Napiaredadni vybaraŭ staršyni ruchu «Za Svabodu» Aleś Łahviniec raspavioŭ «Našaj Nivie», čamu jon choča ŭznačalić Ruch, jak stavicca da čačenskich biežancaŭ i čamu nie vieryć u vybary, ale ŭdzielničaje ŭ ich.
«Naša Niva»: Čamu vyrašyli, što pryjšoŭ vaš čas uznačalić Ruch «Za svabodu»?
Aleś Łahviniec: Adčuvaju ŭ sabie patencyjał, jaki my razam možam skarystać. Da taho ž, ja praciahły čas byŭ namieśnikam staršyni Ruchu.
«Naša Niva»: Kali nie vy, to chto?
Aleś Łahviniec: Kali nie ja, to ja.
«Naša Niva»: Nie bačycie roŭnaha vam pretendenta?
Aleś Łahviniec: Juraś Hubarevič taksama płanuje bałatavacca na staršyniu. U kožnaha z nas jość svaje mocnyja baki.
«Naša Niva»: I jakija ŭ vas?
Aleś Łahviniec: Heta toje, što ja, vidać, bolš charyzmatyčny?.. Praŭda, heta inšym vyrašać… Ja maju dośvied pracy ŭ adukacyi, šmat pracavaŭ ź ludźmi, u mianie dobra atrymlivajecca kamunikavać. Ja zdolny na asimietryčnyja kroki… Doŭhi čas ja zajmaŭsia adukacyjaj moładzi i liču, što dla Ruchu heta vyklik — zrabić, kab u nas źjaviłasia bolš maładych ludziej, u jakich harać vočy. I vopyt apošniaj kampanii pakazaŭ, što ja zdolny zapalvać ludziej, natchniać ich, prymać nieardynarnyja rašeńni. I ja liču, što Ruch pavinien mieć mienavita takoha lidara.
«Naša Niva»: A jakija mocnyja baki ŭ Hubareviča?
Aleś Łahviniec: Juraś maje svaje stanoŭčyja baki, ale… Heta vy ŭ jaho spytajcie. A ŭvohule ja «za», a nie «suprać». Ja nie suprać Jurasia. Ja za toje, kab Ruch byŭ aktyŭnaj arhanizacyjaj, kab jon staŭ arhanizacyjaj №1 u Biełarusi.
«Naša Niva»: Nu heta ŭžo pytańnie pijaru, napeŭna. Ale ž u apošni čas «Za Svabodu» nie samaja papularnaja i viadomaja supołka, nie? Kali paraŭnać, naprykład, z «Havary praŭdu!», to vy trochi hublajecie ŭ płanie miedyjnaści.
Aleś Łahviniec: Miedyjnaść miedyjnaściu… Ale jość i pytańnie sutnaści. Ruch zastajecca na tych kaštoŭnaściach, na jakich pabudavany.
«Naša Niva»: Ale ž heta hramadski ruch, jon pavinien być viadomym. Maju na ŭvazie, što kali spytać u rabočych z MAZa, naprykład, to bolšaść nie ŭzhadaje, što takoje i chto takija Ruch «Za Svabodu».
Aleś Łahviniec: Davajcie schodzim, spytajem.
«Naša Niva»: Možam u aficyjantki spytać dziela ekśpierymientu (hutarka prachodziła ŭ kaviarni «Vasilki» nasuprać parka Čaluskincaŭ — Red. ).
Aleś Łahviniec: Davajcie! Ale tut jašče treba pryznać, što lubaja demakratyčnaja arhanizacyja ŭ Biełarusi maje abmiežavanuju viadomaść. U štodzionnym žyćci apazicyja asacyjujecca ŭ ludziej u pieršuju čarhu z BNF. Ale nielha skazać, što naš Ruch — arhanizacyja całkam nieviadomaja. Vidavočna jašče, što ŭ 2006 hodzie naša misija była abjadnać usie demsiły, być pa-nad partyjnaj strukturaj. Napačatku heta atrymlivałasia. A zaraz my ŭžo adna z arhanizacyj. I ja chaču, kab my stali najbolš zaŭvažnaj i aktyŭnaj arhanizacyjaj. Heta vielizarny vyklik. Ale naša razynka ŭ tym, što my adekvatna ŭsprymajem situacyju, ale nie hulajemsia z pytańniem kaštoŭnaściaŭ.
