Ad redaktara
Šmatdzietnaja siamja z Małaryckaha rajona dabiłasia 57 hiektaraŭ ziamli. Techniku sabrali, ličy, ź mietałałomu. Za adzin z takich samarobnych traktaraŭ haspadara i sadziać.
Nie bandyty, nie ałkaholiki, a kinulisia na milicyjaniera. Kinulisia abaraniać ułasnaść!
Mnie hetyja ludzi nahadali pieršych jeŭrapiejskich pasialencaŭ u Amierycy. Bielčuki — prahnyja ziamli, upartyja, vierujučyja i zaciata niezaležnyja. Jany nie chočuć nijakaj ułady nad saboj. Ale na jakich takuju dziaržavu, takoje hramadstva zbudavać možna! Mahutnaja Amieryka z takich, niepakornych, svavolnych, ale ciahavitych, i paŭstała i na takich i trymajecca.
Tak, Bielčuki składanyja. Ale jany majuć mahutny instynkt ułaśnikaŭ. A heta darahoha varta, jak toj kazaŭ.
Andrej Dyńko
Ź sialan — u złačyncy
Bojka ŭ Stradzičach.
U mai minułaha hoda ŭ vioscy Stradzičy Bresckaha rajona inśpiektar DAI Siarhiej Nielipovič pasprabavaŭ kanfiskavać niezarehistravany samarobny traktar, jaki da hetaha byŭ zaŭvažany na darozie. Adnak braty Bielčuki — ułaśniki transpartnaha srodka — nie padparadkavalisia. Daišniku raźbili nos i prakusili ruku. Heta viersija milicyi.
U Bielčukoŭ viersija inšaja. Traktar pa vioscy nie jechaŭ, śćviardžajuć jany.
Jaho zavieźli ŭ Stradzičy z Arlanki (rajon inšy, ale vioska, kali brać praź les vialiki na 20 kiłamietraŭ, ličy, susiedniaja) na samarobnym łafiecie. Zavieźli, bo jon spatrebiŭsia plamieńniku, jaki tam žyvie. A potym pačałosia.
«Prybieh da mianie brat, kaža: zvaniŭ syn, DAI traktar zabiraje. My tudy. Bačym: staić traktar la haraža. Pobač — daišnik, — raskazvaje «Našaj Nivie» Alaksandr Bialčuk. — I toj daišnik kaža: zaraz pryjedzie evakuatar zabrać traktar. Pytajusia: na jakoj padstavie? Adkazvaje: ja vykonvaju zahad načalnika».
Addavać traktar Bielčuki nie chacieli. Jany ličać, što jaho ŭ chacieŭ «adžać» adzin vysoki čyn (nie budziem tut jaho nazyvać, heta ž tolki hipoteza).
Kažuć, nijakaj papiery ab kanfiskacyi supracoŭnik DAI nie mieŭ. I Bielčuki vyrašajuć zaciahnuć traktar u haraž, a potym zamknuć dźviery.
«I tut daišnik mnie kaža: nu ty, mužyk, papaŭ! Ja adkazvaju: ty jak razmaŭlaješ sa starejšymi? I kali jon pačuŭ hetaje «ty», to schapiŭ mianie za hrudzi, pačaŭ treści, — kaža Alaksandr. — Parvaŭ mnie kurtku. Pamiž nami ŭlez moj brat, Mikałaj, kab nas rasčapić. Vyklikaŭ Nielipovič učastkovaha. Učastkovy Sidaruk prystaviŭ mnie pistalet da hałavy: zaraz, kaža, budu stralać. Ja kažu: stralaj, zorku dabaviać».
Nu ty, mužyk, papaŭ
Zabrali Bielčuka ŭ Brest, dapytvali. Tolki a 5-j ranicy jaho adpuścili, i baćka, Ivan Bialčuk, zabraŭ syna ŭ Arlanku.
U Alaksandra Bielčuka vosiem dziaciej i 57 hiektaraŭ ziamli.
