U Redakcyju «Našaj Nivy» pryjšoŭ dyskusijny list ad čytački. Publikujem jaho ŭ skarocie.
Ilustracyjny zdymak. Fota Siarhieja Hudzilina.
«Ja mama paŭtarahadovaha synočka ŭ dekrecie. Siońnia ŭ čarhovy raz trapiła ŭ historyju…
Usio banalna i štodzionna: pajšli hulać na vulicu, pad prypiakajučaje soniejka zajšli daloka ad doma. Nahulalisia. Nadvorje sapsavałasia, i pačaŭsia viecier, a nam čas dadomu jeści i ŭkładvacca na dzionny son. Vyrašyła padjechać paru prypynkaŭ na aŭtobusie. Zajšli, stali ŭ prachodzie i tałon jašče nie kupili, byŭ ceły aŭtobus narodu i da kiroŭcy z kalaskaj było dabracca składana. Prajechali adzin prypynak, na prypynačnym punkcie byli kanduktary i paŭ-aŭtobusa sabrałasia vychodzić, što mianie ŭzradavała, i ja vyrašyła pierasadzić syna na vyzvalenaje siadzieńnie.
Zajšli dva mužčyny-kantralory hadoŭ 45-50. Adzin padyšoŭ da mianie, spytaŭ ci jość bilet. Ja ščyra skazała, što bileta niama, i ja tolki prajechała adzin prypynak z maleńkim dziciem, tamu što na vulicy viecier. Tałon jašče nie kupiła. I mnie stali raspaviadać, što praz takich jak ja, u krainie da kanca hoda pamienšać kolkaść transpartu, tamu što jon nie akuplajecca, i ciapier aŭtobusy buduć chadzić nie kožnyja 10 chvilin, a kožnyja 20.
Ja siadzieła ź vializnymi vačyma, łypała vačyma i nie razumieła: «Heta ŭvohule mnie kažuć???» Pobač žančyna zastupiłasia i skazała, što nie da mam z maleńkimi dziećmi treba prystavać, a da ałkašoŭ, jakija jeździać biaspłatna pastajanna i pieraškadžajuć inšym pasažyram. Ale mužčyna byŭ niepachisny. Prasiŭ pašpart i źbiraŭsia vypisvać štraf. Kali ja skazała, što pašparta z saboj na vulicu dla prahułki ź dziciem nie našu, jon padyšoŭ da kiroŭcy i trymaŭ aŭtobus pakul ja nie vyjšła….
Pytańnie ž nie ŭ hrošach, ja i tałončyk źbirałasia kupić, i na štraf u mianie hrošy byli. Pytańnie ŭ čałavieku. Pytańnie ŭ staŭleńni.
Ja była nastolki aburanaja i pakryŭdžanaja, što vyjšła i raspłakałasia. Prajšła adzin prypynak pieššu i ŭbačyła «majho dabradzieja». Nie zmahła strymacca, padyšła i spytała: «Vam nie soramna?» Jon skazaŭ, što nie. Ja spytałasia ŭ jaho imia i proźvišča, skazała, što chaču padziaku napisać. Paśla čaho jon skazaŭ, što tady składaje pratakoł.
Spytaŭ maje proźvišča, imia. Ja adrazu nie adkazała, i jon pačaŭ telefanavać u milicyju! Ja stajała z kalaskaj i paŭtarahadavałym dziciem na prypynku, dzie było choładna i dźmuŭ viecier, a jon vyklikaŭ na mianie milicyju. I kazaŭ: «Nie treba prykryvacca dziciem!» Uklučyŭ videa-zapis. A ja pytałasia: «U vas što, niama dziaciej, vy što nie razumiejecie? I šmat vy zarobicie na mnie? Vam praŭda nie soramna???»
A jon «rabiŭ svaju pracu». Ja skazała svaje dadzienyja, tamu što ja-ta dumała pra dzicia, i stajać i marozić jaho nie chacieła (choć nas i tak chvilin na 20 zatrymali). A jašče ja płakała. Voś takaja voś 28-hadovaja ciotka, mama…. Ja ŭsio nijak nie mahła zrazumieć, jak jon tak moža? Niaŭžo jon tak i nie zrazumieje? Niaŭžo nie spynicca? Ja da apošniaha spadziavałasia, što čałaviek u im pieramoža. I pamyliłasia.
Nie ŭ pieršy raz sa mnoj adbyvajucca takija viasiołyja historyi (i heta ja nie pra kanduktaraŭ). Ale viera ŭ ludziej čamuści zastajecca… Choć kožny raz jaje abrazajuć. I ja razumieju, što pobač z nami zaŭsiody jość voś takija ludzi-mašyny, jakija biez razboru, tupa «robiać svaju pracu». A jašče jość takija ludzi, jak jaho naparnik, jakija hladziać, što adbyvajecca niejkaja niespraviadlivaść, ale maŭčać…
Mianie vychoŭvali pa-inšamu. I ja — heta taja naiŭnaja dziaŭčyna, jakaja budzie stajać na vulicy kala čyichści stračanych klučoŭ z kalaskaj, u nadziei, što haspadar zaraz vierniecca… Ci budzie biehać pa susiedziach i šukać, ź jakoj kvatery pachnie dymam… Abo biehčy i spyniać transpart, kali dziadula z pałačkaj pierachodzić darohu i nie paśpiavaje na aŭtobus… I ja taksama pracavała, ale zaŭsiody być čałaviekam zastavałasia samym važnym. Nie dla kahości. Dla siabie. Ja nie mahu pa-inšamu.
Žadaju ŭsim nam, kab pobač byli inšyja ludzi, jakija ŭ pieršuju čarhu nasili hanarovaje zvańnie «čałaviek»!
* * *
Što vy dumajecie pra historyju? Chto mieŭ racyju, mama ź dziciom ci kantralor? Vykazvajciesia ŭ kamientarach!
