Mužčyna, nie znajomy z novymi pryładami, prykładaje tałon da validatara dla prajaznych u minskim tramvai.
Z 1 lutaha minčuki buduć jeździć na hramadskim transparcie pa-novamu. Prynamsi taja častka, dla jakoj asnoŭnym srodkam pierasoŭvańnia pa horadzie źjaŭlajecca tramvaj. Mienavita z tramvajaŭ «Minsktrans» pačaŭ ukaranieńnie aŭtamatyčnaj sistemy kantrolu apłaty prajezdu (ASKAP). Supracoŭniki pradpryjemstva nazyvajuć jaje inavacyjnaj i kažuć, što narešcie staličny transpart atrymaŭ adziny prajazny bilet. Na žal, nazvać sistemu novaj, a tym bol adpracavanaj, nie pavaročvajecca jazyk.
ASKAP: što my bačym
Što ž źmienicca ŭ hramadskim transparcie Minska paśla ŭviadzieńnia ASKAP?
Testavy stend «Ahienctva «Minsktrans». U siaredzinie — elektronny kampościer, pa bakach — validatary.
Pa-pieršaje, źniknuć pryvyčnyja kampościery. U tramvajach ich užo miesiac jak niama. Zamiest ich źjaviacca elektronnyja kampościery dla papiarovych tałonaŭ na adnu pajezdku: zamiest fihury ź dziračak jany drukujuć na tałonie datu i čas hašeńnia, a taksama numar maršruta i typ transpartnaha srodka. Razam z kampościerami abapał dźviarej tramvaja, aŭtobusa ci tralejbusa pastaviać validatary: dla aktyvacyi i validacyi prajazdnych. A ŭsie prajaznyja pieravodziacca na bieskantaktnyja kartki, padobnyja da tych, što vykarystoŭvajucca ŭ mietro. Zastaŭny košt kožnaj kartki składaje 12 tysiačaŭ rubloŭ.
Bieskantaktnaja kartka zamienić papiarovyja prajaznyja. Taryfnyja płany nie źmieniacca.
Asnoŭnyja etapy ŭviadzieńnia sistemy nastupnyja: z 1 lutaha usie prajaznyja na tramvaj buduć vypuskacca tolki na mahnitnych kartkach. Da 1 sakavika ŭvieś naziemny transpart abstalujuć elektronnymi kampościerami, a z 1 maja ASKAP zapracuje na ŭsim staličnym transparcie.
ASKAP: što my nie atrymajem
«Žoŭtyja skryni» validataraŭ i elektronnych kampościeraŭ dobra viadomyja ŭsim, chto choć raz byvaŭ u bujnym zachodnim horadzie. I kali b ASKAP uvodziłasia nie napiaredadni ČS-2014 pa chakiei, možna było b padumać, što «Minsktrans» sapraŭdy raspracavaŭ novuju sistemu, kab palepšyć hramadski transpart Minska, a nie kab pakazać turystam, što ŭ nas nie «horš, čym na Zachadzie».
Pakul možna skazać dakładna: adzinaha prajaznoha ŭ Minska pakul nie budzie. Inšymi słovami, žychar Minska (u adroźnieńnie ad žychara, naprykład, Ńju-Jorka, Varšavy, Prahi, Ryma, Ryhi ci Talina) nie zmoža kupić u kijosku «Minsktransa» bieźlimitny prajazny na 30 dzion i vykarystoŭvać jaho ŭ tramvajach, tralejbusach, aŭtobusach i mietro. Mienavita heta zvyčajna nazyvajuć «adzinym prajaznym». Adnak pieršaja namieśnica dyrektara filii «Ahienctva «Minsktrans» Natalla Klimkovič ahučvaje inšuju pazicyju: u «Minsktransie» pad adzinym prajaznym razumiejuć kartku, na jakoj buduć zachoŭvacca ŭsie vašyja prajaznyja.
