Apošnim časam viaducca razmovy ab tym, ci varta ŭkaraniać u Biełarusi častkovuju apłatu tych miedpasłuh, jakija pakul zastajucca biaspłatnymi.
Nie tak daŭno namieśnik premjer-ministra Anatol Tozik vystupiŭ z prapanovaj ab uviadzieńni limitu biaspłatnych zvarotaŭ u dziaržpalikliniki. Heta ideja šyroka abmiarkoŭvałasia ŭ hramadstvie, i mierkavańni padzialilisia prykładna napałavinu.
Ab tym, jak u dalejšym moža vyhladać sistema častkovaj apłaty i nakolki mocna jana ŭdaryć pa kašalku pacyjentaŭ, napiaredadni adkryćcia asieńniaj siesii biełaruskaha parłamienta raskazaŭ adzin ź inicyjataraŭ hetaj prapanovy — člen Pastajannaj kamisii Pałaty pradstaŭnikoŭ Nacyjanalnaha schodu Biełarusi pa achovie zdaroŭja, fizičnaj kultury, siamiejnaj i maładziožnaj palitycy Dźmitryj Šaŭcoŭ.
- Dźmitryj Jaŭhienavič, jak daŭno vy pačali pašyrać inicyjatyvu ab uviadzieńni častkovaj apłaty miedycynskich pasłuh, i čamu jana ŭźnikła?
— U nas u krainie amal 2 pracenty nasielnictva, miakka kažučy, vielmi časta prychodziać u palikliniku. Heta davoli vialikaja kolkaść pacyjentaŭ, tamu što jość ludzi, jakija prychodziać da ŭrača kožny dzień ci praź dzień. U 2007 hodzie, jašče źjaŭlajučysia hałoŭnym uračom 34-j centralnaj rajonnaj kliničnaj palikliniki Minska, ja ŭpieršyniu ŭnosiŭ prapanovu ab častkovaj apłacie naviedvańniaŭ. Paźniej ab hetym było zajaŭlena na ŭzroŭni vice-premjera. U hetym novaŭviadzieńni niama ničoha fatalnaha. U 2008 hodzie ja jeździŭ u Šviecyju, byŭ u Amierycy, dzie vyvučaŭ asablivaści raboty roznych sistem achovy zdaroŭja. Šviecyja ŭ pytańni miedabsłuhoŭvańnia vyjšła na pieradavuju litaralna za 25 hadoŭ, i heta niepasredna źviazana z uviadzieńniem častkovaj apłaty. Pacyjent, jaki pačaŭ dastavać kapiejku sa svajoj kišeni, aŭtamatyčna pačaŭ bierahčy svajo zdaroŭje.
— Jak pašyrajecca heta inicyjatyva, ci padtrymlivajuć jaje vašy kalehi?
— Ja ŭznačalvaju hramadskaje abjadnańnie «Biełaruskaja asacyjacyja ŭračoŭ» i mahu skazać, što kalehi hetu inicyjatyvu adnaznačna padtrymlivajuć, ale na zakanadaŭčy ŭzrovień jana pakul nie vyniesiena. Heta pytańnie ja pryncypova nie ŭźnimaŭ u parłamienckaj kamisii pa achovie zdaroŭja, a vykazvaŭ svajo mierkavańnie, źjaŭlajučysia ŭračom pa adukacyi. Mnie zdajecca, što takija novaŭviadzieńni dapamohuć aptymizavać našu sistemu achovy zdaroŭja. Raniej mnohija ŚMI rastyražavali hetu ideju, i ŭ internecie ja čytaŭ vodhuki z boku prostych biełarusaŭ. Ščyra kažučy, byli i niehatyŭnyja repliki ŭ moj adras. U toj ža čas ad uračoŭ i pacyjentaŭ ja ŭbačyŭ dastatkovuju kolkaść pazityŭnych kamientaryjaŭ nakont hetaha.
— A jakaja, na vaš pohlad, pavinna być apłata adnaho naviedvańnia? Ci nie ŭdaryć jana pa kišeni pacyjentaŭ?
