazaŭsiody stali asacyjavacca z asobaj Sucharenki.
U siłavych orhanach Ściapan Mikałajevič pracavaŭ 23 hady. I choć pavodle pieršaj adukacyi jon chimik-technołah, u KDB dasłužyŭsia da hienierał-majora.
U 2008 hodzie Sucharenku niečakana pryznačyli na pasadu ambasadara ŭ Armienii, niahledziačy na krytyku z boku Łukašenki padčas jaho zvalnieńnia z KDB. Ściapan Sucharenka zastajecca ŭ śpisie asobaŭ, jakim zabaronieny ŭjezd u Jeŭraźviaz, suprać jaho taksama dziejničajuć sankcyi ZŠA.
3. Aleh Pafioraŭ — prafiesijny vajskoviec. Jašče za savieckim časam jon skončyŭ Vajskovuju inžyniernuju radyjotechničnuju akademiju supraćpavietranaj abarony, a taksama Vajskovuju akademiju Hienieralnaha štaba Uzbrojenych sił RF. U Biełarusi jon uznačalvaŭ Vajskova-uzbrojennyja siły (VPS) i vojski supraćpavietranaj abarony (SPA). A vyjšaŭšy na piensiju, staŭ namieśnikam staršyni Dziaržaŭnaha vajskova-pramysłovaha kamiteta.
Da dypłamatyčnaj słužby Pafioraŭ byŭ hałoŭnym ekśpiertam pa źniešnieekanamičnych pytańniach ZAT «Biełtechekspart», jakoje zajmajecca pastaŭkami zbroi i vajskovaha abstalavańnia. Pafioraŭ stajaŭ la vytokaŭ stvareńnia SPA ŭ Vieniesuele. A jahonaje pryznačeńnie na pasadu ambasadara ŭ Vieniesuele supała sa zvalnieńniem kamandujučaha VPS i vojskami SPA Biełarusi Dźmitryja Pachmiełkina paśla šviedskaha «plušavaha desantu».
4. Viktar Hajsionak apošnija piać hod źjaŭlajecca ambasadaram Biełarusi ŭ Polščy, jahony dypłamatyčny staž składaje 13 hod. Bolšaść žyćcia spadar Hajsionak zajmaŭsia navukaj. Pa adukacyi jon fizik, prajšoŭ šlach ad vykładčyka da ministra adukacyi.
U lutym 2012 pa rašeńni MZS ambasadar Hajsionak byŭ adklikany z Varšavy ŭ adkaz na rašeńnie Rady JEZ ab pašyreńni śpisu biełaruskich čynoŭnikaŭ, jakim zakryty ŭjezd u Jeŭrapiejski źviaz. Paźniej dypłamatyčnyja adnosiny byli ŭznoŭlenyja.
Niadaŭna biełaruski ambasadar vystupiŭ z krytykaj filma «Žyvie Biełaruś». «Heta sproba pasvaryć biełarusaŭ i palakaŭ. Nivodzin z pakazanych u stužcy frahmientaŭ nie maje ničoha supolnaha z rečaisnaściu, a paprostu demanstruje chvoruju fantaziju aŭtara scenaru», — zajaviŭ Hajsionak.
5. Michaił Chvastoŭ — karjerny dypłamat. Skončyŭ Minski dziaržaŭny linhvistyčny ŭniviersitet i Biełaruski dziaržaŭny ŭniviersitet pa śpiecyjalnaści «mižnarodnaje prava». Apošnija čatyry hady źjaŭlajecca Pastajannym pradstaŭnikom Biełarusi pry AAN i inšych mižnarodnych arhanizacyjach u Ženievie. Dahetul pracavaŭ na pasadzie ministra zamiežnych spraŭ, ambasadaram u ZŠA. Nieadnarazova zaklikaŭ Jeŭraźviaz i ZŠA admovicca ad sankcyjaŭ u dačynieńni da našaj krainy. Na apošnim pasiedžańni AAN u čarhovy raz zajaviŭ, što zaŭvahi adnosna parušeńniaŭ pravoŭ čałavieka ŭ Biełarusi nadumanyja, a staŭleńnie krainaŭ, jakija nastojvajuć na praciahu mandata śpiecdakładčyka pa Biełarusi, pieraduziataje.