Alaksandr adrazu napisaŭ šerah skarhaŭ. A praź niekalki dzion Bielčuka vyklikali da śledčaha. Jon na toj čas nie moh, paprasiŭ pieranieści na inšy dzień. Atrymaŭ novuju pozvu — na 10.00 14 červienia.
«Ale 14 červienia a 6 ranku ŭ maju chatu ŭvarvaŭsia AMAP, i mianie ŭ adnych trusach advieźli ŭ Brest. Nibyta ja nie pryjšoŭ pa poźvie. Kinuli ŭ IČU, potym — u SIZA, dzie ja pravioŭ amal 20 dzion, — kaža Alaksandr. — Ale potym abłasny sud mianie vyzvaliŭ».
Tut dabavim takuju detal: u Alaksandra Bielčuka vosiem dziaciej. U jahonaha baćki, Ivana, — piać.
Potym było paŭhoda skarhaŭ i sud. Vynik — try miesiacy aryštu.
Toj samy samarobny «traktar razładu»
Troje Bielčukoŭ roznaha ŭzrostu, 74-hadovy Ivan i dva jahonyja syny, siadziać vakoł mianie i try hadziny kryčać ab tym, što toj Alaksandr nie vinavaty, z zapałam pierakazvajuć supiarečnaści ŭ pakazańniach śviedkaŭ z boku milicyi.
Što tyčycca śviedkaŭ z boku Bielčukoŭ, to sud nie pryznaŭ ich pakazańniaŭ dakładnymi.
«Adekvatna hetych ludziej ja nie mahu ŭsprymać, vy sami razumiejecie, — kaža nam inśpiektar Nielipovič. — Za ich administratyŭnaje pravaparušeńnie ja moh by na miescy vypisać pastanovu — usio b i skončyłasia. A toje, što jany zrabili, narmalny čałaviek nikoli b nie zrabiŭ.
Mnie dastatkova taho, što Bielčuka pryznali vinavatym. Moža, jany ŭśviadomiać pamyłku. Choć by tady na miescy jany padyšli i paprasili prabačeńnia… Ale ž nie, da kanca ličać, što vinavaty ja. Jaho pryznali vinavatym, i ja liču, što heta pravilna. Ale ž u jaho vaśmiora dziaciej, plus haspadarka — mnie zdajecca, tych troch miesiacaŭ, što jon atrymaŭ, dastatkova. Moža, jon ab čymści zadumajecca».
Darečy, toj «traktar razładu» nie skanfiskavali. I Bielčuki jaho ŭrešcie zarehistravali, spłacili ŭsie zbory.
Chryścijanie
Uvohule, Bielčuki z tych, chto pryvyk dabivacca svajho. Strohija chryścijanie, jakija nie pjuć i nie kurać, jany robiać ziamlu i bolš za ŭsio buntujuć, kali im u hetym pačynajuć pieraškadžać.
Kali Alaksandr Bialčuk skončyŭ škołu, jon pajšoŭ u miascovy kałhas kiroŭcam pahruzčyka. «Ja pracavaŭ, a nie siadzieŭ. I zarablaŭ bolš za staršyniu!» — chvalicca jon.
Potym, kali SSSR razvaliŭsia, razam z baćkam stali fiermierami.
«13 razoŭ źviartalisia, ale ziamli ŭsio nam nie davali. Ale na čatyrnaccaty raz, praz sud, narešcie, my atrymali svaje nadzieły».
Fiermieravali narmalna. Hrošaj chapała. Nažyli navat siujutuju techniku. Ale praz try hady ŭmovy źmianiajucca: ciapier fiermierskaja haspadarka pavinna mieć buchhałtara. «I što, ja pavinien byŭ adarvać hrošy ad svaich dziaciej, kab toj buchhałtar pierakładaŭ papierki?» — razvažaje Bialčuk.
Nu niama tannych buchhałtaraŭ u Arlancy!
