Adnačasova z Kanami stužku možna pabačyć u biełaruskich kinateatrach. Režysior Aliŭje Daan źniaŭ bijahrafičny film pra paśpiachovuju halivudskuju aktrysu Hrejs Kieli, jakaja vyjšła zamuž za kniazia Manaka Reńje III.
Aŭstralijskaja zorka Nikol Kidman u roli Hrejs Kieli vyhladaje biezdakorna. Choć apieratary časam i złoŭžyvali jaje bujnymi płanami. Cim Rot, jaki syhraŭ Reńje, pryznavaŭsia, što biazvusamu čałavieku ciažka syhrać vusataha. Ale jamu ŭdałosia.
Darečy, ź pierakładam nazvy filma na rasiejskuju movu pieramudryli. U aryhinale jon nazyvajecca Grace of Monaco (štości kštałtu «Hrejs Manakskaja), pa-rasiejsku ž adniekul uziałasia «pryncesa». Choć Hrejs Kieli była chutčej kniahiniaj, bo navat zamuž vychodziła nie za prynca, a za paŭnavartasnaha manarcha, kniazia Manaka.
Zrešty, treba razumieć, što ŭsia «histaryčnaść» filma vielmi ŭmoŭnaja, i šmat što było prydumana ci dadumana aŭtarami.
Naprykład, jany davodziać, što žyćcio dziaŭčynki, jakaja adšukała svajho prynca, zusim nie robicca biaschmarnym. A dziela kachańnia i ščaścia davodzicca ŭ niečym sastupać, pieraŭzychodzić siabie, udaskanalvacca i być biaźmiežna addanaj kachanamu čałavieku. Heta kali kazać pra ahulnačałaviečy źmiest stužki.
Razam z tym niečakana vostra i aktualna dla Biełarusi ŭ filmie zahučali palityčnyja notki. Manaka — karlikavaja dziaržava (2 kvadratnyja kiłamietry) na ŭźbiarežžy Lihuryjskaha mora, na tak zvanaj Ryŭjery. Ad kanca XIII stahodździa Manaka viadzie svaju niezaležnuju historyju. Choć sproby dałučyć hetuju terytoryju rabili i francuzy, i italjancy. Ale praź niejki čas niezaležnaść Manaka adnaŭlałasia.
1962 hod (kali razhortvajucca padziei filma) staŭ adnym z najbolš składanych dla Manaka. Mnohija zamožnyja francuzy pieravodziać svaje aktyvy ŭ kniastva, dzie vyhadniejšaja dla ich padatkovaja sistema.
Prezident Francyi Šarl de Hol, skiemiŭšy, što hrošy ŭciakajuć z krainy, stavić pierad Manaka ŭltymatum ab uviadzieńni ŭ krainie padachodnaha padatku. U advarotnym vypadku abiacaje błakadu krainy — až da likvidacyi niezaležnaści. De Hol abiacaŭ «zadušyć hetaje kniastva».
Manaka nie mieła vojska, kab baranicca (heta adzinaja kraina ŭ śviecie, dzie vajskovy arkiestr bolšy za samo vojska). Reńje III u filmie paŭstaje va ŭsim trahiźmie čałavieka, jaki ryzykuje stracić Radzimu. Takim pačućciom, naprykład, prasiaknutyja ŭspaminy Michała Kleafasa Ahinskaha ci Štefana Ćviejha.
Kažuć, što kniaskaja siamja Hrymaldzi (nichto ź ich na premjeru nie pryjšoŭ) pakryŭdziłasia na toje, što Reńje pakazany čałaviekam słabacharaktarnym, lohka manipulavanym, niervovym, z zaŭsiodnaj cyharetaj u zubach.
Častkova — heta praŭda. Ale ž kniaź, choć i mnohaha baicca, dazvalaje sabie zalapić poŭchu pasłancu Šarla de Hola (viadoma, u sapraŭdnaści takoha nie było). A ŭ jahonyja vusny ŭkładvajucca frazy kštałtu: «Vy — pratektarat Francyi». — «Nie, my niezaležnaja kraina», «Tatalitaryzm źjaŭlajecca tam, dzie maŭčyć hramadzianskaja supolnaść», «Heta nie pieramovy — heta vymahalnictva».
Reńje III pašancavała bolej za Ahinskaha i Ćviejha: svaju radzimu jon nie zhubiŭ. U filmie kažuć, što praz kachańnie Hrejs Kieli. Z histaryčnaha hledzišča — nie samaja vidavočnaja viersija. Ale, mabyć, i jana maje prava na isnavańnie.
