Siońnia ŭ minskim Muziei kino kožny achvotny moža pabačyć redkija stužki 1920-ch, 30-ch, 60-ch hadoŭ. Heta stała mahčymym dziakujučy Andreju Skuratoviču: ź jaho inicyjatyvy źbirajucca hrošy na vykup pravoŭ, restaŭracyju i aličboŭvańnie starych stužak.
«Vyśvietliłasia, što ŭ rasijskich archivach jość biełaruskija stužki 20-ch, 30-ch, jakija ŭ nas nichto ci amal nichto nie bačyŭ, — raskazvaje spadar Skuratovič. — Niekatoryja chaciełasia pahladzieć — taho ž «Kastusia Kalinoŭskaha» ci «Paleskich rabinzonaŭ». Sabralisia zacikaŭlenyja ludzi, razam ź jakimi ŭdałosia apłacić aličboŭvańnie i restaŭracyju, damovicca z pravaŭłaśnikami. Udajecca viarnuć 6—7 filmaŭ na hod.
U 2012-m my pašyryli našaje koła, bo zacikaŭlenaść u ludziej była: naprykład, u Biełarusi nie zastałosia kopij navat filmaŭ 70-ch.
Ci inšaja situacyja: u biełaruskim archivie zastałasia adzinaja kopija filma — u plonki resurs roŭny 150 prahladam, a paśla jana stanovicca nieprydatnaj. Ciapier vykuplenyja nami stužki nakiroŭvajucca ŭ Muziej kino, u archivy telekanałaŭ, Teatralnamastackuju akademiju…
«NN»: A jak asabista Vy zanialisia starym biełaruskim kino?
AS: Pačałosia z taho, što ja šukaŭ aryhinały biełaruskich padpolnych filmaŭ 1960-ch. Na pačatku 60-ch u Minsk ź Piciera pryjechaŭ ceły kurs kinainžynieraŭ, jakija razam advučylisia, umieli zdymać, manciravać. A Minsk 60-ch paśla Piciera byŭ miescam zmročnym. I hetyja chłopcy pačali zdymać svajo kino — niešta siaredniaje pamiž KVZ i kapuśnikam. Nijakaj kramoły tam nie było, adnak i «źvierchu» ich nichto nie kantralavaŭ. I dziejničali jany až da siaredziny 1970-ch: u 1968-m ich prycisnuli pieršy raz, byli dopyty ŭ KDB, pieratrusy, adnak paśla filmy zdymalisia da 1974-ha. Udzielnik tych padziejaŭ cudam zachavaŭ aryhinał adnaho ź filmaŭ. Ź jaho i pačałosia.
«NN»: Z taho, što ŭžo ŭdałosia viarnuć z Rasii, jakija filmy, na Vašuju dumku, zasłuhoŭvajuć najbolšaj uvahi?
AS: Cikavy pieryjad — 1920-ja, da kančatkovaha stanaŭleńnia sacrealizmu. Heta i «Lasnaja byl», i «Kastuś Kalinoŭski». Ci, naprykład, film 1937-ha «Sałaviej», jaki paśla byŭ zabaronieny. Abo «Zialonyja ahni», «Nieścierka», ceły płast biełaruskaj animacyi — kala 20 multfilmaŭ. Ci vydatny film «Puščyk jedzie ŭ Prahu».
«NN»: Što ŭ najbližejšych płanach?
AS: Film «Ščaście treba bierahčy» 1958 hoda, jon vielmi zapatrabavany hledačami, bo tam možna ŭbačyć Minsk kanca 50-ch, jašče nie całkam adnoŭleny.
Ci pieršy hukavy film «Pieršy ŭzvod». Pa siužecie heta, kaniečnie, najžachliviejšaja prapahanda, adnak źniaty jon pa-biełarusku i źniaty da moŭnaj reformy 1933 hoda, tamu biełaruskaja mova tam redkaja pa čyścini.
Jość ceły płast dakumientalnych stužak 60-ch. U Minsku byli dźvie kinastudyi: adna — «Biełaruśfilm» na praśpiekcie i druhaja — u Čyrvonym kaściole, jakaja adkazvała za dakumientalnaje kino. Svaje dakumientalnyja filmy na toj studyi zdymaŭ, siarod inšych, Karatkievič. Praisnavała takaja mahčymaść da padziejaŭ u Prazie ŭ 1968, paśla studyja była skasavana.
«NN»: Kolki kaštuje restaŭracyja stužki?
AS: U siarednim 550 rasiejskich rubloŭ za adnu častku (dziesiać chvilin). Da taho ž, davajennyja filmy treba čyścić ad hrybka i ćvili. Takim čynam adzin film na paŭtary hadziny kaštuje kala 150 dalaraŭ.
Paŭdzielničać u viartańni biełaruskaha kino moža kožny. Padrabiaznaja infarmacyja na sajcie.