ASKAP: što my atrymajem
Hałoŭnaja reč u tym, što pryncypova nie źmienicca absalutna ničoha. Pa sutnaści, «Minsktrans» zamianiŭ fizičnaje kampaściravańnie na aŭtamatyčnaje, a prajaznyja źmianili nośbit: zamiest papiery — kartka ź mikračypam.
Asnovu ž ASKAP składuć užo isnujučyja taryfy plus niekalki novych. Z takoj sistemaj Minsk, napeŭna, moža pretendavać na miesca ŭ Knizie rekordaŭ Hinesa jak horad z samaj hnutkaj sistemaj taryfikacyi apłaty prajezdu.
Zirnicie sami: siońnia ŭ «Minsktransa» isnuje dva typy tałonaŭ i 48 vidaŭ bieźlimitnych prajaznych biletaŭ: na adzin, dva, try ci čatyry vidy transpartu, kožny ź jakich možna nabyć na dekadu, pałovu miesiaca ci miesiac. Hetyja samyja taryfy i zastanucca paśla ŭviadzieńnia, tolki pry kupli prajazny zapišuć na kartku.
«Minsktrans» taksama paabiacaŭ bieźlimitnyja prajaznyja terminam dziejańnia ad 1 da 30 dzion, validnyja z daty aktyvacyi. Hetuju cudoŭnuju inicyjatyvu varta było b realizavać daŭno: kali pasažyr «prapuściŭ» niekalki dzion miesiaca, pry nabyćci prajaznoha hetyja dni ŭsio adno apłočvajucca. Takija prajaznyja pačnuć pradavać tolki z 1 maja, kali ASKAP zapracuje poŭnaściu.
Pry hetym prajaznyja na kalandarny miesiac nie likvidujuć: heta źviazana ź biurakratyčnymi patrabavańniami dla prodažu prajaznych pradpryjemstvam pa bieznajaŭnym raźliku. Tamu, naprykład, u pieršy dzień miesiaca z 30-ciu dniami možna budzie nabyć i prajazny na kalandarny miesiac, i prajazny na 30 dzion. Pieršy aktyvujecca kasiram u momant kupli, druhi — u momant validacyi ŭ transpartnym srodku.
Jašče adna navinka — prajaznyja na 5, 10, 30, 40, 50 i 60 pajezdak. Pry hetym košt kožnaj pajezdki nie roŭny koštu tałona, i čym bolš bolšy naminał kartki, tym tańniejšaja ŭ vyniku pajezdka. Ciapier takija prajaznyja jość u mietro.
Pry hetym na samu bieskantaktnuju kartku možna zanosić da šaści taryfaŭ u roznych kambinacyjach. Tak, naprykład, možna budzie kupić miesiačny prajazny na mietro, prajazny na pałovu miesiaca na tralejbus i aŭtobus i dekadny prajazny na tramvaj, jakija buduć dziejničać ź pieršaha dnia novaha miesiaca. A možna budzie «zabić» u kartku 30 dzion bieźlimitnych pajezdak na mietro, 29 na tramvai, 24 na aŭtobusie i 3 na tralejbusie. Sapraŭdnaja prastora dla fantazii!
Hnutkaść vybaru taryfnaha płanu možna zapisać u plusy. Ale varta zaŭvažyć, što naŭrad ci znojdziecca druhi horad z nastolki hnutkaj sistemaj apłaty prajezdu — nikomu nie patrebna zališnie pierahružanaja i składanaja sistema.
Pahladzieŭšy na taryfy jeŭrapiejskich stalic, možna zaŭvažyć svojeasablivy standart: 2—3 bieźlimitnyja prajaznyja (pa ahulnym taryfie dla ŭsiaho haradskoha transpartu) i niekalki vidaŭ adnarazovych tałonaŭ, zvyčajna dziejsnych na peŭny čas — 60 ci 90 chvilin pajezdki na lubym transparcie z ulikam pierasadak. U niekatorych haradach pakłapacilisia pra «kartki turystaŭ» — bieźlimitnyja prajaznyja na 24, 36, 48 hadzin i h.d.