U Arlancy žyvie čałaviek sorak, a zimoj i jašče mienš — starych zabirajuć da siabie dzieci ŭ horad. Jak pachodziš pa toj Arlancy, dyk zdajecca, što, akramia Bielčukoŭ, tam i niama nikoha. Vialikaja siamja, užo nie siamja — kłan, rod: tut — syny, tam — plamieńniki.
Usia Arlanka zastaŭlena staroj technikaj Bielčukoŭ
Karaciej, fiermierskuju haspadarku svaju Bialčuk paličyŭ za lepšaje likvidavać. Ale i ŭ kałhas nie pajšoŭ. Zhodna z zakanadaŭstvam, dla ŭłasnaj haspadarki možna było atrymać try hiektary ziamli. Bielčuki uziali tyja hiektary i žyli spačatku tolki ź ich. Potym zakanadaŭstva stała praduhledžvać jašče dadatkovy hiektar na kožnuju karovu. I Bielčuki pasprabavali heta vykarystać.
Ziamli dabiŭsia chitraściu
«Spačatku adna karova. Potym try, piać, — raspaviadaje Alaksandr. — Ale i prablemy pačalisia: užo maje karovy, jakija paśvilisia ŭ ahulnym statku, abjadajuć inšych. A maich było 15 hałoŭ, i kałhasnych taksama — 15. Nu dobra, dajuć mnie nadzieł. Ale tolki 4 ha, chacia pavinny 15. Ja pačaŭ skardzicca. Zvaniŭ na «haračuju liniju» ANT. Tam dziaŭčyna kaža: nam heta nie cikava.
Tady ja pišu list dyrektaru taho ANT: kali prablemy prostaha čałavieka vam nie cikavyja, to na kaho vy pracujecie?
I praz dva dni pryjechaŭ ziemlamier, dali mnie amal 20 hiektaraŭ. A jašče praź dzień pryjazdžaje telebačańnie: nu što, dali vam ziamlu? Kažu, dali. Pakazvaju, a tam usio pałynam pa hrudzi zarasło».
Na nastupny dzień Bielčuka vyklikaŭ staršynia Małaryckaha rajvykankama Łapič, i Alaksandru dali 21 hiektar narmalnaj ziamli kala jaho chaty. Praca pajšła. Pahałoŭje rasło, adpaviedna, novyja ŭčastki ziamli vydzialalisia. Ale kali Bialčuk davioŭ statak da 70 karoŭ, jaho ŭčastak byŭ usiaho tolki 57 hiektaraŭ. Bolš nie davali: kazali, što nie było.
I čaplacca stali. Bialčuk vyroščvaŭ na niekalkich hiektarach to bulbu, to harbuzy. Potym jon pradavaŭ uradžaj i nabyvaŭ kali kambikorm, kali sałomu.
«Usio, kažuć, niametavaje vykarystańnie ziamli. Iznoŭ pačalisia prablemy. Tady maje darosłyja dzieci napisali zajavu, kab im dali pa try hiektary — na ich by my vyroščvali što chacieli. Nie, kažuć, ziamli niama».
Tut treba adznačyć, što bał uradlivaści ŭ Arlancy vielmi nizki. Hłuš, piaski zalesnyja.
Samarobny traktar u Bielčukoŭ nie adzin.
«Ja ŭsio žyćcio vajuju»
«Ja ŭsio žyćcio vajuju», — kaža Alaksandr.
Prablemy, zdajecca, samyja jaho znachodziać. U 2009 hodzie ŭ Alaksandra kanfiskavali 200 litraŭ salarki — pieravozić bolš za 100 litraŭ było zabaroniena. Jon źviarnuŭsia ŭ abłasny sud, toj paliva nie viarnuŭ, tady Bialčuk napisaŭ ŭ Viarchoŭny sud i, narešcie, atrymaŭ pastanovu: «Niezakonna kanfiskavanaje viarnuć». Ale taja salarka daŭno ŭžo była pradadzienaja praz kramukanfiskat. I Bialčuk u znak pratestu na niejki čas zabaraniŭ trom małodšym dzieciam naviedvać škołu. Za heta jaho navat chacieli pazbavić baćkoŭskich pravoŭ, ale ž abyšłosia.
