Daŭno chacieŭ skazać pra Džona Silviera, ale pačnu vielmi zdalok i praciahnu ŭdalečyni i zakonču nie zusim pra jaho.
Takim čynam.
Kali ja tolki pačynaŭ pisać svaje «piśmy», u «Nivu» najpierš, ja byŭ, viedajecie jakim pałymianym? Strašnaje dzieła. Nikoha ŭ śviecie nie viedaŭ i mianie nichto nie viedaŭ. Kazaŭ roŭna toje, što dumaju i absalutna nie cikaviŭsia, «čym majo słova adhukniecca». A słovy, miž tym, adhukalisia. Bo ja ž dumaŭ, što sam pišu i sam ža čytaju, tamu strašna ździŭlaŭsia, kali ja pradstaŭlajusia ŭ nieznajomych kampanijach, a mnie kazali «a, viedajem, viedajem». «Što viedajecie?» – dumaŭ ja, mierajučy ŭsich pa sabie, sa svajoj kiepskaj pamiaćciu na imiony i, naahuł, łatentnaj intraviertyŭnaściu.
Zvyčajna, paśla asabistaha znajomstva i «viedajem-viedajem» ja vysłuchoŭvaŭ pretenzii kštałtu taho, što ŭ biełaruskaj movie niama matu, a ŭnutry mianie jość, što zatoje ŭ movie jość kancentravanaja pavaha i suśvietnaja luboŭ, a ŭnutry mianie niama. Paśla ja vysłuchoŭvaŭ małaviadomyja mnie imiony ŭsich vybitnych dziejačoŭ, kaho ja pakryŭdziŭ, paśla mnie kazali, što ŭsio heta niejkaja niedarečnaść, bo ŭ žyćci ja taki załaty, nu taki załaty, što prosta aba…cca i nie žyć. I što treba, kab Staś miasny adpaviadaŭ Stasiu papiarovamu.
I ja pastupova pranikaŭsia ŭdziačnaściu. Nieznajomyja ludzi, choć i z ahavorkami, kazali, što ja «darahi Staś». Heta vielmi pryjemna. Nu vielmi.
Tamu ja radavaŭsia, ale chutka zabyvaŭ i pisaŭ sabie usialakaje. Pisaŭ i pastajanna padkreślivaŭ, što ja ničyj chłopčyk i, jak akyn, što baču — pra toje i piaju. Što ja ŭmieju i matam, i voś tak, i voś hetak i, kaniečnie, bieskapramisna. Karaciej — ach, jak ja byŭ saboj zadavoleny. Nu i sapraŭdy — nie žyćcio, a mara: vybiraješ sabie takuju pazicyju — pa-nad usimi, i adtul, z vyšyni, raskazvaješ, chto kolki važyć. Vykryvaješ, tak mović. I najpierš — tusovački.