Navošta prykładać? Dla statystyki!
Najbolšaje abureńnie hramadskaści, napeŭna, vyklikała navina pra nieabchodnaść prykładvać bieźlimitnyja prajaznyja da validatara padčas kožnaj pajezdki ŭ hramadskim transparcie. Nie prykładzieš — štraf. Na forumach vykazvalisia dumki, što praz heta hublajecca ŭvieś sens prajaznoha «kupiŭ i zabyŭ». Da taho ž, lišnija dziasiatki ludziej u pierapoŭnienym aŭtobusie ŭ hadzinu-pik naŭrad ci kamu spadabajucca.
«Minsktrans» aficyjna nie patłumačyŭ takuju pazicyju. Natalla Klimkovič uzhadała, što pry raspracoŭcy ASKAP vykarystoŭvaŭsia dośvied Ryhi i Prahi. U Ryzie kartku bieźlimitnuju kartku sapraŭdy treba padnosić kartku padčas kožnaj pajezdki. Žycharka Ryhi raskazała, što choć z transpartam u stalicy Łatvii spravy niakiepskija, usio ž na niekatorych maršrutach ludziej nabivajecca «bitkom», i ludzi prosiać adno adnaho pieradać kartku i prykłaści jaje da validatara.
Nasamreč, možna abyścisia i biez štorazovych pahładžvańniaŭ validatara. Naprykład, u Varšavie 30-dzionny bieźlimitny prajazny patrabuje tolki adnakratnaj validacyi. Tamu prykładańnie prajaznych da validataraŭ nie maje nijakaj praktyčnaj patreby akramia zboru statystyki.
Heta paśla praciahłaj dyskusii i paćvierdzili pradstaŭniki «Minsktransa». Samo ŭviadzieńnie ASKAP nie jość uviadzieńniem niejkaj novaj sistemy apłaty ci kantrolu. Heta tolki pieršy krok, z dapamohaj jakoha «Minsktrans» budzie źbirać infarmacyju. Klimkovič patłumačyła, što viedamstva maje ahulnuju statystyku pa pasažyrapatoku, ale kankretnych dadzienych pa maršrutach i napramkach niama. A kali kožny prykładzie kartku — jany źjaviacca, i možna budzie rearhanizavać maršruty pad realnyja patreby pasažyraŭ.
Mahčyma, atrymaŭšy dadzienyja, «Minsktrans» vyrašać, što rabić dalej. Bo, padajecca, što «Minsktrans» choča zrabić «niešta jeŭrapiejskaje», ale nie da kanca razumieje, što i jak.
U «Ahienctvie «Minsktrans» raskazali pra kancepcyju ŭviadzieńnia apłaty pajezdki pa kiłamietražy. To bok zamiest adnarazovaha tałončyka budzie kartka peŭnaha naminału, jakuju treba prykłaści da validatary pry ŭvachodzie i pa vychadzie. Hrošy śpišucca za kiłamietraž.
Ale heta pakul tolki kancepcyja, jakaja, pavodle Klimkovič, «pačnie dziejničać nie zaŭtra, nie ŭ mai i navat nie ŭ žniŭni». Pytańnie, ci ŭvohule pačnie: atrymaŭšy dadzienyja, u kancepcyi možna zamianić apłatu kiłamietražu apłataj času pajezdki i h.d. Zrazumieła, što na 1 maja pryznačany tolki pačatak reformy minskaha hramadskaha transpartu.
Usio ž pa-biełarusku!
