Piša Aleś Čajčyc z Maskvy.
Zastavacca saboju — heta značyć vydzialacca niečym siarod inšych ludziej, adroźnivacca ad usich astatnich, bo ty — heta ty, a nie niechta inšy. Ludzi majuć roznyja kolery skury, vałasoŭ i vačej, rozny rost i kamplekcyju. Ludzi vierać ci nie vierać u Boha, hałasujuć za roznyja palityčnyja partyi na vybarach, majuć roznyja kulinarnyja i muzyčnyja husty, apranajuć roznuju vopratku.
Nacyjanalnaja identyčnaść — naturalny składnik identyčnaści čałavieka, jaho pazicyjanavańnia ŭ sistemie kaardynataŭ hramadstva pavodle jašče adnoj prykmiety. Asabliva heta aktualna dla vialikaj šmatnacyjanalnaj krainy jak Rasija, jakaja jość domam dla ludziej z bolš jak 150 etnasaŭ — u tym liku i dla nas, rasijskich biełarusaŭ.
Dla nas
zastavacca saboj — značyć u tym liku zastavacca biełarusami.
Pieravažnaja bolšaść biełarusaŭ u Rasii asimilujucca ciaham pieršych pakaleńniaŭ. Z 1989 da 2002 h. kolkaść žycharoŭ Rasii, što identyfikavali siabie biełarusami, upała na tracinu, z 1,2 młn da 808 tysiačaŭ čałaviek.
Časta davodzicca nazirać ludziej, što, pierajechaŭšy ŭ Maskvu, pačynajuć zaŭzieć za «našu» rasijskuju zbornuju pa futbole, abmiarkoŭvać, jak «u nas» prachodziać vybary ŭ Dziaržaŭnuju Dumu.
Prykra bačyć biełaruskamoŭnych, jakija paśla pierajezdu ŭ Maskvu pačynajuć źviartacca da ciabie pa‑rasijsku.
U sučasnych umovach, kali dziakujučy kamunikacyjnym technałohijam možna ź luboj kropki płaniety słuchać biełaruskaje radyjo, čytać biełaruskuju presu i stasavacca ź biełarusami z usiaho śvietu, heta pryvatny vybar kožnaha čałavieka: asimilavacca ci nie.Davodziłasia čuć, što ŭ sučasnym hłabalizavanym śviecie asimilavacca — heta naturalna i niepaźbiežna.
Chočacca nie pahadzicca.
Chtości kaža, što hłabalizacyja — heta pierapłaŭleńnie ŭsich movaŭ i narodaŭ u adno i hublańnie identyčnaści, a ja skažu, što ŭ hłabalnym śviecie indyvidualnaść, naadvarot, vychodzić na pieršy płan.
Lubaja adroznaść — heta patencyjnaja pieravaha.Kali ty nie maješ admietnaści, tabie niama čaho pradjavić hetamu śvietu. Toje, što nie ziaŭlajecca ŭnikalnym — nie niasie inavacyjnaści, tamu nie maje vartaści. Heta adnosicca i da idej, ale ŭ pieršuju čarhu da ich nośbitaŭ i hienierataraŭ — ludziej, a taksama da stvoranaha imi asiarodku, dzie idei naradžajucca.
Nikoli nie budzie takoha, kab usie ludzi dumali i pavodzili siabie adnolkava — a značyć, i nacyjanalna‑kulturnaja identyčnaść nikoli nie budzie zamienienaja na niešta inšaje.
Asabista ja zrabiŭ vybar na karyść taho, kab nie asimilavacca, nie admaŭlacca ad biełaruskich karanioŭ. Ja nie chaču być ani tym raspaŭsiudžanym typam rasijca, što zabyŭ svaje tatarskija, mardoŭskija ci ŭkrainskija karani, ani tym typovym rasijskim biełarusam, što vyraksia biełaruskaści.
Zastavacca biełarusam na fonie rasijskaj masy — heta peŭny składnik admietnaści, častka taho indyvidualnaha, što ja nie chaču prynosić u achviaru supolnaści. Chtości nazavie heta supraćstaŭleńniem siabie hramadstvu — a ja nazavu heta, naadvarot, znachodžańniem i ŭśviedamleńniem svajho miesca ŭ im, siarod hetych 140 miljonaŭ ludziej roznych nacyjanalnaściaŭ, movaŭ, relihijaŭ.
Być biełarusam — heta być hramadzianinam, być asobaju.Być samastojnaj i ŭ toj samy momant arhaničnaj častkaj biaźmiežnaha sučasnaha śvietu i častkaj vialikaj historyi čałaviečaj rasy. Heta być i zastavacca samim saboju.
Apublikavana ŭ maskoŭskim biełaruskim almanachu «Skarynič», №7 (skaročana)