— U svoj čas ja prapanoŭvaŭ nastupnaje. Z ulikam taho, što ŭ paliklinikach my majem poŭnuju zakrytuju kampjutarnuju bazu — elektronnuju rehistraturu — i kožnamu pacyjentu vydajecca tałončyk na papiarovym nośbicie, dzie prapisana nieabchodnaja infarmacyja, možna prosta pradavać hety tałončyk pacyjentam pa košcie adnaho prajezdu ŭ hramadskim transparcie. Ciapier košt pajezdki składaje Br4 tys. Hrošy nievialikija, možna skazać, simvaličnyja, asabliva dla tych, chto nie złoŭžyvaje pasłuhami ŭračoŭ, i naŭrad ci jany mohuć razaryć pacyjentaŭ.
Inšy varyjant — zrabić u Biełarusi harantavanuju kolkaść biaspłatnych naviedvańniaŭ u hod. Naprykład, ich moža być 11, a dalej pry nieabchodnaści možna budzie chadzić da ŭrača za svoj košt. Ale ŭ takim vypadku apłata ŭžo budzie nie simvaličnaja, a bolš salidnaja. Bo što takoje 11 biaspłatnych naviedvańniaŭ u hod? Heta faktyčna pryjści na pryjom adzin raz u miesiac. Rastłumačcie mnie, navošta? U nas u krainie miedycyna zamacavałasia na dobrym uzroŭni, i nieabchodnaści ŭ hetym niama.
U toj ža Šviecyi rabota ŭračoŭ arhanizavana nastupnym čynam. Pacyjent, prychodziačy na pryjom, płacić fiksavanuju sumu 12 jeŭra za kansultacyju pamočnika ŭrača, 15 jeŭra — za kansultacyju ŭrača-terapieŭta. Pieršyja 10 naviedvańniaŭ, niahledziačy na hrupu invalidnaści i ŭzrovień pracazdolnaści, nieabchodna apłačvać. Sami šviedy havorać, što dla ich 12 jeŭra — simvaličnaja płata. Ale kali pacyjent dastaje sa svajoj kišeni hrošy, jon zadumvajecca, ci treba jamu prosta tak iści na pryjom. Uźnikaje zakanamiernaje pytańnie: «A moža, dastatkova taho, što doktar parekamiendavaŭ mnie raniej?» A ŭžo voś paśla 10-ha naviedvańnia ŭ Šviecyi płata zdymajecca. Takim čynam u hetaj krainie padtrymlivajuć tuju hrupu nasielnictva, jakoj nieabchodna časta byvać va ŭrača. Naprykład, heta datyčycca invalidaŭ.
Kožny z nas choć raz u žyćci byŭ u pryvatnym miedycynskim centry. Jak praviła, pryjšoŭšy ŭ pryvatny centr, pacyjent uvažliva słuchaje, što havoryć doktar, i navat zapisvaje jaho parady. Adnosiny da dziaržaŭnaj miedycyny ŭ nas, na žal, inšyja. Pacyjent moža dazvolić sabie nie zapaminać rekamiendacyi doktara, a praz paru dzion znoŭ uziać tałon na pryjom, kab jamu nahadali skazanaje raniej, tamu što heta biaspłatna. Voś čamu patrebna častkovaja apłata naviedvańniaŭ: pacyjent, jaki pryjdzie da ŭrača 10 razoŭ za hod, zapłacić usiaho Br40 tys. i navat nie adčuje raschodu hetych hrošaj, a voś pacyjent, jaki biare tałon 200 razoŭ u hod, chutčej za ŭsio, zadumajecca, ci varta jamu čarhovy raz sustrakacca ź miedycynskim supracoŭnikam.
— Heta značyć, vy ličycie, što takaja miera dapamoža pazbavić uračoŭ ad lišniaj raboty?
— Ja liču, što takaja miera dapamoža palepšyć rabotu ajčynnaj sistemy achovy zdaroŭja, advadzić pacyjentaŭ, dla jakich niama asablivaj nieabchodnaści iści na pryjom, i pavysić kaštoŭnaść i prestyž prafiesii. Pry hetym treba razumieć: niejkija kardynalnyja źmianieńni mohuć mieć niepažadanyja nastupstvy dla pacyjentaŭ, tamu refarmavańnie treba pravodzić akuratna i ŭzvažana, krok za krokam.
— U vypadku ŭviadzieńnia častkovaj apłaty ŭ paliklinik źjaviacca dadatkovyja hrošy. Na jakija mety jany mohuć być nakiravany?
