U pieršuju čarhu zaŭsiody raźmiarkoŭvajuć tych, chto lepš vučyŭsia. Jany majuć prava vybaru budučaha miesca pracy. Ale sioleta jany zmohuć vybirać tolki z zajavak, jakija pryjšli va univiersitet z rajonaŭ.
U novym pałažeńni ab raźmierkavańni prapisana, što vypusknikoŭ raźmiarkoŭvajuć pa zajaŭkach arhanizacyj, jakija pryjšli na fakultety, i tolki potym pa zajaŭkach na kankretnych vypusknikoŭ. Zajaŭki na fakultety dasyłajuć arhanizacyi, jakim patrebnyja śpiecyjalisty i jakija nie mohuć ich znajści. Heta ŭ asnoŭnym arhanizacyi ź vielmi małymi zarobkami, u hłybincy, u Čarnobylskaj zonie.
Kali pieršymi raźmiarkoŭvajuć vydatnikaŭ, to mienavita jany traplajuć na hetyja niavyhadnyja zajaŭki.
Schody pa raźmierkavańni ŭ mnohich VNU ŭžo adbylisia. Vypuskniki žurfaka BDU raspaviali Jeŭraradyjo toje, pra što tam daviedalisia.
«Nam kažuć, što pieršymi iduć tyja, u kaho samy vysoki bał. Heta, moža, piatnaccać čałaviek z kursa. U ich budzie prava vybaru z prapanavanych miescaŭ. Atrymlivajecca, pieršyja ludzi, tyja, chto z samym vysokim bałam, jany jeduć na vobłaść, na rajon, ale nijak nie zastajucca ŭ Minsku i tam, dzie jany chočuć i dzie ich čakajuć. A toj, chto idzie apošnim, maje najbolšy šaniec zastacca tam, dzie jon choča i adkul u jaho zajaŭka. My paśmiajalisia i zrazumieli, što treba było vučycca vielmi drenna, kab zastacca tam, dzie ty chočaš. Z zały spytali: a jak tym, na kaho jość zajaŭki kankretna na hetaha čałavieka? I adkazali, što takija zajaŭki nie buduć razhladacca da taho času, pakul nie «zakryjucca» ŭsie zajaŭki, jakija z rajonaŭ i abłaściej».
Kolki budzie zajavak na maładych śpiecyjalistaŭ, pakul nichto nie viedaje. Ale byvaje tak, što zajavak prychodzić bolš, čym vypusknikoŭ. Plus tyja zajaŭki, jakija nie «zakrylisia» ŭ minułym hodzie, znoŭ dziejničajuć u hetym.
Ale pa ŭsim vidać, što vyličeńnie kolkaści zajavak i svajoj čarhi nie dapamoža vydatnikam, a dapamoža, naadvarot, tym, u kaho mały bał.
«Ja pomniu dakładnuju farmuloŭku, jak skazali: palityka ministra adukacyi takaja: lepšyja jeduć na rajon. To bok, ty ź dziesiatkami — lepšy — i jedzieš na rajon».
U adździele kadraŭ Ministerstva infarmacyi nam paćvierdzili, što palityka takaja.
‑ Atrymlivajecca, što tych, u kaho vysoki samy bał, buduć raźmiarkoŭvać pa zajaŭkach, jakija pryjšli va univiersitet? Pakul ich nie «pakryjuć», na ŭłasnyja hladzieć nie buduć?
‑ Tak. Pakul ich nie pakryjuć.
‑ Usie, chto dobra vučyŭsia, pajeduć u rajon?
‑ Tak. I budziecie padymać tam na vysoki ŭzrovień rajonnyja haziety.
‑ I jaki tady stymuł dobra vučycca?
‑ Nu, nie my ž vydavali hety ŭkaz. Vy jaho sami cudoŭna pačytali i viedajecie.
‑ Ale heta dakładna tak atrymlivajecca?
‑ Nu, nie, zajaŭki vy možacie prynosić, kali vy znajšli sabie miesca… Pišycie, pišycie na ministerstva, pišycie sabie na univiersitet, pišycie. A čas pakaža.
‑ Nam tłumačyli tak: palityka takaja, kab tyja, chto dobra vučycca, jechali ŭ rajony. Heta tak?
‑ Nu, tak.
Napeŭna, vyklučeńni buduć, i niekatoryja vydatniki zastanucca ŭ stalicy. Ale, kali słuchać kiraŭnictva fakultetaŭ, buduć i advarotnyja vyklučeńni: naprykład, kab «zakryć» zajaŭku, studenta mohuć nakiravać pracavać nie pa śpiecyjalizacyi.
Vypusknikam žurfaka BDU patłumačyli, što pry raźmierkavańni hraje rolu śpiecyjalnaść, ale nie śpiecyjalizacyja. To bok studenta, jakoha rychtavali dla radyjo ci telebačańnia, mohuć raźmierkavać u rajonnuju hazietu, bo jaho śpiecyjalnaść — heta žurnalistyka. I toje, što jon za ŭsie piać hadoŭ ni razu nie prachodziŭ praktyku ŭ haziecie, nie istotna.
«Pieršaja čarha — heta «zakryć» miescy. I kali jany buduć zastavacca, to niezaležna ad taho, dzie ty prachodziŭ praktyku, jakaja ŭ ciabie śpiecyjalizacyja, ciabie nakirujuć pa tych zajaŭkach».