«Naša Niva»: Što značyć «adekvatna ŭsprymajecie», rastłumačcie.
Aleś Łahviniec: Jość ludzi, jakija kažuć, što rychtujuć ŭ Biełarusi revalucyju, paśla jakoj usie pračnucca ŭ absalutna inšaj krainie… Kab tak kazać, treba adekvatna ŭsprymać svaju padtrymku ŭ hramadstvie, kab jana była takoj voś.
A my pryznajom, što dziejničajem u situacyi nie takoj vialikaj viadomaści. Heta abumoŭlena šmatlikimi pryčynami, i subjektyŭnymi, i abjektyŭnymi. I kali my kažam pra adekvatnaje ŭsprymańnie rečaisnaści, to majem na ŭvazie stavić pierad saboj dasiahalnyja zadačy i prykładać da ich dasiahnieńnia ŭsie namahańni.
«Naša Niva»: Šmat chto ź niezaležnych dziejačaŭ skardzicca, što da šyrokaha hledača i čytača im zakrytyja vychady. Na telebačańnie nie puskajuć, niezaležnuju presu čytajuć nie ŭsie. Jak dziejničać?
Aleś Łahviniec: Jość mahčymaść pramych kantaktaŭ. Dy i treba pryznać: u krainie niama revalucyjnaj situacyi, ludzi nie vierać ani tym, ani tym. Ja baču heta pa vynikach parłamienckaj svajoj kampanii.
«Naša Niva»: Ani apazicyi, ani ŭładzie?
Aleś Łahviniec: Tak. Ale budavańnie davieru mahčymaje.
Tym časam aficyjantka prynosić zamovu. Pra Ruch «Za Svabodu» jana čuje ŭpieršyniu ŭ žyćci. Łahviniec cikavicca, ci viedaje jana niejkuju inšuju apazicyjnuju arhanizacyju. Dziaŭčyna paciskaje plačyma — nie viedaje anivodnaj. Ale pryznajecca: u 2006 hodzie na vybarach hałasavała (praŭda, nie kaža za kaho), a na minułyja prezidenckija i sioletnija parłamienckija ŭžo nie pajšła.
Aleś Łahviniec: Voś heta naš elektarat!
«Naša Niva»: I jak vyklikać u jaho davier? Zacikavić vašaj dziejnaściu?
Aleś Łahviniec: Być bližej da ludziej. Rabić rečy, jakija jany mohuć pabačyć. Takaja ž aficyjantka ŭ piceryi ŭ Sucharavie pabačyła praz vakno vystup Volskaha padčas majho zboru podpisaŭ i, liču, jana zadumałasia.
«Naša Niva»: A kankretny prykład z kankretna hetaj aficyjantkaj?
Aleś Łahviniec: Možna prapanavać joj pierakłaści mieniu na biełaruskuju movu. Ja, darečy, im užo prapanoŭvaŭ, nie reahujuć, ale treba budzie da ich dahrukacca.
Taksama možna paprasić, kab jana zrabiła namahańni i parazmaŭlała pa-biełarusku z naviednikami. Bo heta ž narmalnaja praktyka, kali klijent razmaŭlaje na niejkaj movie — tym bolš na dziaržaŭnaj u našym vypadku — i piersanał adkazvaje jamu na toj ža movie. Heta sprava prafiesijanalizmu.
Možna prapanavać joj udzieł u moładzievych inicyjatyvach.
