 |
Badaj, pieršym urokam, jaki anhielski pijarščyk łord Beł musić dać svajmu novamu biełaruskamu klijentu, budzie taki: «Čapać žurnalistaŭ — sabie daražej». Vydatny dokaz hetaj tezy — toj vał nehatyŭnaj infarmacyi, jaki prakaciŭsia pa zamiežnych medyjach paśla razhonu mitynhu na Dzień Voli. Dla śvietu symbalem sioletniaj mienskaj viasny zrabiŭsia skryvaŭleny tvar Andreja Lankieviča.
U pieršyja dni paśla Dnia Voli pošuk navinaŭ u internecie vydavaŭ sotni vynikaŭ na zapyt «Belarus». Naturalna, infarmacyjnyja ahienctvy «Associated Press« i «Reuters« padrabiazna paviedamlali pra padziei ŭ Biełarusi pad čas akcyi i paśla jaje. Haračuju navinu adrazu padchoplivajuć bujnyja zachodnija vydańni.
Brytanskaja «International Herald Tribune« piša pra sutyčki pamiž tysiačami pratestujučych i «biełaruskaj palicyjaj».
Amerykanskaja «The New York Times» paviedamlaje pra razhony manifestantaŭ, a taksama źmiaščaje materyjał «Biełaruś: pieratrusy ŭ kvaterach žurnalistaŭ».
Padrabiazna Dzień Voli aśviatlała aŭstryjskaja presa. «Der Standard» drukuje padborku materyjałaŭ pad šapkaj «Słavaččyna, Serbija, Biełaruś — svaboda presy ŭ niebiaśpiecy na Ŭschodzie i Poŭdni». Słavackija hazety vychodziać ź biełymi pałosami na znak pratestu suprać novaha zakonu ab medyjach, u Serbii ultranacyjanalisty šluć listy z pahrozami žurnalistam liberalnych i praeŭrapiejskich vydańniaŭ, a ŭ Biełarusi — žorstki razhon Dnia Voli.
«Ułady razahnali demanstracyju ŭ hadavinu abviaščeńnia niezaležnaści krainy ŭ 1918 h. i zatrymali 88 asobaŭ. Pry hetym mižnarodna pryznany presavy fatohraf Andrej Lankievič byŭ da kryvi źbity palicyjantami», — piša hazeta.
Pobač — fota Andreja z raźbitym tvaram. «Siarod tych, kaho prysudzili da 15 dzion turmy — reparcior hazety «Naša Niva», paviedamlaje «Der Standard». Akramia hetaha, hazeta apisvaje chvalu pieratrusaŭ dy aryštaŭ niezaležnych žurnalistaŭ, jakaja prakaciłasia pa krainie paśla Dnia Voli.
Inšaje aŭstryjskaje vydańnie «Die Presse» źmiaščaje artykuł «Vykarystańnie hrubaj siły suprać demanstrantaŭ znoŭku azmročvaje adnosiny z Zachadam». Aŭtar materyjału Eduard Štajner piša:
«Kožny raz zdajecca, što suśvietnaje zacikaŭleńnie Biełaruśsiu nieŭzabavie napatkaje poŭny paraluš. I kožny raz mienski režym nie daje hetamu adbycca, hučna nahadaŭšy pra svajo isnavańnie».
Hazeta dosyć malaŭniča raspaviadaje pra padziei ŭ Miensku, tłumačyć asablivaści adnosinaŭ Łukašenki z Pucinam dy z Zachadam, dy daje histaryčnuju daviedku pra toje, čym była BNR.
Nie abminuli ŭvahaj biełaruskija padziei i niamieckija medyi. «Z dručkami suprać demanstrantaŭ» — takuju nazvu maje materyjał, źmieščany ŭ «Süddeutshe Zeitung», adnoj z najbujniejšych štodionnych hazetaŭ Niamieččyny. Voś jak jana apisvaje padziei: «Dziejańni ŭładaŭ byli brutalnymi… Žančynu siaredniaha ŭzrostu specnazaŭcy pavalili na ziamlu i paciahnuli za vałasy da palicejskaha aŭtobusa… Palicyjanty taksama źbili biełaruskaha fatohrafa».
U časopisie «Der Spiegel» nadrukavany artykuł «Chvalavańni ŭ krainie apošniaj dyktatury Eŭropy: demanstracyja ŭ Biełarusi pierarastaje ŭ vuličnuju bojku».
Respektabelny štotydniovik «Die Zeit« piša pra toje, što «prezydent Łukašenka žorstka abychodzicca z medyjami», raspaviadajučy, jak specsłužby abšukvajuć redakcyi i aryštoŭvajuć žurnalistaŭ.
Viadučaja internet‑vydańnie Niamieččyny «Netzeitung« paviedamlaje pra toje, što biełaruskija žurnalisty zakidajuć specsłužbam hrubaje i niepravamiernaje abychodžańnie ź ich kalehami: «Niekalki reparcioraŭ byli zatrymanyja, u tym liku fatohraf». Hazeta taksama padaje dachodlivuju histaryčnuju daviedku: «Aficyjna demanstracyja była prymierkavanaja da 90‑j hadaviny zasnavańnia biełaruskaj dziaržaŭnaści 25 sakavika 1918 h. Paźniej kraina była ŭłučanaja ŭ skład Savieckaha Sajuzu. Łukašenka, prychilnik savieckaj systemy, źjaŭlajecca pryncypovym praciŭnikam takich demanstracyjaŭ».
Švajcarskaja «Neue Zürcher Zeitung« piša pra dziasiatki aryštavanych: «Specnaz zatymlivaŭ, u asnoŭnym, maładych ludziej i, vykarystoŭvajučy žorstkuju siłu, zakidvaŭ ich u aŭtobusy».
