BieKaSS — pieršy biełaruski ŭniviersitecki nanaspadarožnik, jaki budzie zapuščany ŭžo ŭ ahladnaj budučyni. Karespandenty UniverScience daviedalisia, jak jaho źbirajuć, dla čaho jon pryznačany i jakim čynam budzie funkcyjanavać.
Pieršyja kroki
Centr aerakaśmičnaj adukacyi Biełaruskaha dziaržaŭnaha ŭniviersiteta byŭ stvorany ŭ 2008 hodzie. Z samaha pačatku vyznačyli try asnoŭnyja kirunki raboty centra: padrychtoŭka kadraŭ, apracoŭka i vykarystańnie dadzienych dystancyjnaha zandziravańnia Ziamli, a taksama raspracoŭka zvyšmałoha studenckaha kaśmičnaha aparata jak latajučaj vučebna-navukovaj łabaratoryi.
Mahčymaść uziać udzieł u raspracoŭcy nanaspadarožnikaŭ była ŭ kožnaha, chto maje dačynieńnie da ŭniviersiteta. U 2013 hodzie Centr aerakaśmičnaj adukacyi sumiesna z adździełam aerakaśmičny daśledavańniaŭ NDU «Instytut prykładnych fizičnych prablem imia. A. N. Sieŭčanki» BDU pravodzili konkurs «Adpraŭ svaju ideju ŭ kosmas». Tady vybirali najlepšyja prajekty kaśmičnaha ekśpierymientu dla ŭniviersiteckich nanaspadarožnikaŭ. U toj momant vyznačylisia i z nazvaj. U naminacyi na najlepšaje imia pieramahła prapanova «BieKaSS» (Biełaruski kaśmičny spadarožnik studentaŭ). Aŭtar idei — Piotr Łopuch, zahadčyk kafiedry ahulnaha ziemlaznaŭstva i hidramietearałohii hieahrafičnaha fakulteta.
Kamanda
Nad prajektam pracuje bolš za 20 pradstaŭnikoŭ roznych fakultetaŭ BDU: radyjofiziki i kampjutarnych technałohij, fizičnaha, miechanika-matematyčnaha. Mnohija ź ich — studenty, mahistranty, aśpiranty.
Uładzimir Saječnikaŭ, navukovy kiraŭnik Centra aerakaśmičnaj adukacyi BDU, zahadčyk kafiedry fiziki i aerakaśmičnych technałohij FRiKT BDU, doktar fizika-matematyčnych navuk.
«U pracesie navučańnia jany mohuć udzielničać u poŭnym cykle stvareńnia i raboty kaśmičnaha aparata: ad idei da raspracoŭki, zapusku, ekspłuatacyi, apracoŭki i vykarystańnia dadzienych. Adna sprava — študziravać padručniki, a zusim inšaja — pracavać z ułasnym aparatam», — ličyć doktar fizika-matematyčnych navuk, navukovy kiraŭnik Centra aerakaśmičnaj adukacyi BDU, zahadčyk kafiedry fiziki i aerakaśmičny technałohij fakulteta radyjofiziki i kampjutarnych technałohij BDU Uładzimir Saječnikaŭ.
Da raspracovak zvyšmałych kaśmičnych aparataŭ pryciahnutyja navučency liceja BDU. Stvoranyja imi pikaspadarožniki sieryi Biełsat paśla ŭdałych atmaśfiernych zapuskaŭ zavajavali ŭ 2012 hodzie druhoje, a ŭ 2014 — pieršaje miesca ŭ čempijanacie «CanSat u Rasii», jaki arhanizoŭvaje Navukova-daśledčy instytut jadziernaj fiziki im. D.U. Skabielcyna MDU im. M.V. Łamanosava. U 2015 i 2016 hh. u ramkach taho ž čempijanatu byli ŭpieršyniu ažyćcioŭleny paśpiachovyja zapuski nanaspadarožnikaŭ, raspracavanych studentami i aśpirantaŭ BDU na vyšyniu 35 km. Pry hetym letaś kamanda BDU akazałasia adzinaj, jakaja prajšła ŭsie papiarednija etapy padrychtoŭki i była dapuščana da zapusku.
Pracoŭny praces
Asnoŭnyja navukovyja składniki prajekta BDU — vyvučeńnie ŭździejańnia kaśmičnaha asiarodździa na abstalavańnie i materyjały kaśmičnaha aparata, radyjacyjny manitorynh kalaziamnoj prastory, daśledavańnie ałharytmaŭ kiravańnia aktyŭnaj stabilizacyjaj spadarožnika.
U ciapierašni čas užo raspracavana niekalki inžyniernych uzoraŭ spadarožnika, funkcyjanalna pratestavany moduli jaho asnoŭnych padsistem, prapracavana struktura naziemnaha kompleksu kiravańnia i prapanavana madel raźmierkavanaj sistemy zboru telemietryčnaj infarmacyi z arbity.
U pracesie pracy nad nanaspadarožnikam ciažkaści, viadoma, uźnikajuć, ale Uładzimir Alaksiejevič padkreślivaje, što ŭsio robicca ŭpieršyniu. Heta zusim inšy ŭzrovień zadač. Aparatu BDU treba budzie isnavać va ŭmovach vakuumu, žorstkaha vypramieńvańnia, pierapadaŭ tempieratury, tamu jon staranna testujecca. Prachodzić termatesty, vibracyjnyja vyprabavańni, vyprabavańni ŭ vakuumnaj kamiery. Raspracoŭki praviarajucca na inžyniernych madelach — dakładnych kopijach spadarožnika, jaki na dadzieny momant znachodzicca ŭ siejfie. Jon začynieny pa prostaj pryčynie: źbirać lotny ŭzor nieabchodna ŭ tak zvanym čystym pakoi. Heta składanaje techničnaje zbudavańnie, dzie padtrymlivajecca śpiecyfičny mikraklimat, jon pradastaŭleny kampanijaj AAT «Pielenh». Anałahičnaje pamiaškańnie stvarajecca ciapier i ŭ BDU.
Spadarožnik zapracuje ŭ radyjoamatarskim dyjapazonie. Kab atrymlivać infarmacyju z aparata, dastatkova budzie padklučyć da noŭtbuka nievialiki pryjomnik. Śpiecyjalisty BDU stvaryli partał, jaki dazvolić padklučyć vialikuju kolkaść karystalnikaŭ dla zboru dadzienych sa spadarožnika.
Da pačatku 2017 hoda lotny ŭzor nanaspadarožnikaŭ užo budzie hatovy na 90%. Aryjencirovačny zapusk — kaniec hetaha hoda abo pieršy kvartał nastupnaha.
