Supracoŭnik českaha Instytutu pa vyvučeńni tatalitarnych režymaŭ vypadkova vyjaviŭ, što ŭ 1950 hodzie student Miłan Kundera, jaki staŭ paźniej znakamitym piśmieńnikam, danios palicyi na padpolščyka, paviedamlaje česki časopis Respekt.
U archivach znojdzieny dakument, u jakim paviedamlajecca, što 14 sakavika 1950 hodu Kundera dakazaŭ palicyi na svaju znajomuju studentku, jakaja pryznačyła sustreču padpolščyku, zasłanamu ŭ krainu českim uradam u vyhnańni. Kurjera padpolla zvali Mirasłaŭ Dvoržačak. Dvoržačak uciok u Niamieččynu paśla kamunistyčnaha pieravarotu ŭ Čechasłavakii ŭ 1948 hodzie, a paśla tajemna viarnuŭsia.
Praz danos Kundery 22-hadovaha Dvoržačka aryštavali, asudzili na 22 hady turmy i adpravili na ŭranavyja rudniki.
Dvoržačaka źvinavacili ŭ dezercirstvie i pracy na zachodnija raźviedki. Na samoj spravie ŭsio było składana. Dvoržačak sapraŭdy dezertavaŭ z vojska paśla kamunistyčnaha pieravarotu 1948 hodu. Jon śviadoma vybraŭ emihracyju, a tam pačaŭ pracavać na specsłužbu českaje dziaržavy ŭ vyhnańni. Uznačalvaŭ jaje hienerał Francišak Maraviec, hieroj vajny i lehiendarny kiraŭnik davajennaje českaje vyviedki. Jon i prapanavaŭ Dvoržačaku, pracavać na «českija vyviedčyja słužby, jakija padtrymlivajuć amerykancy».
U 1950 hodzie Dvoržačak lesam pierachodzić miažu, i, spyniŭšysia na trochi ŭ adnoj sialanskaj siamji, što davała prytułak takim kurjeram jak jon, traplaje z zadańniem u Prahu.
Kamunistyčnyja specsłužby apantana palavali na takich suviaznych miž českaj dziaržavaj u vyhnańni i antykamunistyčnym supracivam u krainie, viedajučy, što biaź ich padpolle stracić łučnaść i nadzieju.U Prazie jon sustrakaje svaju znajomuju dziaŭčynu, pakidaje ŭ jaje valizku. A dziaŭčyna mieła nieaściarožnaść raskazać siabru-studentu, kab toj uviečary nie prychodziŭ da jaje, bo ŭ jaje maje načavać čałaviek z Zachadu. A toj miž spravaj raskazaŭ Kunderu, čamu ŭviečary nia pryjdzie načavać u internat. A 21-hadovy Kundera pajšoŭ u palicyju...
U 1963 hodzie Dvoržačaka vyzvalili, i jon pakinuŭ Čechasłavaččynu. Ciapier jon žyvie ŭ Švecyi.
A Kundera?
Kundera byŭ uzornym maładym sacyjalistyčnym paetam da 1954 hodu. Pierałomam dla jaho stała... pajezdka ŭ SSSR.Pabačyŭšy na svaje vočy, što takoje realny savietyzm, jon, pa ŭłasnym pryznańni, pryjšoŭ da dumki, što Kastryčnickaja revalucyja była najbolšym złačynstvam XX stahodździa.
Kundera atrymaŭ litaraturnuju viadomaść u 60‑ia hady, paśla publikacyi ramanu «Žart» i zbornika apaviadańniaŭ «Śmiešnyja kachańni». Jon padtrymlivaŭ kamunistaŭ‑refarmataraŭ, i Alaksandra Dubčaka — inicyjatara «Praskaj viasny». U 1968 hodzie, paśla ŭvarvańnia savieckich vojskaŭ u Čechasłavakiju Dubčaka źniali z pasady pieršaha sakratara CK Kampartyi Čechasłavakii, a Kundera staŭ dysydentam. U 1975 hodzie jon pierabraŭsia ŭ Francyju, nieŭzabavie byŭ pazbaŭleny čechasłavackaha hramadzianstva za raman «Kniha śmiecha i zabyćcia». U 1981 hodzie Kundera atrymaŭ francuskaje hramadzianstva.
Svoj samy znakamity raman «Nievynosnaja lohkaść byćcia», u jakim viadziecca pra savieckaje ŭvarvańnie ŭ Čechasłavakiju ŭ 1968 hodzie, — jon nadrukavaŭ u Francyi ŭ 1984 hodzie. Kundera žyvie ŭ Francyi, byvaje ŭ Čechii najezdami, i piša ŭ asnoŭnym pa‑francusku. U apošnija hady jaho nazyvali adnym z hałoŭnych pretendentaŭ na Nobeleŭskuju premiju pa litaratury.
Pra padziei svajoj maładości Kundera nikoli nie pisaŭ. Nichto z astatnich fihurantaŭ spravy — Dvoržačak i jahonaja znajomaja studentka — až da našaha času nie zdahadvaŭsia pra rolu Kundery ŭ aryšcie. Dvoržačak usio žyćcio ličyŭ, što zdradziła jahonaja znajomaja, sama studentka dahetul nia viedała, jakim čynam palicyja daznałasia ab prychodzie Dvoržačka. Toj žyćciovy epizod mučyŭ jaje ŭsio žyćcio.
Sam Dvoržačak tak i nie pahadziŭsia na sustreču z historykam. Nieŭzabavie jaho raźbiŭ insult, i jon tak i nia viedaje, što zdradziła jaho nie znajomaja dziaŭčyna, a znakamity piśmieńnik.
Kunderu jašče paščaściła, što danos prachodziŭ pa inšym viedamstvie i nia byŭ dałučany da asabistaj spravy piśmieńnika, zaviedzienaj paźniej inšym adździełam. U vyniku ŭ 60-ja, kali jon dałučyŭsia da apazycyi, českaje KHB nie šantažavała jaho kolišnim danosam.
Zastajecca dadać, što Havał i Kundera paradaksalnym čynam zaŭždy byli idejnymi praciŭnikami.
