U hetym hodzie ja skončyŭ bakalaŭryjat Eŭrapiejskaha humanitarnha universytetu. Tak atrymałasia, što, niahledziačy na toje, što ja vykanaŭ ŭsie patrabavańni, ustalavanyja EHU i zakonami Litvy, ja byŭ blizka da taho, kab u vyniku zastacca ź niadziejnym dyplomam.
Reč u tym, što apošnija dva hady na abranaj pazycyi prezydenta Studenckaha pradstaŭnictva i siabra Kiroŭnaj Rady ja dosyć krytyčna staviŭsia da dziejańniaŭ vyšejšaha kiraŭnictva, i ŭ pryvatnaści da (ŭžo byłoha) rektara Hary Devida Polika (Garry David Pollick). Nia budu znoŭ nahadvać pra toj rezanans, źviazany z vybarami rektara, a taksama nieadnaznačnyja historyi, jakija byli źviazanyja ź ludźmi, što kirujuć universytetam.
Dekrety Ministerstva Praŭdy
Biezumoŭna, ja nie moh zastavacca lajalnym da taho rodu dziejańniaŭ. Chacia heta było nie zaŭsiody prosta. Asabliva ŭličvajučy stały cisk, jaki akazvaŭsia na našaje Studenckaje pradstaŭnictva. Nam nia tolki «stavili pałki ŭ koły», da prykładu, admaŭlajučy ŭ aŭtanomnym finansavańni, ale j paddali šerahu publičnych i kułuarnych nahavoraŭ, pahrozaŭ, abrazaŭ, sprobaŭ dyskredytacyi i pravakacyjaŭ u moj asabisty adras, a taksama adras asacyjacyi, jakuju mianie abrali ŭznačalvać. Heta sychodziła jak ad supracoŭnikaŭ universytetu, hetak i ad čalcoŭ vyšejšaha kiraŭnictva. Pačynajučy ad pryvatnych razmovaŭ i skončvajučy publičnymi zajavami i performansami na pasiedžańniach akademičnaha Senatu, Kiroŭnaj Rady i ŭ Ministerstvie Zamiežnych Spraŭ Litvy.
Adnak kali ŭsio heta možna jašče ličyć, chaj i nie zusim pryhožym, ale svajeasablivym sposabam baraćby ź inšadumcami, to vypadak, jaki adbyŭsia pierad maim vypusknym, źjaŭlajecca, badaj, biesprecedentnym u litoŭskaj i eŭrapiejskaj praktykach vyšejšaj adukacyi.
Dyplomny «pokier», albo «V.C – značycca Vendeta»
Jašče źjaŭlajučysia rektaram, praf. Polik padpisaŭ usim vypusknikam dyplomy. Usim adnolkava. Aprača majho. Na maim jon pakinuŭ nadpis «…V.C» (Vis Compulsiva albo Vi Coactus), što tak ci inačaj u pierakładzie z łaciny značyć «pad prymusam», rychtyk jak u historyi z Karnelem de Vitam z ramanu Alaksandra Dziuma «Čorny tulipan». Na dyplom była pastaŭlenaj piačatka, i ja musiŭ byŭ jaho ŭračysta atrymać na ceremonii ŭ pačatku lipienia.
Što by heta aznačała? Toje, što ŭsie maje 240 kredytaŭ ź siarednim bałam 9,4 pieratvarylisia b u sapsavany dyplom, jaki nia maje lehitymnaj mocy i ź jakim mianie b naŭrad by pryniaŭ hodny ŭniversytet. Niebłahi plan, praŭda? Adpomściŭ dyk adpomściŭ. Doktar filazoŭskich navuk.
