Paśla prezydenckich vybaraŭ 19 sakavika na Kastryčnickuju płošču vyjšli dziasiatki tysiač pratestoŭcaŭ, a na nastupny dzień u centry Miensku paŭstała namiotavaje miastečka. Paśla byŭ načny šturm i razhon šeścia 25 Sakavika.
Radyjo «Svaboda» sabrała 11 faktaŭ pra histaryčnyja pratesty viasny 2006-ha.
Ad 25-ci hod da śmiarotnaha pakarańnia
Napiaredadni pratestnaj akcyi tahačasny staršynia KDB Ściapan Sucharenka paviedamiŭ pra toje, što apazycyja rychtujecca da «siłavoj akcyi z vybuchami i padpałami» i dziejańni tych, chto vyjdzie na płošču buduć razhladacca jak «teraryzm». Ahučana była i adkaznaść — da 25-ci hod.
Tady ž ułady paviedamili pra bajevikoŭ, jakich rychtavali za miažoj i jakija pavinny byli atrucić žycharoŭ Miensku z dapamohaj pacukoŭ.
Hetyja słovy byli samyja zapaminalnymi z vusnaŭ Sucharenki za ŭsiu jaho karjeru ŭ specsłužbach.
Płošču planavali ŭ parku Horkaha
Sprahnazavać, jak buduć pavodzić siabie ŭłady ŭ dzień hałasavańnia, było ciažka — toje, što ludziam dali sabracca i na Kastryčnickaj nie było specnazu, stała niečakanaściu dla mnohich, u tym liku dla vybarčych štaboŭ kandydataŭ.
Sa słovaŭ Alaksandra Milinkieviča, jaho štab rychtavaŭsia da taho, što mitynh pryjdziecca pravodzić u parku Horkaha.
Adnak mitynh adbyŭsia ŭrešcie na centralnaj płoščy horada.
U kancy jaho Alaksandar Kazulin zaklikaŭ prajści šeściem da płoščy Pieramohi i ŭskłaści kvietki.
Namioty na płoščy pastavili na nastupny dzień i niezaležna ad vybarčych štaboŭ Milinkieviča i Kazulina.
Śnieh nia byŭ štučny
19 sakavika ŭ rajonie Kastryčnickaj była mocnaja zavirucha. Takoha śniehu nia pamiatali mnohija karennyja mienčuki, jakija ŭdzielničali ŭ akcyi. Dahetul mnohija ličać, što śnieham «stralali» admysłovyja harmaty.
Ale heta ŭsio ž mit — Vincuk Viačorka kaža pra takoje ž nadvorje i ŭ rajonie izalatara na zavułku Akreścina — palityk razam ź inšymi byŭ preventyŭna aryštavany pierad akcyjaj.
Chto pastaviŭ pieršy namiot?
Jašče kolki miesiacaŭ u apazycyjnym asiarodku vialisia sprečki ab asobie, jakaja ŭstalavała pieršy namiot. Kali zapytać udzielnikaŭ tych padziej, možna pačuć niekalki versijaŭ — dziaŭčaty z «Volnaj moładzi», Taciana Jełavaja (jana paśla zasnavała ruch supracivu «Bunt»), łatyšy ci estoncy, Dzianis Mazur z paplečnikami ci Dzianis Dzianisaŭ. Pra apošniaha tak napisała «Naša Niva», praŭda, u interviju ź im ža. I heta znoŭ vyklikała sprečki ŭ kamentarach.
Padobnaja sytuacyja i ź inšym znakamitym persanažam Płoščy-2006: maładzionam, jaki ŭskočyŭ ź bieł-čyrvona-biełym ściaham na «sotku» i prajechaŭ takim čynam uzdoŭž Kastryčnickaj — jaho imia dahetul nieviadomaje.
Kudy jany chadzili ŭ prybiralniu?
Pra toje, što ŭ namiotavym miastečku kiepskija sanitarnyja ŭmovy, bieź pierapynku paviedamlała biełaruskaje telebačańnie. Vykazaŭsia navat Łukašenka, skazaŭšy, što mnohija demanstranty sami paprasilisia ŭ turmu i byli «ŭdziačnyja milicyi», bo ŭmovy ŭ miastečku byli nastolki kiepskija.
Treba pryznać, što kab tak było sapraŭdy, milicyja prykłała šmat namahańniaŭ — pieradać bijaprybiralniu u miastečka, ačeplenaje amapaŭcami było nia prosta, niekalki sprobaŭ pravalilisia, a ludziej aryštoŭvali i źbivali. Ale ŭ vyniku prybiralnia ŭ namiotavym miastečku źjaviłasia i raźmiaściłasia roŭna nad kanalizacyjnym lukam. Praŭda, čerhi ŭ prybiralniu byli vialikija i mnohija pratestoŭcy chadzili ŭ prylehłyja da Kastryčnickaj kaviarni i Makdonaldz. Takija vyłazki nie zaŭždy skančvalisia biaśpiečna — amapaŭcy časta aryštoŭvali ludziej, jakija vychodzili z Płoščy.
