Kaniec śniežnia 2015 byŭ adznačany dvuma vizitami kiraŭnika biełaruskaj dziaržavy ŭ Rasijskuju Fiederacyju. I choć jany nie prynieśli ni «praryvaŭ», ni siensacyj, ich značeńnie dla našaha rehijona i biełaruska-rasijskich adnosin ciažka pieraacanić, — piša ŭ «Sovietskoj Biełoruśsii» Caryk.
«Hałoŭnym vynikam biełaruska-rasijskich kamunikacyj stała, na moj pohlad, lehitymacyja ŭ rasijskaj hramadskaj dumcy toj źniešniepalityčnaj linii, jakuju biełaruskaje kiraŭnictva pravodzić z kanca 2011 hoda, ale bolš vidavočna — z času pačatku ŭkrainskaha kryzisu.
U čym ža sutnaść hetaj źniešniepalityčnaj linii i jakija nastupstvy budzie mieć astatniaja jaje «lehitymacyja»? Sutnaść biełaruskaj źniešniaj palityki vyjaŭlajecca ŭ dvuch formułach: «intehracyja intehracyj» i «donar biaśpieki ŭ rehijonie».
Druhaja formuła biełaruskaj źniešniaj palityki źjaŭlajecca łahičnym praciaham pieršaj, ale stała bolš aktualnaj u suviazi z ukrainskim kryzisam i nastupnymi padziejami.
Jaje sens u tym, što Biełaruś kateharyčna admaŭlajecca ad udziełu ŭ eskałacyi napružanaści ŭ svaim rehijonie (a taksama ŭ inšych rehijonach śvietu), u pryvatnaści — nie budzie pieradavać svaju terytoryju dla raźmiaščeńnia abo pieramiaščeńnia zamiežnych vojskaŭ, a taksama nie budzie ŭdzielničać u vajennych dziejańniach za miažoj (za šeraham vyklučeńniaŭ, źviazanych z kalektyŭnaj samaabaronaj i rašeńniami Savieta Biaśpieki AAN). Takaja pazicyja biełaruskaha boku źjaŭlajecca «kontrfaktyčnaj», što supiarečyć panujučym u našym rehijonie, dy i ŭ śviecie, tendencyjam. Tendencyi hetyja, zrazumiełaja sprava, składajucca va ŭzmacnieńni mižnarodnaj napružanaści i ŭ farmiravańni architektury mižnarodnaj biaśpieki, asnovaj jakoj źjaŭlajecca nie adsutnaść, a najaŭnaść hłabalnaha supraćstajańnia.
Rasijskija ekśpierty, dy i niekatoryja zachodnija, nie biez bačnaha zadavalnieńnia nazyvajuć takuju architekturu mižnarodnaj biaśpieki «novaj chałodnaj vajnoj». Adnak na moj pohlad, takaja formuła nie vielmi darečnaja. Bo «chałodnaja vajna» aznačaje hłabalny padzieł uzdoŭž adnoj linii, u toj čas jak ciapierašniaje supraćstajańnie maje šmatpalarnuju pryrodu. Mienavita tamu bolš prydatnym dla charaktarystyki ciapierašniaha stanovišča spraŭ ujaŭlajecca termin «novaje strymlivańnie».
Strymlivańnie (containment) — heta stratehija, jakaja ŭžyvałasia ZŠA dla procidziejańnia Savieckamu Sajuzu ŭ roznych rehijonach śvietu. Elemientami hetaj stratehii stali vajennyja sutyknieńni ŭ Karei, Vjetnamie, Afhanistanie, šerahu afrykanskich krain. Pry hetym, choć «chałodnaja vajna» była surjoznym kanfliktam, śpiecyfika stratehii strymlivańnia składałasia ŭ tym, kab mienavita strymać, abmiežavać ekspansiju apanienta, a nie źniščyć jaho. Nieabchodnaj umovaj strymlivańnia, takim čynam, źjaŭlajecca nacelenaść abjekta strymlivańnia na ekspansiju, na padryŭ isnujučaha mižnarodnaha paradku na hłabalnym abo rehijanalnym uzroŭni.
Siońnia, jak i ŭ XX stahodździ, roznyja krainy vymušanyja ŭzajemna strymlivać adna adnu, nie majučy mahčymaści i / abo žadańnia stavić pierad saboj metu źniščyć apanientaŭ / kankurentaŭ. Hałoŭnym abjektam strymlivańnia ŭ našym rehijonie na siońniašni dzień źjaŭlajecca Rasijskaja Fiederacyja, jakaja ŭpieršyniu za šmat hadoŭ ździejśniła akt adryńvańnia terytoryi ŭ inšaj suvierennaj dziaržavy (Ukrainy), a taksama, na dumku mnohich, praciahvaje stavić pad pytańnie terytaryjalnuju cełasnaść hetaj dziaržavy.
Adnak u siłu šmatpalarnaści sučasnaha śvietu, «strymlivańnie» siońnia taksama nabyvaje šmatmiernaść. Naprykład, ZŠA, ich sajuźniki i šerah krain Paŭdniova-Uschodniaj Azii vymušanyja strymlivać Kitaj u Azijacka-Cichaakijanskim rehijonie (u suviazi z palitykaj Padniabiesnaj pa stvareńni štučnych vyspaŭ i pašyreńni takim čynam svaich terytaryjalnych vod).
