Biełaruski instytut stratehičnych daśledavańniaŭ (BISS) realizuje novy maštabnyja prajekt — «Reforum», raźličany na dva hady. Vobrazna kažučy, u im adrodzicca «Jeŭrapiejski dyjałoh ab madernizacyi». Meta prajekta — stvareńnie kankretnych prapanoŭ reformaŭ u roznych halinach, jakija buduć spryjać pavyšeńniu kankurentazdolnaści biełaruskaha hramadstva.
Ab novym prajekcie, ab pierśpiektyvach jeŭrapiejskaj intehracyi i transfarmacyi Biełarusi razvažaje člen savieta prajekta, dyrektar Centra jeŭrapiejskaj transfarmacyi, palitołah Andrej Jahoraŭ.
— Jakija varyjanty transfarmacyi Biełarusi najbolš vierahodnyja? I ci mahčymyja jany naohuł?
— Mnie zdajecca, va ŭłady niama takoj hatoŭnasct da madernizacyi, nijakaha ruchu nasustrač reformam nie adbyvajecca.
Praŭda, niekatoryja zruchi nazirajucca ŭ dyjałohu ź Jeŭrasajuzam. Paśla vizitaŭ u Biełaruś dyrektara departamienta Rasii, «Uschodniaha partniorstva», Centralnaj Azii, rehijanalnaha supracoŭnictva i ABSIE Jeŭrapiejskaj słužby źniešnich dziejańniaŭ Hunara Vihanda abvieščana, što biełaruski ŭrad ź Jeŭrasajuzam rychtujuć prapanovy pa madernizacyi asobnych śfier: ekanomiki, handlu, inviestycyj.
Ale ŭ ciapierašnich umovach niemahčyma kazać pra maštabnuju transfarmacyju krainy, pakolki situacyja siońnia pa-raniejšamu zakansiervavanaja. Robicca heta ŭ raźliku na atrymańnie dadatkovych prefierencyj z Rasii: za košt reekspartu naftapraduktaŭ, źnižeńnia ceny na haz, pastaŭki tradycyjnych vidaŭ biełaruskaj pradukcyi na rasijski rynak — krynic pastupleńniaŭ całkam dastatkova.
— Niekatoryja palitołahi ličać, što ŭ ciapierašnich umovach dla Biełarusi najbolš padychodzić varyjant finlandyzacyi krainy, jaki moža zabiaśpiečyć adnosnuju niezaležnaść i ekanamičnaje raźvićcio …
— Finlandyzacyja — nie bolš, čym formuła, nie napoŭnienaja kankretnym źmiestam. Nichto ź niezaležnych ekśpiertaŭ nie vałodaje mahčymaściu prasoŭvać svaje idei, u tym liku i nazvanuju, na ŭzrovień dziaržaŭnaj palityki. Tamu finlandyzacyja ŭ našych umovach — tolki apieravańnie cikavymi kancepcyjami na ŭzroŭni schałastyki, nie bolš za toje.
— Paśla padpisańnia damovy ab stvareńni Jeŭrazijskaha ekanamičnaha sajuza jeŭrapiejskija pierśpiektyvy Biełarusi adsunulisia na zadni płan. Biełaruś uziała kurs na pabudovu Jeŭrazijskaj prastory, dzie praduhledžana nie tolki ekanamičnaje, ale palityčnaje i vajennaje supracoŭnictva. Jak ŭviazvajecca jeŭrazijskaja intehracyja ź jeŭrapiejskimi pierśpiektyvami krainy?
— Sama jeŭrazijskaja intehracyja, niahledziačy na bravurnyja zajavy vysokapastaŭlenych asob, dalokaja ad realnaha pracesu. Asnoŭnyja supiarečnaści pamiž udzielnikami JEAES nie źniatyja.
Na ciapierašnim minimalnym uzroŭni ŭzajemaadnosin ź Jeŭrasajuzam nijakaja jeŭrazijskaja intehracyja nie moža słužyć pieraškodaj dla adnosin ź ES. Luboje, navat samaje niaznačnaje, dziejańnie pa raźvićci adnosin ź ES, budzie razhladacca jak krok napierad.
Biezumoŭna, biełaruski režym pasprabuje i dalej bałansavać pamiž Uschodam i Zachadam, lubyja prablemy na ŭschodnim napramku buduć kampiensavacca nachiłam u bok Zachadu. Zaraz kivač chitnuŭsia ŭ bok Jeŭrasajuza, dyjałoh ź ES nabiraje abaroty, niahledziačy na najaŭnaść u Biełarusi palitviaźniaŭ. I adbyvajecca hety praces paralelna ź Jeŭrazijskaj intehracyjaj.
Kali raptam u pierśpiektyvie paŭstanie pytańnie ab asacyjacyi Biełarusi ź Jeŭrasajuzam, tady mahčyma źjaŭleńnie supiarečnaściaŭ ź JEAES, pierš za ŭsio ŭ palityčnym płanie. Jak heta adbyłosia z Ukrainaj, jakaja minułaj vosieńniu vykazała hatoŭnaść padpisać pahadnieńnie ab asacyjacyi ź ES.
— Čakańni, što paśla ŭlivańnia Ukrainy ŭ jeŭrapiejskuju siamju Biełaruś atrymaje novy impuls dla raźvićcia biełaruska-jeŭrapiejskich adnosin, vidać, nie apraŭdajucca …
— Toje, što adbyvajecca va Ukrainie — tolki pačatak pracesu. Palityčnaja častka pahadnieńnia ab asacyjacyi padpisanaja, ale Ukraina staić na parozie vielmi surjoznych reformaŭ, jakija pavinny adbycca ŭ adpaviednaści z łohikaj padpisanych pahadnieńniaŭ. Paśpiachovaść-niaŭdača reform, stupień jeŭrapieizacyi Ukrainy budzie ŭpłyvać i na Biełaruś. Biełaruskaja hramadskaść ubačyć, jość karyść ci nie ad ruchu ŭ bok Jeŭropy.
Pakul ža Biełaruś zastajecca apošnim sajuźnikam Rasii na Zachadzie, što viadzie da praciahu śpiekulacyj statusam «apošniaha palityčnaha sajuźnika Rasiei» i atrymańnia za heta prefierencyj. Voś heta siońnia adziny vynik ukrainskich padziej dla Biełarusi.
***
Andrej Jahoraŭ. Biełaruski palitołah i mietadołah. Naradziŭsia ŭ Hrodnie ŭ 1979 hodzie. Z 2005 hoda — udzielnik mietadałahičnaj hrupy «Ahienctva humanitarnych technałohij», kiraŭnik analityčnaj hrupy. Z 2010 hoda — dyrektar Centra jeŭrapiejskaj transfarmacyi. Kaardynatar pieršaj rabočaj ekśpiertnaj hrupy (palityčny dyjałoh i palityčnaja reforma) «Jeŭrapiejskaha dyjałohu ab madernizacyi ź Biełaruśsiu».