Tusovački, kaniečnie, budučy «ułasnym chłopčykam», pryznaješ asablivym złom, bo ź jakoha boku ni zirni, ale ich asnoŭnaja funkcyja — lehitymizacyja udzielnikaŭ. Voś, dapuścim, jość u nas vielmi abstraktny dziejač Iks. Sam saboju jon štodzionna vyciskaje pavietra zhodna z ułasnym abjomami i bolš pra jaho skazać niama čaho. Ale jak tolki źjaŭlajucca ludzi, jakija nazavuć jaho najbujniejšym mozham sučasnaści, jon adrazu nabyvaje nie tolki abjom, ale i vahu. Treba prosta znajści ludziej, jakija voźmuć na siabie hrech definicyi. Ale hetaja zadača vyrašajecca vielmi prosta: ty sam pavinien 100 razoŭ nazvać «najvialikšymi hetymi samymi» paru dziasiatkaŭ inšych dziadziaŭ i ciociaŭ, jakija bolš za ŭsio ŭ žyćci chočuć kazać choć što-niebudź «u narod». I pacierci lampu. Ty schłusiŭ i nazvaŭ, jany z udziačnaści schłusili ŭ adkaz — tak źjaŭlajecca strašna elitarny hurtok najvialikšych mazhoŭ. I, pa vialikim rachunku, chren by ź im, kali b nie adna akaličnaść. Hurtok mazhoŭ nikoli nie byvaje zadavoleny prostym dekłaravańniem svajoj nacyjanalnaj značnaści. Hurtok pačynaje błytać svaju žyćciadziejnaść z nacyjanalnymi intaresami i ŭ peŭny momant moža, naprykład, prypisać sabie prava i abaviazak vydavać mandat na karysnaść. Dapuścim, źjavicca u nas umoŭny Z, jaki paŭstanie, i błabłabła, i vyrašyć rubić hidru i z cełym narodam hutarku vieści, a z hłybini hurtka jamu i skažuć, što «e, nie!». I što ty, pierš čym vieści i rubić, — dakažy. Ty pryjdzi da nas, stań u pieršuju pazicyju, pakrucisia, stancuj. Prysiahni i zaśviedčy. A tam pahladzim.A to — iš, dziełavy — hidru rubić…
Nu i voś z takimi dumkami pačynaješ, značyć, vykryvać. I ŭ hety momant u ciabie źjaŭlajecca šmat adiznadumcaŭ, jakija hatovyja, naprykład, vykryvać nie mienš za ciabie, a zručniej za ŭsio vykryvajecca ŭ kalektyvie. Tusovačna.
Nu i, karaciej kažučy, usialakich kampanij, dzie «mianie viedajuć», stała usio bolš i bolš, i ja paznajomiŭsia i z tym i z hetym… A ja naohuł taki čuvak, schilny da refleksijaŭ i mnie ŭvieś čas škada ludziej i, pahavaryŭšy, ja viečna pranikaŭsia ekzistencyjalnym trahizmam surazmoŭcy. I, kaniečnie, ja moh pisać i pra toje, i pra sioje, ale pra kankretnaha voś hetaha čałavieka ŭžo nie moh, bo my ž ź im jak by znajomyja i vypivali pa vypadkovaści i ruki cisnuli, a ŭ jaho svaja praŭda i, «vaapšče, siamja i dzieci». A byvaje, što ciabie nazavuć mozham. Nu nie najvialikšym, ale ŭsio adno. Niemahčyma adarvacca. Mała taho, što słuchaješ, pačynaješ vieryć. Nu i z udziačnaści ŭ adkaz i tabie znoŭ što-niebudź pryjemnaje…
Minaje čas — pra taho nie napišaš i pra hetaha. I ŭsie my pryjemnyja ludzi, i ty jak by i ŭ toj kampanii, i ŭ hetaj, i jašče vuń tam «svoj čałaviek». I niejak niezaŭvažna prychodzić momant, kali ty užo nichrana nie pałymiany i, zamiest havareńnia taho, što dumaješ, ty «staraješsia być abjektyŭnym». Ty «ŭśviedamlaješ adkaznaść». Ty «nie dzieliš śviet na čornaje i biełaje». Karaciej kažučy — pieratvaraješsia ŭ tuju samuju chreń, jakuju ty paru hod tamu bieskampramisna vykryvaŭ, kali byŭ pałymianym. I ŭ momanty ščyraści z samim saboj razumieješ, što moh by, ale nie staŭ. Nie adbyŭsia i što treba ci niešta mianiać — ci skančacca. Tamu što paralelna z taboj jość umoŭny Džon Silvier, taki, jakim ty źbiraŭsia być, ale vybraŭ tusovački, dzie ciabie viedajuć usialakija pryjemnyja ludzi, a jon vybraŭ havaryć toje, što dumaje, i nikomu ničym nie być abaviazanym. Dyk voś, kali šukać u čym siła, brat, to, napeŭna, u Džonach Silvierach. A ŭ tusovačkach pryjemnych ludziej – nie šukać. Voś tak.