Rasiejskaja «Hazieta.ru» źmiaščaje materyjał z kidkim zahałoŭkam «Dzień niavoli»:
«Za apošnija hady biełaruskaja ŭłada adpracavała da blasku metady zdušeńnia vuličnych akcyjaŭ apazicyi. Dziejničała jana pa zvykłaj schiemie i ŭčora, 25 sakavika, u dzień śviatkavańnia 90‑hodździa Biełaruskaj Narodnaj Respubliki».
Padziei ŭ Biełarusi byli i na pieršych pałosach polskich medyjaŭ. Hazetnyja staronki poŭnilisia zdymkami ź Miensku, najčaściej možna było pabačyć raźbity ŭ kroŭ tvar Andreja Lankieviča.
Karespandent «Gazeta Wyborcza» Andžej Pačobut piša pra «palavańnie na ludziej», jakoje razharnułasia ŭ Miensku na Dzień Voli: «Ludziej bili dručkami, nahami i kułakami. Na śniezie byli ślady kryvi». U inšym artykule padrabiazna raspaviadajecca pra žorstkija prysudy, u tym liku Siamionu Piečanku.
«Rzeczpospolita» raspaviadaje pra suśvietnuju reakcyju na padziei. Fota z padziejaŭ 25 Sakavika trapiła navat na pieršuju pałasu samaj masavaj biaspłatnaj hazety «Metro». Padziei ŭ Miensku pryciahnuli vializnuju ŭvahu da kancertu salidarnaści ź Biełaruśsiu, što adbyŭsia ŭ Varšavie na Zamkavaj płoščy 30 sakavika. Kancert‑marafon naviedali dziasiatki tysiač žycharoŭ Varšavy, u časie jaho sabrana salidnaja suma achviaravańniaŭ na dziejnaść biełaruskaj apazycyi.
Ukrainskija medyi taksama aśviatlali mitynh u Biełarusi. Hetak, «5‑y kanał» pakazaŭ repartaž ź Miensku, a papularnaja internet‑hazeta «Ukrainskaja praŭda» źmiaściła artykuł pra razhon mitynhu, asobna adznačyŭšy, što «siarod paciarpiełych apynuŭsia žurnalist, fatohraf hazety «Naša Niva» Andrej Lankievič, jakomu raźbili tvar». Jak i bolšaść suśvietnych medyjaŭ, «Ukrainskaja praŭda» koratka paznajomiła čytačoŭ z ahulnymi źviestkami pra BNR.
Analizujučy rozhałas biełaruskich padziejaŭ, nielha nie pryjści da peŭnych vysnovaŭ. Režym spadziajecca, što zdolny kiravać krainaj šlacham zapałochvańniaŭ, ale efekt atrymlivajecca advarotny: apazycyja jašče raz pierakonvajecca, kolki maje siabroŭ i padtrymki. Fotakarespandent Andrej Lankievič zaŭždy byŭ za kadram — ciapier jahony tvar zrabiŭsia viadomy ŭsiamu śvietu (jak, darečy, i abličča amapaŭca, jaki jaho zatrymlivaŭ). Kinuŭšy za kraty Siamiona Piečanka, ułada tolki pieratvaryła «Našu Nivu» ŭ najbolš zhadvanuju biełaruskuju hazetu ŭ suśvietnych medyjach.
Pieratrusy 27 sakavika taksama lišni raz nahadali hramadztvu pra isnavańnie niezaležnych radyjostancyjaŭ dy BiełSatu.
Štości padobnaje adbyłosia ŭ sakaviku 2006 h., kali «Turemny dziońnik» Andreja Dyńka pieradrukavali viadučyja eŭrapiejskija vydańni.
U paraŭnańni z suśvietnym recham padziejaŭ, šakuje poŭnaje ihnaravańnie dziaržaŭnymi medyjami źbićcia i aryštaŭ svaich kalehaŭ ź niezaležnaj presy. Heta jašče raz prymušaje zadumacca, chto žurnalist, a chto nie. Darečy, Siamion Piečanko byŭ nia prosta zatrymany pry vykanańni žurnalisckich abaviazkaŭ — jon praciahvaŭ vykonvać ich navat paśla (!) zatrymańnia, dasyłajučy ŭ redakcyju repartažnyja sms‑paviedamleńni.
Novaja tendencyja: bolšaść suśvietnych vydańniaŭ, jakija aśviatlali padziei ŭ Miensku, dapaŭniali svaje artykuły nievialičkimi histaryčnymi daviedkami pra Biełaruskuju Narodnuju Respubliku, tłumačyli, čamu Łukašenka tak nehatyŭna da jaje stavicca. Kali raniej nabor stereatypnych viedaŭ pra Biełaruś na Zachadzie abmiažoŭvaŭsia słovami «Łukašenka» dy «dyktatura», dyk ciapier u im pačynaje zamacoŭvacca ŭjaŭleńnie pra BNR jak pačatak biełaruskaj dziaržaŭnaści. Lepšaj pramocyi dziaržavatvorčych idejaŭ ciažka sabie ŭjavić. Jak ciažka ŭjavić sabie i bolš pravalnaj PR‑akcyi z punktu hledžańnia arhanizataraŭ razhonu demanstracyi. Tut užo nijaki łord‑pijarščyk, badaj, nie dapamoža adnavić imidž u śviecie. Niesumnienna, pieramožcami sioletniaha Dnia Voli vyjšli žurnalisty, dy i ŭsio niezaležnaje hramadstva, a režym tolki zhubiŭ bały.