Pryjemna, što prajaznyja bilety buduć aformleny pa-biełarusku. Raniej u internecie ziavilisia fatazdymki kartki z nadpisami pa-rasijsku, ale ŭ «Minskransie» patłumačyli, što heta testavaja kartka ad raspracoŭščyka. Z nahody źjaŭleńnia vyjavy kartki ŭ siecivie na adras «Minskransa» pryjšło mnoha skarhaŭ, i kartki dla prodažu aformili pa-biełarusku.
Pytańnie-adkaz
P: Jak karystacca elektronnym kampościeram?
A:
Papiarovy tałon na adnu pajezdku treba ŭstavić u ščylinu elektronnaha kampościera.
Na kampościery zaharycca čyrvony indykatar, jon pražužžyć.
Na tałonie kampościer drukuje čas i datu pajezdki, numar maršruta i typ transpartnaha srodka.
P: Kali ja karystajusia prajaznymi na ŭsie vidy transpartu, ci patrebna budzie z 1 lutaha nasić z saboj kartku na mietro, papiarovy prajazny na aŭtobus i tralejbus i kartku na tramvaj?
A: Nie treba. Nabyvajcie prajazny na čatyry vidy transpartu, jak i raniej. Papiarovyja prajaznyja buduć pradavać da maja.
P: Navošta prykładać kartku bieźlimitnaha prajaznoha da validatara padčas kožnaj pajezdki?
A: Heta patrabavańnie «Minsktransa». Vas aštrafujuć, kali vy budziecie jaho ihnaravać.
P: Jak aktyvujucca bieźlimitnyja prajaznyja na niekalki vidaŭ transpartu, jakija dziejničajuć z momantu aktyvacyi?
A: Takija prajaznyja aktyvujucca paasobku. Naprykład, kali vy apłacili 30 dzion bieźlimitnych pajezdak na mietro i 15 na tralejbusie, prajazny na mietro aktyvujecca padčas pieršaha prachodu praz turnikiet, a prajazny na tralejbus — padčas pieršaj pajezdki na tralejbusie.
P: Paviedamlali, što bałans kartak na abmiežavanuju kolkaść pajezdak možna pravieryć, paŭtorna prykłaŭšy kartku da validatara. Ci nie śpišacca pry hetym jašče adna pajezdka?
A: Śmieła prykładajcie kartku choć trojčy. Śpisańnie srodkaŭ adbudziecca tolki pry pieršym prykładańni. Apłata dziejničaje da kanca maršruta, pakul kiroŭca nie pierazahruzić sistemy.
P: Ci zmohuć dvoje apłacić prajezd adnoj kartkaj?
A: Nie. Prava apłaty maje tolki ŭładalnik kartki.
P: Ci źmienicca niešta ŭ pracy revizoraŭ?
A: Tolki toje, što jany buduć błakavać validatary i kampościery pry praviercy. Astatniaje zastaniecca pa-staromu. «Zajcy», zaŭvažyŭšy kanduktaraŭ, zmohuć vyjści. Zabarony vychodzić da zaviaršeńnia pravierki biletaŭ (jak, naprykład, u Vilni), nie budzie.
P: Kali ja zachodžu razam z revizoram, i validatary błakujucca, jak dakazać, što ja nie «zajac»?
A: Supracoŭniki «Minsktransa» patłumačyli, što revizory zapaminajuć ludziej, jakija ŭvachodziać razam ź imi. A pry zapoŭnienaści transpartnaha srodka ŭ 75% jany nie ažyćciaŭlajuć revizii — tamu nie bojciesia, što vas zhubiać u pierapoŭnienym tralejbusie.
P.S. Padčas fatahrafavańnia validataraŭ u sałonie tramvaja da žurnalista «NN» padyšła kanduktarka. Jana vysłuchała pra pajezdku da testavaha stenda ŭ «Minsktransie» i cikaŭnaść minčukoŭ da temy, ale potym z uśmieškaj paviedamiła, što «ŭsio adno ich [validataraŭ—K.Ch.] u tramvajach pałova nie pracuje».
