Lubanski sindrom

Dva hady tamu na aŭtapalihonie Lubanskaha sielhaśliceju znajšli cieła navučenca Siarhieja Makareviča. Jaho maci dva hady biespaśpiachova dabivajecca ekshumacyi, bo nie vieryć u aficyjnuju viersiju śmierci syna — samahubstva. Pavodle nieaficyjnaj infarmacyi, z 2003 pa 2007 hod šeść navučencaŭ taho liceja zrabili sabie śmierć.

Prakuror Lubanskaha rajonu paćvierdziŭ tolki try vypadki, dadaŭšy, što miž saboj jany nie źviazanyja.

Bolšaść siemjaŭ maŭkliva prymała trahiedyju. Tolki siamja Makareviča ŭziałasia vyśviatlać akaličnaści śmierci, nie daŭšy viery aficyjnaj viersii pra samahubstva.

«Niapravilna asensavaŭ žyćciovuju situacyju»

Ranicaj 7 sakavika 2007 hodu na aŭtapalihonie Lubanskaha sielhaśliceju znajšli paviešanym 18‑hadovaha navučenca Siarhieja Makareviča. Jak vynikaje z materyjałaŭ śledstva, śladoŭ baraćby na miescy zdareńnia nie było. Sudmiedekśpiertyza nie vyjaviła ŭ niabožčyka cialesnych paškodžańniaŭ akramia stranhulacyjnaj barazny na horle ad piatli.

Śledstva vyśvietliła, što ŭviečary 6 sakavika S.Makarevič vypivaŭ u kampanii bratoŭ P., u tym liku ŭ ich aŭto. Pili dvoje — Siarhiej i adzin z bratoŭ, jaho adnahrupnik. Vypiŭšy, u internacie chłopcy zapatrabavali ad małodšych navučencaŭ cyharety. Pry hetym Siarhiej nibyta pabiŭ dvuch chłopcaŭ, adzin ź jakich uciok na dvor lohka apranuty. Było heta apoŭnačy. Uciakač mieŭ za plačyma niaŭdałuju sprobu samahubstva, tamu šukali jaho vialikaj hrupaj razam z vykładčykami. Šukaŭ i Makarevič.

Siarhiej skazaŭ tady, što ŭ vypadku čaho ŭ turmu nie pojdzie. Ranicaj jaho znajšli paviešanym. Pavodle śledstva, chłopiec nie mieŭ vorahaŭ ni ŭ Lubani, ni ŭ Salihorsku, adkul pryjechaŭ vučycca. Spravu zakryli, paličyŭšy, što «Makarevič S.A. ździejśniŭ samahubstva, pryčynaj jakoha stała niapravilnaje asensavańnie žyćciovaj situacyi», to bok vypiŭ, pabiŭ tavaryša, spałochaŭsia adkaznaści i nakłaŭ na siabie ruki.

«Moj syn chacieŭ žyć»

«Za sorak dzion da taho ŭ licei zdaryłasia padobnaje niaščaście — paviesiŭsia navučeniec. My pra heta ź Siarhiejem razmaŭlali. Jon nie moh zrazumieć, jak toj moh prynieści takoje hora maci», — uzhadvaje mama Siarhieja Viera Vasileŭna, uładalnica Ordenu maci (adna vychavała šaściora dziaciej).

Kaža, što syn byŭ aptymistam, paśla vučoby źbiraŭsia ŭ vojska, choć moh i nie słužyć jak dzicia z šmatdzietnaj siamji.

Maryŭ pastupić u VNU na zavočnaje, znajści pracu, ažanicca, nabyć žytło. «Jon pisaŭ mnie vieršy, nie davaŭ pakunki z rynku samoj nieści», — kaža V. Makarevič.

U dzień pachavańnia na tvary chłopca źjavilisia plamy, padobnyja da śladoŭ źbićcia (pavodle śledčych — trupnyja plamy), na ruce rodnyja zaŭvažyli nievialikuju ranu. Na mohiłkach zavuč liceju skazała, što «kali b nie barvovy lehkavik, to ničoha b nie zdaryłasia». Aŭto naležała bratam, ź jakimi Siarhiej byŭ u toj viečar. «Paśla pachavańnia siabry syna kazali, što jaho mahli zabić», — kaža maci.

Pavodle jaje infarmacyi, u toj viečar navučeniec uciok ź internatu nie praz bojku ź Siarhiejem, a paśla kanfliktu z vychavacielkaj internatu.