Dy i treba źjaŭlacca ŭ tym miescy, dzie žyvie čałaviek, cikavicca prablemami i šlachami ich vyrašeńnia. Umoŭna kažučy, kali nie prybirajecca padjezd — dapamahčy z hetym razabracca. Prostyja kankretnyja dziejańni.
«Naša Niva»: A jak zacikavić elektarat na adlehłaści? Ludziej nie ź Minska, a z umoŭnaj Małaryty?
Aleś Łahviniec: Ludzi z umoŭnaj Małaryty pavinny viedać niezaležnyja ŚMI… heta, darečy, užo vyklik dla «Našaj Nivy» i inšych… i moža, pračytać pra našuju dziejnaść.
«Naša Niva»: To bok, miedyi pavinny zacikavić svaim kantentam čałavieka, a vy ŭžo čymści zacikavicie ŚMI, i jany pra vas paviedamiać?
Aleś Łahviniec: I adno, i druhoje, prykładna tak. Da taho ž ja aktyŭna prasoŭvaju ideju Narodnaha Univiersitetu — hramadskaj adukacyjnaj i kamunikatyŭnaj placoŭki. I čamu b raz na try miesiacy nie pryjechać u tuju ž Małarytu viadomym ludziam? Čałamu, Łahvincu ci kamu jašče? Vystupić, pahavaryć pra ahulnyja prablemy, pra miascovyja. Bo ŭ nas ža vielmi brakuje publičnaj prastory. I treba dać ludziam mahčymaść abmiarkoŭvać rečy, jakija ich cikaviać i chvalujuć.
«Naša Niva»: Voś zaraz u Breście šmat biežancaŭ z Čačni. Ludziej heta cikavić i chvaluje. Što vy možacie zrabić, kab dapamahčy ludziam i niejak vykarystać heta?
Aleś Łahviniec: Ja viedaju, što pravaabaroncy hetym zajmajucca. Maja žonka taksama prapanoŭvała pieradać pampiersaŭ dzieciam. My dumali pra peŭnuju finansavuju dapamohu… Ale ž našy vybarcy — biełarusy.
«Naša Niva»: Dyk ich heta i chvaluje.
Aleś Łahviniec: Dyk spytajciesia ŭ ich, ci heta tak.
«Naša Niva»: Ja pytaŭsia. Bieraściejcaŭ heta vielmi chvaluje.
Aleś Łahviniec: Hetaje pytańnie my budziem abmiarkoŭvać z našym bieraściejskim kandydatam, i, mahčyma, prapanujem svaju dapamohu taksama.
Ale tut, u Minsku, jość i šmat inšych prablemaŭ, i my imi budziem zajmacca.
«Naša Niva»: A jak vy sami staviciesia da tych uciekačoŭ?
Aleś Łahviniec: Kali jany biahuć, to heta humanitarnaja katastrofa. Pavinna być peŭnaja salidarnaść, ale ŭ toj ža čas pavinna być cyvilizavanaja miaža z Rasijaj. Bo siońnia aproč uciekačoŭ, da jakich treba stavicca cyvilizavana, kaniečnie, jość i inšaja prablema. Da nas z Rasii iduć narkotyki, nielehalnaja zbroja. I pavinien być bolšy kantrol tych, chto jedzie da nas adtul.
A biežancam treba stvaryć hodnyja ŭmovy, kab usio ž dapamahčy ŭ čakańni — chutčej za ŭsio biezvynikovym — pierasiekčy miažu ź ES. Heta ŭžo pytańnie humanistyčnaje.
«Naša Niva»: Vierniemsia da palityki. A jak vy staviciesia, darečy, da inšych palityčnych partyj i ruchaŭ? Chto vyklikaje pavahu, chto, moža, i nie?
Aleś Łahviniec: Ja liču, što treba ŭ pieršuju čarhu dumać pra siabie — jak palepšyć svaju arhanizacyju.
«Naša Niva»: A što tyčycca adzinstva — vy ličycie, što apazicyja pavinna abjadnoŭvacca? Šmat pytańniaŭ nakont adzinaha kandydata było na minułych prezidenckich vybarach.