Pryčym nie pieršy raz jon vykarystoŭvaje dziaciej, kab dabicca svajho.
«Jašče pry savietach žonka maja nie mahła rabotu znajści. U kałhas jaje nie brali — i ŭsio. Nu, ja vyrašyŭ pajści na krajniuju mieru. Pryjechaŭ da staršyni kałhasa, pakinuŭ jamu svaich dvuch dziaciej, adnamu try, druhomu — hod, i kažu: na, pasprabuj, prakarmi. Žonka ŭ płač, kaniečnie, ale ja zabraŭ jaje, i my źjechali. I što ž vy dumajecie, telefanujuć: budzie praca, tolki zabiarycie dziaciej! I na nastupny dzień žonku ŭziali na fiermu ptušnicaj».
Ale prykładna ŭ 2000 hodzie fierma začyniłasia. Arlanka puścieje.
Vioska adnoj siamji
Ludziej u vioscy amal niama, cahlanyja damy pakinutyja, tolki ržavaja technika skroź staić. Na adnym padvorku siejałka, na druhim — kambajn, na skryžavańni — stary hruzavik. Usio ichniaje, usio Bielčukova.
«Niama dzie trymać, — tłumačyć Alaksandr Bialčuk. — A ŭ tych damach usio adno pusta. Pakul fierma pracavała, nabudavali hetych pomnikaŭ. A potym narod źbieh».
Za takoje zachoŭvańnie techniki jaho štrafujuć — u 2014-m daviałosia zapłacić kala 2 miljonaŭ.
«Jany ličać, što heta mietałałom! A mnie na zapčastki inšaj niama», — aburajecca Bialčuk.
Choć i praŭda, mietałałomu siarod toj techniki chapaje. Iržavy aŭtamabilny kuzaŭ, praź jaki prarasła trava, — narmalnaja karcina dla Arlanki.
I budu ja darmajed
Robiać ludzi ziamlu, vyžyvajuć, vykručvajucca. Vosiem dziaciej — heta ž taksama podźvih, pa-svojmu. Nie na kredyty, nie na lhoty padniatyja. Małodšaja, niepaŭnaletniaja, invalid ź dziacinstva i ciapier pry Alaksandru Bielčuku.
A što dziaržava? A dziaržava Bielčukami nikoli nie cikaviłasia.
Nichto nie imknuŭsia ich padtrymać, dahadzić, vykarystać patencyjał. Ziamlu dali ŭ rešcie rešt, voś i ŭsio. I vo dziŭna heta, bo Bielčuki — heta takija «idealnyja fiermiery ŭ vakuumie», biary i ŭ padručnik ŭstaŭlaj.
Nie pjuć, žyvuć vialikimi siemjami, robiać dzień i noč — tolki davaj ziamlu. Adnak zamiest dziaržaŭnaj padtrymki Bielčuki, jak praviła, atrymlivajuć novyja i novyja prablemy.
Nichto nie apraŭdvaje Bielčukoŭ u vypadku z traktaram. I daišnik tut dziejničaŭ pa zakonie. Ale to inśpiektar, jaho sprava — paradak na darohach. A rajvykankam, a «ideołahi», a adździeł sielskaj haspadarki što? Čamu, naprykład, zamiest rehularnych štrafaŭ za mietałałom nie dapamahčy Bielčukam niejak vyrašyć hetaje pytańnie? Bo ž prybiary hetuju siamju z toj Arlanki — i nie stanie Arlanki. Kolki viosak tak źnikła.
«Zaraz prymuć novy zakon, i budu ja darmajed. Žyviom sa svajoj ziamli, ale aficyjna my biespracoŭnyja», — paśmichajecca Bialčuk.
Ale hučyć heta nie śmiešna.