Vychavacielka paćvierdziła heta kamisii z abłasnoha adździełu adukacyi. U materyjałach śledstva hety momant apisany inakš — sutyčka z vychavacielkaj była, ale pakryŭdžany student viarnuŭsia ŭ internat, dzie natrapiŭ na pjanych chłopcaŭ. «U kišeni ŭ Siarhieja znajšli pačak z cyharetami, to navošta jamu było ich u niekaha adbirać?» — kaža na heta V.Makarevič.

Rodnych Siarhieja naściarožyła i toje, što vopratka na im siadzieła akuratna, jak dla čałavieka, jaki, pa łohicy, musiŭ pamierci ŭ kanvulsijach. Śled ad piatli, na ich dumku, niecharakterny dla dobraachvotnaha paviešańnia.

Piatla, jak vynikaje z pratakołu, była zaviazanaja dosyć słaba. Chłopiec byŭ niedastatkova vysoki, kab daciahnucca da krataŭ (śledčyja nie znajšli pad aknom ničoha, što mahło b dapamahčy jamu ŭ hetym, a piatla była zamacavanaja na dvuchmietrovaj vyšyni). Pavodle supracoŭnicy morhu, u Siarhieja była złamanaja rabryna. Śledčy nibyta skazaŭ joj, što heta mahli zrabić pry pieravozcy cieła. Potym aboje ad tych słovaŭ admovilisia, nie było heta zafiksavana i ŭ vynikovaj ekśpiertyzie.

Chłopca znajšli prychinutym da pabielenaj ściany, kab samastojna zaviazać vuzieł, jamu treba było karaskacca pa ścianie, ale kurtka jaho była čystaja.

«Jon moh i abtreścisia», — pryvodzić słovy śledčaha V.Makarevič. Na vopratcy rodnyja zaŭvažyli ślady kryvi, kurtka była parvanaja, na śpinie — śled ad abutku. Krasoŭki čystyja, choć u pratakole ahladu miesca zdareńnia napisana, što ślady ad abutku na miescy trahiedyi naležać Siarhieju. Ekśpiertyza, zładžanaja tolki praź dzieviać miesiacaŭ, najaŭnaść kryvi na vopratcy paćvierdziła, ale čyja heta kroŭ — dahetul nieviadoma.

Siabar Siarhieja T., jaki dapamahaŭ advozić cieła ŭ morh, kazaŭ, što ŭ chłopca, kali jaho znajšli, byli sahnutyja ruki. Zhodna z pratakołam ruki byli apuščanyja dołu. Na sud nie zaprasili śviedak, vysnovy śledstva hruntavalisia na pakazańniach ludziej, jakich rodnyja Siarhieja padazravali ŭ datyčnaści da jaho śmierci. Bolšaść tych, chto śviedčyŭ na karyść Makarevičaŭ, potym admovilisia ad svaich słovaŭ. Paźniej akno ŭ budynku na palihonie zakłali cehłaj, ścieny hruntoŭna pamyli.

«Šukać karani trahiedyj»

U krasaviku 2008 hodu Makarevičaŭ naviedała zdymačnaja hrupa prahramy «Zona Ch». U Lubani dyrektar liceju Mikałaj Kraśniuk paraiŭ žurnalistam šukać karani trahiedyj nie ŭ navučalnaj ustanovie, a ŭ siemjach. Maŭlaŭ, u bolšaści vypadkaŭ niaščaście zdarałasia praz pjanstva baćkoŭ, nieŭładkavanaść u pobycie. «Moža, u kaho i byli prablemy, ale nie ŭ nas, — nie pahadžajecca V. Makarevič.

Charaktarystyki, atrymanyja ŭ škole i licei, napisanyja susiedziami i siabrami, śviedčać, što Siarhiej byŭ vychavanym, dobrym i viasiołym chłopcam.

Pisaŭ vieršy, zachaplaŭsia biełaruskaj i rasijskaj litaraturami, a taksama fizkulturaj. Byŭ praforham hrupy. Miedekśpiertyza vyjaviła ŭ jahonaj kryvi dozu ałkaholu, roŭnuju vypitaj plašcy harełki, a pavodle śviedak, razam z sabutelnikam jon vypiŭ 1,5 litra harełki i stolki ž piva. Maci ž miarkuje, što pierad śmierciu jaje synu harełku mahli ŭlić siłaj i pryhadvaje ślady na jahonym padbarodździ, padobnyja na adbitki paznohciaŭ, i raspuchły nos.