Što było b dalej? Čarhovy skandał i sud. Adnak niešta pajšło nia tak. Pa ščaślivaj vypadkovaści, adkaznyja za vydaču dyplomu ŭbačyli hety nadpis, a mnie treba było zahadzia atrymać dyplom dla padačy ŭ mahistraturu. Advakaty paćvierdzili nielehitymnaść hetkaha dyplomu i niepravamocnaść padobnaha rodu dziejańniaŭ z boku rektara, jakija pryviaduć da projhryšnaj sudovaj spravy. Adekvatnyja supracoŭniki EHU, jakija razumieli, čym pahražaje dla budučyni ŭniversytetu vydača takoha dyplomu, prainfarmavali pra hetaje praf. Polika, adnak były rektar byŭ niepachisny i admoviŭsia padpisvać narmalny dyplom.
Na nastupny dzień mnie vydali druhi dyplom ź vizaj «/Rektar D.Polik» i podpisam Kiraŭnika pa akademičnaj častcy A. M. Kałbaski. Litoŭskija archivaryjusy paćvierdzili, što taki dyplom maje takuju ž samuju lehitymnuju moc, jak i pieršy. To bok nijakuju. U vyniku ŭ mianie dva sapsavanych dyplomy i praterminavany dedlajn dla padačy zajavy. Na nastupny dzień hetaje pytańnie było ŭźniata na pasiedžańni Kiroŭnaj rady, padčas jakoha praf. Polik demanstratyŭna ŭstaŭ i strymhałoŭ syšoŭ. U rektara Polika, što biezzahanna trymaŭsia raniej na publicy, mahčyma, zdali nervy.
Kiroŭnaja Rada paabiacała, što ja atrymaju dziejny dyplom, a taksama napisała aficyjny zapyt praf. Poliku, u jakim adznačyła, što jana (KR) šakavanaja takim dziejańniem rektara, jakoje parušaje studenckija pravy, i patrabuje piśmovaha tłumačeńnia i vybačeńniaŭ u moj adras. Nadoječy my atrymali jahony razhornuty adkaz, u jakim vybačacca praf. Polik admoviŭsia, paličyŭšy, što maje prava na maralnuju ŭładu nad studentami. Voś frahmient ź jahonaha adkazu:
«It was a matter of personal conscience that I was not able to professionally and personally lend my signature in this singular case without there being a significant ethical compromise of conscience on my part»
U vyniku ja atrymaŭ lehitymny dyplom, čaćvierty pa liku (treci byŭ ź pieraviernutaj piačatkaju). Pry žadańni, ja ŭsio jašče mahu padać u sud na praf. Polika pa dadzienym incydencie i naniesienaj maralnaj i reputacyjnaj škodzie.
Syści pa-anhielsku i naš very last chance
Dumaju, kamientary tut niepatrebny. Kožny prymaje parazu pa-svojmu. Praf. Polik, biezumoŭna, nie čakaŭ takoha supracivu z boku studentaŭ, vykładnikaŭ, vypusknikoŭ i biełaruskaj hramadzianskaj supolnaści. Nie čakaŭ, što budzie padvierhnuty publičnaj krytycy i što abiacańni atrymoŭvać vialikija hrošy na praciahu doŭhaha peryjadu času, nie apynucca doŭhaterminovymi. I musiŭ byŭ zyści, nie prapracavaŭšy i pałutara hadoŭ z prapisanych u kantrakcie piaci. Zyšoŭ, nie zavitaŭšy na ceremoniju ŭručeńnia dyplomaŭ, zyšoŭ biaz raźvitalnaha zvarotu. Zyšoŭ ź niaŭdałaj sprobaj lasnuć dźviaryma, upaŭšy ŭ vačach navat tych, chto jaho padtrymlivaŭ.
A tych, chto padtrymlivaŭ, bolš nia budzie ŭ kiroŭnych strukturach universytetu ŭ suviazi z pryniataj pastanovaj Asamblei suzasnavalnikaŭ raspuścić usiu Kiroŭnuju Radu dziela taho, kab sfarmavać jakasna novuju. I heta, biezumoŭna, važnaja i dobraja navina dla ŭniversyteta. Heta jahony very last chance.