Aleś Łahviniec: Ja pryviadu vam prykład majoj akruhi ŭ Sucharavie. Usie viedali, što tam jość Łahviniec, i bolš tudy nichto nie papiorsia z demakrataŭ. Bo tam inšym niama čaho łavić, kali jość Łahviniec. Kali źjavicca sapraŭdny ahulnanacyjanalny lidar, kali hramadstva pakaža, što patrabuje adzinaha, to ŭsio budzie dobra.
«Naša Niva»: Vy sabie bačycie takim lidaram?
Aleś Łahviniec: Patencyjał, dumaju, jość, ale nad hetym treba jašče pracavać. My ž jašče ŭsie dysidenty, palityki faktyčna niama ŭ nas. I dla nas hetaja situacyja — padvojeny vyklik. Treba damahčysia sumlennaha padliku hałasoŭ i treba damahčysia papularnaści. Hetyja zadačy adnačasova ciažka vyrašać, ale ž što zrobiš?
Dy i kali my adčujem, što ludzi znoŭ cikaviacca vybarami, to treba budzie šukać abjadnańnia. Ja hladžu na apošniuju parłamienckuju kampaniju i baču, što ludziam heta nie cikava. Ja ličyŭ amaralnym zaklikać ich prychodzić na ŭčastki. Bo, pa-pieršaje, u nas cudoŭnyja ludzi i jany b mianie nie pasłuchali, a pa-druhoje, jak možna zaklikać iści na vybary, arhanizavanyja chłusami i manipulatarami?
«Naša Niva»: A čamu vy sami tady ŭdzielničali ŭ kampanii?
Aleś Łahviniec: Ja vykarystaŭ lehalnyja mahčymaści pašyryć prastoru svabody. Ja liču, što dva apošnija kancerty Volskaha ŭ Minsku — vynik taho, što jon vystupiŭ na maim zbory podpisaŭ u Sucharavie. Heta asimietryčnaje dziejańnie, jakoje dało taki vynik. I Brutto ŭ Homieli — vynik vystupu Lavona ŭ Sucharavie.
Taksama ž zbor podpisaŭ — samaja libieralnaja častka kampanii. Ujavicie, kolki maładych ludziej zmahli pabačyć bieł-čyrvona-biełyja ściahi ŭ Sucharavie i zrazumieć, što heta narmalna.
«Naša Niva»: Jak vy hladzicie na pieramohu Kanapackaj i Anisim? Ich pryznačyli?
Aleś Łahviniec: Heta pytańnie da ich samich. Ale ž ułada całkam kantraluje vybarčy praces. I heta vola ŭłady — prapuścić ci nie prapuścić kahości.
«Naša Niva»: Kali b «prapuścili» vas? Vy b zastalisia ŭ parłamiencie ci pryncypova admovilisia b?
Aleś Łahviniec: Ja b źniaŭsia jašče da tak zvanaha padliku hałasoŭ. Maja zadača na hetych vybarach była pakazać, što jość alternatyŭny kandydat i dahrukacca da niejtralnaj aŭdytoryi. I prynamsi heta mnie ŭdałosia, bo šmat uvahi nadavałasia miascovym prablemam.
«Naša Niva»: A bajkot — pravalnaja taktyka?
Aleś Łahviniec: My ž i ciapier heta rabili! Heta byŭ aktyŭny bajkot! Usie maje padpisanty — amal 2,5 tysiačy — atrymlivali ŭlotku, dzie napisana, što iści na vybary nie maje sensu.
«Naša Niva»: A na budučych prezidenckich — budziecie kandydatam?
Aleś Łahviniec: Heta budzie zaležyć ad abstavinaŭ. Ja, u pryncypie, byŭ hatovy jašče ŭ 2015, my heta abmiarkoŭvali, ale abstaviny skłalisia tak, jak skłalisia.