«Śledčy cisnuŭ na mianie»

«Jon mocna lubiŭ mamu i siaścior. Nie moh jon taki padarunak im na 8 sakavika zrabić» — nie vieryć u samahubstva Siarhieja i jahonaja adnakurśnica. Jana ananimna (nazaviom jaje Alena) raspaviała niekatoryja padrabiaznaści trahiedyi, a taksama pra atmaśfieru, što panavała ŭ licei. Kaža, što Siarhiej nie moh adbirać u kahości cyharety: «Za ŭsiu vučobu jon tolki adnojčy paprasiŭ u mianie cyharetu, a na ranicu viarnuŭ pazyku». Dziaŭčyna pryhadvaje, što za niekalki tydniaŭ da trahiedyi Siarhieja pabiŭ jahony adnahrupnik P., toj samy, jaki nibyta vypivaŭ ź im 6 sakavika. Pavodle śledčych, Makarevič pabiŭsia ź inšym chłopcam. Alena ŭzhadała, što niejak Siarhiej sprabavaŭ, ale nie zdoleŭ uskaraskacca na dach taho budynku na palihonie:

«I jon byŭ ćviarozy. A jak ža jon zmoh unačy, mocna vypiŭšy, adoleć dvuchmietrovuju vyšyniu i zamacavać piatlu?»

Praz paŭhoda na ścianie, pad jakoj znajšli Siarhieja, niechta napisaŭ «SM — ty kazioł». Siabry Makareviča skłali zajavu, u jakoj vykazali sumnieŭ nakont pryčyny śmierci ich siabra. U časie papiaredniaha śledstva bolšaść admoviłasia ad svaich podpisaŭ. Alenu vyklikali ŭ prakuraturu nieadnojčy. «Śledčy cisnuŭ na mianie — kryčaŭ, patrabavaŭ admovicca ad svaich słovaŭ, kazaŭ, što kožny dzień chadziŭ la toj ściany i nijakich nadpisaŭ nie zaŭvažaŭ», — kaža jana.

«U licei nie było dziedaŭščyny»

Sa słovaŭ Aleny, starejšyja navučency svaich pieravahaŭ nad małodšymi nie demanstravali. Kudy bolš, kaža jana, liceisty ciarpieli ad niekatorych vykładčykaŭ i majstroŭ: «Katory moh i abłajać apošnim słovam. Chto vučyŭsia ŭ chabzie, toj viedaje». Pavodle jaje, u licei było mnoha navučencaŭ z šmatdzietnych i niebahatych siemjaŭ.

Alena pastupiła ŭ licej u 2004 h.

Užo tady čuła ad starejšych dziaŭčat pra častyja samahubstvy siarod liceistaŭ. Za čas jaje vučoby zahinuli čaćviora, da jakich zaličyli i Makareviča, byli dźvie niaŭdałyja sproby.

Pavodle infarmacyi, sabranaj navučencami, na praciahu 2003—2007 h. u licei zdaryłasia šeść samahubstvaŭ. Lubanski prakuror paćvierdziŭ try nie źviazanyja miž saboj vypadki suicydaŭ.

Paśla śmierci Makareviča ź liceju zvolnili šerah supracoŭnikaŭ, u tym liku zavuča i vychavaciela. M.Kraśniuk svajoj pasady pazbyŭsia niadaŭna. Nibyta za toje, što adzin ź liceistaŭ papsavaŭ u horadzie ahitacyjny płakat.

KDB chadajničaje

Kryminalnuju spravu pa fakcie daviadzieńnia S. Makareviča da samahubstva Lubanskaja prakuratura raspačała tolki z čaćviortaj sproby paśla chadajnictvaŭ źvierchu. U červieni 2008 h. spravu spynili. V.Makarevič nieadnakroć pisała ŭ Hienprakuraturu, KDB i Administracyju prezidenta. Adzin z adkazaŭ, atrymany z abłasnoj prakuratury, padpisany Michaiłam Śniehirom. «Moj Orden maci mnie mała dapamahaje», — kaža žančyna. Na mahile Siarhieja dahetul niama pomnika, bo jana ŭsio čakaje dazvołu na ekshumacyju cieła syna, kab źniać usie sumnieńni nakont jaho śmierci. Ciapier źjaviłasia kvołaja nadzieja — z KDB adkazali, što pa vynikach ułasnaj pravierki Kamitet chadajničaŭ pierad Hienprakuraturaj ab praviadzieńni dadatkovaj pravierki i, pry nieabchodnaści, ekshumacyi i paŭtornaj ekśpiertyzie.

Historyja lubanskaj vučelni pakidaje pytańni. «Niešta tam niadobraje rabiłasia, moža, jakaja siekta była. Kožny raz u biadu traplali dzieci ź nienadziejnych siemjaŭ. I pra mianie, mabyć, dumali, što ja šmatdzietnaja, pachavaju syna dy źmirusia», — płača V.Makarevič. Jana mama i maje prava dabivacca praŭdy.

Siamion Piečanko, Salihorsk—Lubań—Minsk