A zaraz davajcie padumajem, što ž dalej? Z adanaho boku, možna padumać «a nu jaho hety EHU ź jahonymi adviečnymi prablemami». Ale chto ad hetaha vyjhraje? Ci vyjhrajuć studenty, jakija mohuć atrymoŭvać tut jakasnuju dla našaha rehijonu adukacyju? Ci vyjhrajuć tuziny talenavitych vykładnikaŭ i vypusknikoŭ? Ci vyjhraje ŭreście Biełaruś ad taho, što atrymaje čarhovuju parazu? Naŭrad ci.
Viedama, niamała času ŭžo zhublena. Mnohija dziejańni pavinny byli być vykananyja značna raniej. Adnak zaraz EHU, pry padtrymcy MZS Litvy i Švedzkaha ahienctva pa mižnarodnym raźvićci (SIDA), jakija zaraz sprabujuć stabilizavać sytuacyju (za što im vialikaja padziaka), atrymlivaje apošni šaniec. Dakładna viadoma, što budzie sfarmavanaja novaja Kiroŭnaja Rada, budzie abvieščany jakasna novy pošuk rektara. Na moj pahlad, nieabchodnyja reformy i ŭnutry samoha ŭniversytetu.
U hetym, biez sumnievu, spatrebicca salidarnaść usich donaraŭ i stejkchołderaŭ universytetu. Heta dosyć niaprostaja zadača, adnak treba znoŭ pasprabavać pavieryć u toje, što hety ŭniversytet varty čahości bolšaha. Što ludzi, jakija tut pracavali i pracujuć, i tyja ludzi, što vučylisia, vučacca i buduć vučycca, vartyja bolšaha i lepšaha. Dla hramadzkaści nieabchodna vyvieści ŭ avanhard našyja akademičnyja pośpiechi, a nie skandały źviazanyja z vyšejšym kiraŭnictvam.
Prava studentaŭ na ŭniversytet
Biassprečna, važnuju rolu ŭ hetym pavinny adyhrać studenty. Ja spadziajusia, što padčas biahučych pieramienaŭ i nadalej jany zmohuć adstojvać svaje pravy i svajo prava na ŭniversytet, hetak ža sama jak haradžanie majuć prava na svoj horad. Vieru, što jany zmohuć być mocnymi i patrabavalnymi ŭ dačynieńni da siabie i svajho ŭniversytetu. Zmohuć śmieła stavić pad sumnieŭ svaje dziejańni i dziejańni inšych.
Ja byŭ nie ździŭleny, što mnie nie dazvolili vystupić na cyrymonii ŭručeńnia dyplomaŭ. Adnak kali b ja mieŭ takuju mahčymaść, ja by padziakavaŭ nia tolki svaim kaleham sa Studenckaha pradstaŭnictva (M. Kacupałavaj, H. Filistovič, S. Saŭčuk, A. Strocavu, K. Hadzieckaj i mnohim inšym) za toje, što jany taksama išli nasupierak, nia tolki svaim vykładnikam (S. Chareŭskamu, S. Arciušeŭskaj, P. Cieraškoviču, A. Sakałovaj, T. Ščyccovaj, T. Čulickaj, A. Ściapanavu, A. Usmanavaj), jakija dali mnie patrebnyja akademičnyja viedy i ahulnuju padtrymku, ale ja by taksama padziakavaŭ i praf. Poliku. Za toje, što, niachaj i nieśviadoma, navučyŭ mianie, niahledziačy na składanaści i nie paddajučysia na pravakacyi, prytrymlivacca pryncypaŭ spraviadlivaści i ščyraści, umieć adstajvać ich navat suprać taho, chto maje bolšuju moc i ŭładu.
I naprykancy ja by taksama dadaŭ niekalki łacinskich słovaŭ, uziatych z našaha trydycyjnaha studenckaha himnu «Haŭdeamus» - «CRESCAT UNA VERITAS» (Niachaj kvitnieje tolki praŭda).
Kučynski Dzianis, prezydent Studenckaha pradstaŭnictva EHU, były siabra Kiroŭnaj Rady EHU
