 |
Nasta Skrundź pražyła ŭsiaho 1 miesiac i 7 dzion. Malusieńkaje dziciatka pry kancy minułaha tydnia pachavali ŭ vioscy Masty Pravyja, dzie jana i naradziłasia. U medyčnaj vysnovie skazana, što śmierć zdaryłasia ad vypadkovaha atručvańnia pry «ŭździejańni nitrataŭ, jakija znachodzilisia ŭ vadzie studni».
Daviedaŭšysia pra hetaje nadzvyčajnaje zdareńnie, ja terminova skiravaŭsia ŭ Masty Pravyja. Ad rajcentru Masty tudy tolki 5 kilametraŭ. U dahledžanym ahraharadku na pieršy pohlad ničoha nie nahadvała pra hibiel dziciaci. Ale varta było spynicca pry pieršych minakach, jak hutarka adrazu zakruciłasia vakoł strašennaje padziei. Jaje ŭ hetyja dni tut abmiarkoŭvajuć amal usie žychary.
Pajšoŭ da domu №53 na vulicy Sadovaj, dzie žyła Nastaśsia. U dvary stajała apranutaja va ŭsio čornaje babula Valancina Drabinovič. Zapłakanaj žančynie było nie da razmovaŭ. Ale Valancina Michajłaŭna sama pierapyniła niajomkuju paŭzu:
— Ja straciła adzinuju ŭnučku. Što moža być bolš žachlivym? Nijak nie mahu z hetym źmirycca. Balić…
U Valanciny Drabinovič i jaje muža doŭha nie było dziaciej. Kab nie zastacca da staraści adnymi, vyrašyli pryniać dziaŭčynku i chłopčyka. Baćki‑rabotniki dušy ŭ ich nia čuli. Ale vosiem hadoŭ tamu ŭ siamji adbyłosia hora. Viaskovyja dzieci pajšli płavać na Nioman — jon tut pobač. Troch dzietak z čatyroch patanuli, u tym liku i pryjomny syn Valanciny Michajłaŭny. Vyratavacca ŭdałosia tolki jaje dačce — Tacianie.
Ale na hetym lichaja dola nie pakinuła siamji. Paŭtara hodu tamu Taciana razam z susiedkaj jechali na aŭtamabili i trapili ŭ avaryju. Siabroŭka zahinuła, a Taciana znoŭ zastałasia žyvoj. Paśla škoły pastupiła ŭ Vaŭkavyski ahrarny kaledž. Nastu naradziła biaz muža ŭ niapoŭnyja 18 hadoŭ. Małuju bolš dahladała babula‑pensijanerka, ale na los jana nie narakała. Naadvarot, radavalisia prybaŭcy ŭ siamji. U svajoj studni vada była kałamutnaj, tamu babula chadziła ź viadrom da susiedki. Kali b jana viedała, čym heta potym abierniecca…
Apošnimi dniami Nasta zalivałasia płačam, čezła ŭvačavidki. Chutkaja dapamoha adrazu zabrała jaje ŭ Mastoŭskuju rajonnuju balnicu. Ale tam vyratavać niemaŭla nie patrapili. U lekarskim paśviedčańni Dziaržaŭnaj słužby medyčnych sudovych ekspertyz skazana, što pryčynaj śmierci stałasia ŭździejańnie na jašče niadužy arhanizm nitrataŭ. Ale jak jany trapili ŭ viaskovuju studniu?
Staršynia Masoŭskaha sielskaha vykankamu Ŭładzimier Mielničak škaduje pra toje, što nie patrapiŭ prakłaści centralny vadapravod u ahraharadku da kanca:
— Jon u nas i raniej byŭ, ale ŭ 2007 h. pašyryli vodapravodnuju sietku jašče na 2,1 km. Ciapier da balšyni damoŭ u Mastach Pravych padviedzienyja truby.