Sunickija krainy Blizkaha Uschodu kažuć ab strymlivańni Irana i jaho šyickich sajuźnikaŭ. Rasija vymušana na praciahu niekalkich hadoŭ strymlivać kitajskuju ekspansiju ŭ Centralnaj Azii. I hetak dalej.
U dadzienym kantekście ŭ našym rehijonie situacyju možna pradstavić tak, što NATA i ES sprabujuć strymlivać ekspansiju Rasiei (u pryvatnaści — na terytoryi Ukrainy). Rola Biełarusi ŭ hetym strymlivańni źjaŭlajecca dvajakaj.
Z adnaho boku, Biełaruś jak byccam vystupaje pasiŭnym elemientam strymlivańnia. Admaŭlajučy rasijskamu boku ŭ raźmiaščeńni na svajoj terytoryi vajennaj infrastruktury, u vykarystańni svajoj terytoryi dla cisku na Kijeŭ, Biełaruś tym samym abmiažoŭvaje mahčymaści Rasii pa naroščvańni vajenna-palityčnaj prysutnaści i napružanaści ŭ rehijonie Uschodniaj Jeŭropy.
Ale ź inšaha boku, pry hetym Biełaruś była i zastajecca viernym sajuźnikam Rasii, jakija vykonvajuć usie svaje abaviazacielstvy, asabliva — u halinie biaśpieki. Admova ad raźmiaščeńnia na svajoj terytoryi rasijskaj vajennaj bazy — heta akt admaŭleńnia biełaruskim bokam lehitymnaści taho typu źniešniaj palityki, elemientam jakoha źjaŭlajecca stvareńnie dadzienaha abjekta.
Heta značyć, Biełaruś źjaŭlajecca sajuźnikam Rasii, ale padtrymlivaje jaje nie va ŭsich pačynańniach, a tolki ŭ tych, jakija na staviać pad sumnieŭ mižnarodnuju biaśpieku ŭ rehijonie (heta akramia pytańnia pra ŭłasna nacyjanalnyja intaresy Biełarusi). I heta całkam adpaviadaje charaktaru abaviazacielstvaŭ Biełarusi ŭ ramkach ŭsich sajuznych struktur z udziełam Rasii: Miensk nie abaviazany ŭciahvacca ŭ mižnarodnaje supraćstajańnie, kali Rasija ŭ ramkach hetaha supraćstajańnia nie źjaŭlajecca bokam, jakomu davodzicca abaraniacca. A ŭ vypadku z ukrainskim kryzisam Maskva jaŭna nie znachodzicca ŭ stanoviščy tych, kamu nieabchodna abaraniacca.
Zrazumiełaja sprava, takaja pazicyja biełaruskaha boku daloka nie ŭsim padabałasia i padabajecca ŭ Maskvie. U adras biełaruskaha kiraŭnictva hučali roznyja acenki. Chtości vinavaciŭ u «zdradzie» i zaklikaŭ ŭvajści ŭ skład Rasii. Chtości vinavaciŭ u niedalnabačnaści, kazaŭ, što «ŭsio adno daviadziecca vybirać». A samaje hałoŭnaje — što na aficyjnym uzroŭni rasijski bok praciahvała surjozny cisk, znoŭ i znoŭ staviačy pytańnie ab raźmiaščeńni vajennaj bazy ŭ adnabakovym paradku, niahledziačy na całkam zrazumiełyja zajavy Minska ab niedapuščalnaści takoha kroku.
I voś, paśla minułaj dvuchbakovaj sustrečy, samitaŭ ADKB i JEAES pytańnie ab rasijskaj bazie ŭ Biełarusi było źniata z paradku dnia. I, jak ni dziŭna, na takim fonie novych zajaŭ ab «zdradzie» ŭžo nie čuvać. Mabyć, heta i jość samaja važnaja pieramoha biełaruskaha boku.
Viadoma, u 2016 hodzie situacyja nie budzie lahčejšaj, čym u hodzie adychodziačym. Navat naadvarot — eskałacyja napružanaści i ŭ našym, i ŭ inšych rehijonach źjaŭlajecca faktyčna niepaźbiežnaj. A značyć, nas znoŭ mohuć pasprabavać prymusić «vybirać». Adnak, uličvajučy vopyt 2015 hoda, možna skazać, što da padobnaha raźvićcia padziej Biełaruś hatovaja. Bolš važnym i składanym zaraz ujaŭlajecca inšaje.
Pa-pieršaje, pieramohi 2015 vykarystoŭvać dla dalejšaha ŭmacavańnia suvierenitetu. Heta praduhledžvaje, u pieršuju čarhu, surjoznyja ekanamičnyja transfarmacyi, jakija taksama patrabujuć asensavańnia ŭ kantekście biełaruska-rasijskich adnosin.
Pa-druhoje, lehitymnaść paśladoŭnaj źniešniaj palityki Biełarusi zamacavać u jakaści nieadjemnaha elemienta biełaruska-rasijskich adnosin, a nie prosta situatyŭnaj pieramohi.
Sajuz Biełarusi i Rasii, a taksama Jeŭrazijski Ekanamičny Sajuz mohuć isnavać i va ŭmovach «novaha strymlivańnia», kali ŭžo takija ŭmovy skłalisia niezaležna ad našaha žadańnia. Važna znajści sposab ich isnavańnia, jaki pavialičvaje, a nie skaračaje mahčymaści kožnaha z bakoŭ-udzielnikaŭ.
