Toj samy ahulny zdymak. Fota z archivu muzieja Bahdanoviča ŭ Minsku.
Fotapartrety Maksima Bahdanoviča. Krajni sprava - vykadravany i pavialičany z ahulnaha zdymku 1915 hoda.
Pomnik Maksimu Bahdanoviču ŭ Minsku.
Biust Maksima Bahdanoviča na mahile ŭ Jałcie. Fota Siamiona Piečanka.
«Jon tam na zadnim płanie staić. Dziakujučy vykadroŭcy, z hetaha ahulnaha zdymka, šmatkroć pavialičanaha i retušavanaha, utvaryŭsia tvar nie Maksima Bahdanoviča», — raskazvaje dyrektarka muzieja Maksima Bahdanoviča ŭ Minsku Taćciana Šalahovič.
Jana dadaje, što ad śpiecyjalistaŭ čuła heta nieadnojčy. Maŭlaŭ, kali ŭ siaredzinie minułaha stahodździa spatrebiŭsia jakasny i vialiki partret paeta — jaho stvaryli nie z adzinočnaha fota Maksima Bahdanoviča, a ź nievialikaha ahulnaha zdymka. Chutčej za ŭsio, na im možna ŭbačyć skład redakcyi jarasłaŭskaj haziety «Hołas». Maksim Bahdanovič tady akurat supracoŭničaŭ z hazietaj.
U vyniku atrymaŭsia partret, jaki mocna adroźnivajecca ad realnych zdymkaŭ paeta. Nastolki mocna, što ŭ Taćciany Šalahovič navat uźnikli prablemy padčas vydańnia knihi pra Bahdanoviča. Mastačka admaŭlałasia ŭklučać jaho ŭ makiet.
«Mastačka mnie horača dakazvała, što močki vušej nie takija, skuły nie takija, padbarodździe nie takoje… Jana pracavała nad majoj knihaj. Va ŭsim my sychodzilisia akramia hetaha fota Bahdanoviča. Jon staŭ kamieniem niejkim prosta».
Z tym, što na samym viadomym fota Maksima Bahdanoviča my bačym nie zusim jaho, zhodny i mastactvaznaŭca Siarhiej Chareŭski. Kaža, što zdymak mocna adretušavany, pavialičany. Ale, na dumku Chareŭskaha, usio heta zusim nie istotna.
«Ja nie liču, što heta nastolki istotna. U kožnym vypadku, fihura takoha maštabu jak Bahdanovič dla nas užo nie stolki realny piersanaž, kolki vobraz. Mocna idealizavany hieroj».
Chareŭski pieraličvaje inšych viadomych biełaruskich postaciaŭ, čyj vobraz u našaj śviadomaści zamacavaŭsia ŭ vyhladzie, mała padobnym da realnaha. Siarod inšych nazyvaje Kastusia Kalinoŭskaha, Mikałaja Husoŭskaha, Franciška Skarynu, Symona Budnaha. Partrety hetych ludziej možna ŭbačyć u padručnikach i encykłapiedyjach, ale ŭsie jany majuć mała supolnaha z realnymi tvarami, miarkuje ekśpiert. Nie dajšli da nas i vyjavy niekatorych litarataraŭ, sučaśnikaŭ Bahdanoviča, takich jak Siarhiej Pałujan. Jak vyhladaŭ hety čałaviek — nieviadoma. Tamu navat tyja niekalki fotazdymkaŭ z Bahdanovičam možna ličyć pośpiecham.
Zahadčyca adździeła fondaŭ muzieja Bahdanoviča ŭ Minsku Ludmiła Sasonka raskazvaje Jeŭraradyjo, što pieršym samy viadomy zdymak paeta vykadravaŭ jaho baćka — Adam. Vierahodna, što paśla śmierci syna ad suchotaŭ jon pieradaŭ fotakartku u Instytut biełaruskaj kultury.
«Ja dumaju, što hety fotazdymak Adam Jahoravič zdavaŭ u Inbiełkult. Tamu možna mierkavać, što mienavita baćka pieršym ličyŭ, što na fota mienavita Maksim».
Pa ironii losu mienavita hetaja adretušavanaja i pavialičanaja vyjava stała samaj papularnaj. Hety partret raźmiaścili nie tolki ŭ padručnikach pa biełaruskaj litaratury. Jon navat pasłužyŭ asnovaj dla skulptaraŭ, jakija stvarali pomnik Bahdanoviču ŭ Minsku i navat jaho nadmahilny biust, ustalavany ŭ Jałcie.
* * *
Maksim Bahdanovič vačyma sučaśnikaŭ
Baćka Adam
«U adziežy davoli nieachajny, u jaho pakoi zvyčajna panavaŭ biesparadak, asabliva na piśmovym stale. Rostu byŭ vysokaha, dobra składzieny, ale trymaŭsia trochi ssutulena. Vałasy mieŭ hustyja, źlohku chvalistyja,
Lavon Zajac
«Chudy, vysoki, trochi sutułavaty, viečna ŭ raschrystanym studenckim palito, biez usialakich pretenzijaŭ u adziežy (najčaściej nasiŭ kasavarotku i zialonuju studenckuju tužurku), jon adrazu źviartaŭ na siabie ŭvahu biełavaskovym tvaram i, asabliva, śvietłymi biazdonnymi vačyma, hłyboka pasadžanymi pad vysokim i jasnym iłbom, nad jakim vysiłasia kapa vałos. Kali jon hladzieŭ na vas, to zdavałasia, što jon vas saŭsim nia bačyć, taki ŭ jaho byŭ niejki hłyboki ŭnutrany pahlad… Havaryŭ zaŭsiody cicha i mała…»
Źmitrok Biadula
«Jaho pyšnaja