A ŭ damach 53 i 55 pry vulicy Sadovaj pa‑raniejšamu zastalisia staryja studni. Jakoj jakaści tam vada, nichto ŭžo daŭna nie praviaraŭ. Sanitarna‑techničny stan viaskovych śvidravin daśledujuć tolki ŭ tym razie, kali ŭ siamji jość dzieci da troch hadoŭ. Uładzimier Mielničak pakazvaje mnie akt revizii za letašni hod. Admysłoŭcy rajonnaha centru hihijeny i epidemijalohii ŭziali sproby ŭ dzieviaci studniach u Mastach Pravych i Mastach Levych. Tolki ŭ dźviuch ź ich utrymańnie nitrataŭ u vadzie nie pieravyšała normy — 45 milihramaŭ na adzin litar. A ŭ siami astatnich «chimdadatki» pierasiahali dapuščalnyja parametry ŭ 1,2—3 razy. Hałoŭny doktar dziaržaŭnaj ustanovy «Mastoŭski rajonny CHE» Alaksandar Tračuk tady raiŭ haspadaram «brudnych» studniaŭ ich pačyścić i zrabić dezynfekcyju. Taksama vykazvałasia parada karystacca ŭdoma vadoj z butelek ci brać jaje z vodapravodu. Ale ludzi rabili pa‑svojmu, bo heta ŭsiaho tolki rekamendacyi…
Sanitarnaja słužba abśledavała studni na terytoryi Mastoŭskaha sielsavietu i ŭ hetym hodzie. Kali dakładniej — 26 traŭnia, 9 dzion da śmierci Nastaśsi. Akt pravierki adrazu ž zapatrabavała Mastoŭskaja rajonnaja prakuratura. Śledčy Dźmitry Antanovič paviedamiŭ padrabiaznaści:
— Analiz sprobaŭ zrobleny 27 traŭnia. Akazałasia, što ŭ studni domu №55, dzie brała vadu Valancina Drabinovič, utrymańnie nitrataŭ składała 119 milihramaŭ na litar. Kali 4 červienia zrabili paŭtornuju pravierku, to ličba pavialičyłasia da 122 milihramaŭ — to bok amal utraja vyšej za normu. A voś u studni ŭ Drabinoviča vada, choć i kałamutnaja, ale tolki ŭdvaja pieravyšaje normu ŭtrymańnia nitrataŭ. Versija atručvańnia dziaŭčynki nitratami ŭ nas — asnoŭnaja i adzinaja. Adnak pakul heta tolki mierkavanaja pryčyna jaje śmierci, śledztva praciahvajecca.
Na žal, heta nie adzinaje «nitratnaje» nadzvyčajnaje zdareńnie na Haradzienščynie za apošnija dni. Pa nievierahodnym supadzieńni pieršaj paciarpieła taksama dziaŭčynka ź imiem Nasta. I znoŭ z Mastoŭskaha rajonu, ale ŭžo ź Dzilkaŭcy Zarudaŭjeŭskaha sielsavietu. Dvuchmiesiacovaje niemaŭla spačatku pryvieźli ŭ rajbalnicu. Dzicia terminova dastavili ŭ reanimacyjnaje adździaleńnie abłasnoj dziciačaj balnicy. Jaho zahadčyk Alaksandar Kłačko kaža, što žyćcio Nasty Bohdan ciapier u biaśpiecy:
— Dva dni my ratavali dziacia, u jakoha było atručvańnie nitratami ciažkaj stupieni, i vyratavali. Dyjahnaz paćvierdziŭsia paśla analizu kryvi. Takija vypadki niarednija. Za hod tolki ŭ našaje adździaleńnie traplajuć, pryčym z roznych rajonaŭ, 4—5 dziaciej u vieku da čatyroch miesiacaŭ. Mienavita ŭ hety peryjad niemaŭlaty asabliva ciažka pieranosiać atručvańnie nitratami.
… Bryhada lekaraŭ z abłasnoj dzieciačaj balnicy imčała ŭ Masty da Nasty Skrundź, ale nie paśpieła…
Darečy
Nitraty traplajuć u čałaviečy arhanizm ź ježaj ci vadoj, u straŭniku jany pieratvarajucca ŭ nitryty, jakija ŭzajemadziejničajuć z hiemahlabinam kryvi. Parušajecca narmalnaje dychańnie vuzaŭ i tkanak (hipaksija), nazapašvajecca małočnaja kisłata, chalesteryn i rezka źnižajecca kolkaść białku. Nitraty asabliva niebiaśpiečnyja dla niemaŭlat, bo ŭznaŭleńnie hiemahlabinu ŭ ich niadužym arhaniźmie adbyvajecca pavolna.
Kamentar
Hałoŭny doktar Haradzienskaha abłasnoha centru hihijeny, epidemijalohii i hramadzkaha zdaroŭja Mikałaj Kiendyš:
— Try hady tamu my z ułasnaj inicyjatyvy pačali abśledavać vadu ŭ studniach damoŭ tych siemjaŭ, dzie jość maleńkija dzieci. I praviarajem jaje nia tolki na ŭtrymańnie nitrataŭ. Da žalu, 60—70% takich studniaŭ nieprydatnyja, vadu ź ich nielha ŭžyvać u ježu, tym bolej raspuščać joj dziciačyja sumiesi. Ale hetaja prablema ŭźnikła nia siońnia, pra jaje kažuć užo hadoŭ dvaccać.