Płošču Kalinoŭskaha prydumali Siŭčyk i Arłoŭ
Kastryčnickuju płošču ŭdzielniki pratestu pierajmienavali ŭ Kalinoŭskaha, adpaviedny transparant źjaviŭsia ŭ namiotavym miastečku. Prapanavali heta piśmieńnik Uładzimir Arłoŭ i palityk Viačasłaŭ Siŭčyk.
A NRM zaśpiavaŭ na Płoščy prypieŭ svajoj novaj pieśni — «Chaj varožyć hadziučnik varožy, usio roŭna my pieramožam»
Achova, kamendanty i salidarnaść
Trapić u namiotavaje miastečka było niaprosta. Isnavaŭ «uvachod» u vyhladzie niekalkich vartaŭnikoŭ, niechta «znutry» pavinien byŭ viedać čałavieka, jaki sprabuje ŭvajści.
Namiotavaje miastečka mieła svaich kiraŭnikoŭ, jany nazyvalisia kamendanty. Niahledziačy na spantanny vyhlad pratestu, peŭnaja arhanizacyja prysutničała — mnohija moładzievyja arhanizacyi metanakiravana pracavali na Płošču, a padčas jaje dastaŭlali novyja namioty, ježu dy vopratku.
Choć usio heta nieśli i prostyja ludzi — dziesiatki babulek prynosili chatniuju ježu dy švedry, biznesoŭcy davali hrošy i dastaŭlali ježu z restaranaŭ.
Darečy, adnym ź vialikich strachaŭ udzielnikaŭ namiotavaha miastečka — što niechta z hetych babulek pryniasie piražki sa słabicielnym. Heta z ulikam čerhaŭ u prybiralniu. Ale hetaha nie adbyłosia.
Novyja aŭtazaki dla Płoščy
Zvykłyja dla voka biełarusa zialonyja «karobački»-aŭtazaki ŭpieršyniu byli zadziejničany padčas razhonu ŭ noč z 23-ha na 24-ha sakavika. Čornaja amapaŭskaja forma, kavanyja boty i palčatki-kastety taksama źjavilisia mienavita tady.
Na Płoščy aryštavali bolš za 400 čałaviek, sotni siadzieli da vybaraŭ, a padčas namiotavaha miastečka za kratami apynalisia dziesiatki čałaviek. Sudzili demanstrantaŭ va ŭsich mienskich sudach, na razhlad adnoj spravy advodziłasia 10—15 chvilinaŭ. U staličnych izalatarach nie chapała miescaŭ, častku ludziej adpravili siadzieć u Žodzina.
25 Sakavika kidali šumavyja hranaty
Šeście, jakoje ŭznačaliŭ Alaksandar Kazulin, žorstka razahnali bajcy specnazu z častki 3214, suprać pratestoŭcaŭ užyvali šumavyja i dymavyja hranaty. Naohuł, takaja žorstkaja reakcyja ŭładaŭ — strach pierad revalucyjami, jakija adbyvalisia pobač. U 2006-m ludzi dumali pra Majdan, revalucyi ŭ Białhradzie i Tbilisi. A pa ŭsioj krainie byli raźleplenyja nalepki «Sieńnia Ukraina — zaŭtra Biełaruś»
I choć niepasredna za ŭdzieł u Płoščy nie było zaviedziena kryminalnych spravaŭ, adrazu paśla vybaraŭ ułady mocna ŭdaryli pa moładzievych arhanizacyjach, zavioŭšy dziesiatki kryminalnych spravaŭ pa artykule «dziejnaść ad imia niezarehistravanaj arhanizacyi»
Źniknieńnie Łukašenki
Na taki termin jon nikoli nie źnikaŭ. Pa TB jaho pakazali praź niekalki dzion paśla vybaraŭ, a nastupny raz tolki 8 krasavika, padčas inaŭhuracyi. Jaje, darečy, na vosiem dzion pieranieśli.
Duch Płoščy
Płošča stała apošnim akordam dla viadomaj u 2000-ch arhanizacyi «Zubr», źnikli i niekalki inšych inicyjatyvaŭ, aktyŭnych padčas tych vybaraŭ.
Tym nia mienš, razhony, pasadki i kryminalnyja spravy nie spryčynilisia da zaniapadu nastrojaŭ — Milinkievič stvaraŭ svoj «Ruch», tysiačy maładych ludziej nasili znački z čyrvonymi kryłami «Za Svabodu», u krasaviku adbyŭsia šmattysiačny Čarnobylski šlach. Pra Płošču zdymali filmy, pisali knižki i apaviadali lehiendy. Namiotavaje miastečka ŭsprymałasia jak pieramoha albo prynamsi jaje pačatak.
