Adzin francuski piśmieńnik, što pierakinuŭsia ź siurealista ŭ kamunista, vyhukaŭ u maładości: «Francuz! Vy ličycie mianie francuzam. Miž tym ja paŭstaju suprać luboj sproby nalapić na mianie jarłyk adnoj nacyjanalnaści…» Dobra jamu było epatažničać. Nam ža viadoma: kasmapality ŭ našym varyjancie heta — internacyjanalisty: značycca savieckija, a savieckija, jasna, niby‑rasiejcy, niesapraŭdnyja biełarusy, karaciej. Ceły narod heta spaznaŭ.
U ideale zusim niabłaha: volny horad Harten, luby haradžanin, a pahatoŭ piśmieńnik karystajecca štodzionna niekalkimi movami, biare z roznych kultur. Ale ŭ žyćci, u sučasnaj historyi volny horad Dancyh usio bolš pieratvaraŭsia ŭ horad adnoj movy i kultury. I čym heta zakončyłasia? Los pamiežnych haradoŭ. Chto kaho! Ale ŭźnikaje novaja źjava, pamiežny čałaviek: siońnia jon biełarus, zaŭtra palak, paślazaŭtra litvinom pačynaje siabie nazyvać. Ale što ŭ našyja dni moža značyć hetaje «litvin»? Tolki litoviec pa‑polsku, inšaha rečaisnaha značeńnia hetaje słova ciapier nia maje.
Znoŭ ža: heta cikavaja źjava, pakul jaje nośbit nie pačynaje krychu razdražniać. Nie, nie tamu zusim, što siońnia jon znoŭku zrabiŭsia palakam (tabie palščyzna taksama daspadoby!), a tamu, što chaj nieŭśviadomlena jamu chočacca padmacavać hety svoj krok u pany taptańniem biełaruskaha. Adkul hetaje chałopstva? Zrešty, viadoma adkul. Dyj «Tutejšyja» zastajucca viečna sučasnymi.
Chaj nie adrazu atrymałasia, ale ty pryzvyčaiŭsia za žyćcio ŭsprymać ludziej jakimi jany jość. Ale ŭsio roŭna čas‑časam niejki vypadak vyklikaje nijakavataść u lepšym razie, a ŭvohule — niepryjemnaje ździŭleńnie, prykraść. A moža navat abražanaść? Chiba nie. Lepiej tady kazać pra lohkuju hidlivaść ci paprostu bolš nejtralnaje — admoŭnaje staŭleńnie. A jak by vy reahavali, kab z vami pryvitalisia: ci vy jašče nie pamierli? Daŭno nia bačyŭ. Pytańnie‑zyčeńnie biełarusu ad biełarusa, jaki čarhovym razam źmianiŭ koler skury. I ci daloka my hetak zajedziem?
Kolki možna hulać u tutejšych, čarnarusaŭ, baćkavičaŭ, dulebaŭ, pinčukoŭ, biełaviežcaŭ, vialikakrevaŭ, eŭropajahaŭ? Kali piroh, ci navat bochan zvyčajny, sałdacka‑savieckaja cahlinka pad nazvaj «biełarus» niedapiečanaja ŭvieś čas — to niby hlina, što nia režacca syraja, to kryšycca, asabliva kali čarśćvieje, klejkaviny bo nie chapaje, zbožža druhoha hatunku i dadatki patrebnyja skrali jak zvyčajna, dy jašče paśla čarki‑skvarki piakli.