— Hetyja srodki možna nakiroŭvać na palapšeńnie materyjalna-techničnaj bazy paliklinik, pavyšeńnie zarpłat miedycynskich rabotnikaŭ. Adnačasova možna zrabić štości dobraje i dla pacyjentaŭ, i dla supracoŭnikaŭ.
— A ci nie atrymajecca tak, što ŭviadzieńniem apłaty vy adpužajecie tych pacyjentaŭ, jakija i tak redka chadzili da ŭrača? My chočam vyjaŭlać zachvorvańni na rańnich etapach, ale ŭ toj ža čas stvarajem barjery dla ludziej…
— Heta nie barjery, a ŭparadkavańnie. Barjer — heta niedastupnaść čahości z-za jakich-niebudź pryčyn. Naprykład, niama ŭrača ci płata za pryjom niepadjomnaja dla siaredniestatystyčnaha biełarusa. Tut nijakaha barjera niama, tamu što košt adnaho tałončyka na hramadski transpart ni dla kaho nie moža być pieraškodaj. Takija hrošy dla naviedvańnia terapieŭta znojdzie luby.
U dobraj sistemie achovy zdaroŭja i sacyjalnaj dapamohi, jakaja sfarmiravana ŭ krainie, my vyhadavali płast utrymancaŭ: ludzi ličać, što im vitavaty. Heta nie tak. Doktar pavinien skazać, što treba rabić, a pacyjent moža prytrymlivacca jaho rekamiendacyj abo praihnaravać ich. Tut užo rašeńnie za im. Ale dla hetaha zusim nie abaviazkova chadzić na pryjom niekalki razoŭ u miesiac.
— Što dumajecie pra płatnyja pasłuhi ŭ biaspłatnaj miedycynie?
— Ja zaŭsiody vystupaju za raźvićcio płatnych pasłuh u biaspłatnaj miedycynie. Płatnyja pasłuhi akazvajucca pa žadańni pacyjenta. Inšaje pytańnie — jak arhanizavana ich akazańnie. Ja zaŭsiody vystupaju za toje, kab pacyjent, jaki prahałasavaŭ užo ŭ paliklinicy rublom i choča vyrašyć svaje pytańni jak maha chutčej, nie stajaŭ u čarzie hadzinami.
— Jak u cełym možacie acanić uzrovień sistemy achovy zdaroŭja ŭ Biełarusi?
— My ŭsie bačym, jak źmianiłasia naša sistema achovy zdaroŭja za apošnija hady. U dziaržaŭnych paliklinikach jość dobraja materyjalna-techničnaja baza. Stvorany ŭsie ŭmovy dla jakasnaha akazańnia miedycynskaj dapamohi na lubym uzroŭni. Dziciačaja śmiarotnaść u nas adna z samych nizkich u śviecie. Jość šmat dobrych napracovak pa roznych pytańniach. Naprykład, viadziecca razmova ab źmianieńni sistemy apłaty listkoŭ niepracazdolnaści, kab pieršyja try dni supracoŭnikam apłačvała pradpryjemstva. Heta ideja Ministerstva achovy zdaroŭja, i kali hramadstva prymie takoje novaŭviadzieńnie, dumaju, my atrymajem pazityŭny efiekt.
— A jakim čynam moža być atrymany pazityŭny efiekt, pra jaki vy havorycie?
— U nas u krainie pracujuć roznyja pradpryjemstvy. Jość i takija, dzie ŭmovy pracy nie samyja lepšyja — značna vyšejšy za normu ŭzrovień šumu, nie zašklonyja vokny… Kali kiraŭnik z ułasnaj kišeni pačnie apłačvać balničnyja listy, niachaj i pieršyja try dni, jon zadasca pytańniem: čamu ŭ mianie chvareje stolki supracoŭnikaŭ? Moža, treba vydać śpiecadzieńnie pa siezonie, kab padnačalenyja nie chadzili zimoj i letam u adnym i tym ža kambiniezonie? Moža, treba vokny zašklić, kab nie było skraźniakoŭ? Tym samym my prymusim kiraŭnictva pradpryjemstvaŭ kłapacicca pra zdaroŭje svaich padnačalenych, bo ad hetaha niepasredna zaležyć pradukcyjnaść pracy i ekanamičny rost krainy.
