Andrea Ryhoni, śpiecdakładčyk pa Biełarusi, fota photo.bymedia.net
Biełaruski deputat Valer Ivanoŭ rasčaravany.
Biełarusi nie viarnuli status śpiecyjalna zaprošanaj u Parłamienckuju asambleju Rady Jeŭropy. Deputaty ŭchvalili dakład Andrea Ryhoni, ale ź istotnaj papraŭkaj.
U prahramu letniaj siesii Parłamienckaj asamblei Rady Jeŭropy niedzie pamiž vybarami člena Jeŭrapiejskaha suda pa pravach čałavieka ad San‑Maryna i pasiedžańniem śpiecyjalnaha trybunału pa Livanu, začasałasia i biełaruskaje pytańnie. Deputaty pavinny byli zasłuchać śpiecdakładčyka pa Biełarusi italjanca Andrea Ryhoni, i paśla sprečak prahałasavać ab viartańni pałacie pradstaŭnikoŭ statusu śpiecyjalna zaprošanaha ŭ PARIE.
U pačatku 1990‑ch hadoŭ Biełaruś užo vałodała hetym statusam, ale paśla refierendumu 1996 hodu była jaho pazbaŭlenaja. Siońnia pierad budynkam Parłamienckaj asamblei ŭ Strasburhu raźviavajecca 47 ściahoŭ jeŭrapiejskich krain. Niama tolki adnaho — biełaruskaha.
Zrešty, na hety raz aficyjny Minsk byŭ nastrojeny pazityŭny i što status śpiecyjalna zaprošanaha budzie adnoŭleny, sumnievaŭ nie było amal ni ŭ koha.
Tym nie mienš, adpraŭlać u Strasburh śpikiera pałaty pradstaŭnikoŭ Uładzimira Andrejčanku ŭłady nie advažylisia. Paličyli, što budzie šmat niazručnych pytańniaŭ. Niahoža takomu vysokamu čynoŭniku adčuvać razhublenaść. Adpravili jahonaha namieśnika spadara Ivanova, byłoha staršyniu Škłoŭskaha rajvykankamu. Chaj jon razbłytvajecca.
Apazicyju ž u Elzas pajechaŭ pradstaŭlać lider AHP Anatol Labiedźka — pryncyp parytetu.
U PARIE isnujuć dva punkty hledžańnia na prablemu. Pieršy viektar pradstaŭlaje Andrea Ryhoni, jaki ličyć, što błakadu ź Biełarusi treba zdymać, šukać kantaktaŭ z uładami. Ćviorduju pazicyju ŭvasablaje papiarednik Ryhoni kiprski deputat Chrystas Purhurydes, znakamity svaim miemarandumam pa źnikłych palitykach. Abodva hetyja deputaty pavinny byli vystupać u aŭtorak. Čyja linija voźmie?
Ryhoni pačaŭ pierakonvać, što palityka izalacyi nie pryniesła nijakaha plonu. U prykład stanoŭčych pieramien jon raskazaŭ pra vyzvaleńnie dzieviaci palitźniavolenych, lehalizacyju troch haziet, stvareńnie kansultacyjnych radaŭ z udziełam apazicyi. «Prapanuju adnavić status śpieczaprošanaha».
Ale tut słova ŭziaŭ Purhurydes i adrazu pačaŭ rezać praŭdu‑matku. Maŭlaŭ, parłamient biełaruski całkam pad kantrolem Łukašenki, apazicyi tam niama, apanienty režymu pa‑raniejšamu znachodziacca za kratami.
Okiej, kamitet palityčnych spravaŭ PARIE nie suprać prapanovy Ryhoni, kazaŭ jon, ale z adnoj umovaj — niachaj Biełaruś uviadzie maratoryj na śmiarotnaje pakarańnie. Vystup Purhurydesa sarvaŭ apładysmienty.
Hrupy libierałaŭ, sacyjalistaŭ, demakrataŭ, narodnikaŭ, u pryncypie, padtrymali dakład Ryhoni. Niečakana, što adzinym, chto ź piesimizmam pastaviŭsia da dakładu, byŭ Alaksiej Łotman ad Abjadnanych levych (kamunisty i levyja). Situacyju ŭ Biełarusi jon nazvaŭ «ścipłym prahresam». Nie hublajcie pilnaść, źviarnuŭsia Łotman da kaleh.
Tolki potym słova dali Valeryju Ivanovu. Hety čałaviek ź sivymi skroniami zaŭvažna chvalavaŭsia. Navat nie ŭstaŭ, kali pačaŭ pramaŭlać. Kažuć, što heta ledź nie pieršy padobny vypadak za historyju PARIE. Havaryŭ pa‑rasiejsku, ale ź ćviordym biełaruskim «č».
Cikava, što jon pryvodziŭ prykłady demakratyzacyi tyja ž, što i Ryhoni adzin u adzin. Praŭda, viaźniaŭ sumleńnia nazvać takimi nie navažyŭsia. Abmiežavaŭsia frazaj «asoby, jakich PARIE ličyć palitviaźniami». Spadziajusia, što siońniašniaje rašeńnie budzie nakiravanaje ŭ budučyniu, skazaŭ Ivanoŭ.
Anatol Labiedźka vystupaŭ emacyjna. Spadary deputaty, vy kažacie pra izalacyju, ale heta nie izalacyja, a samaizalacyja, pačaŭ palityk svoj vystup. Jon byŭ pieršym, chto ŭzhadaŭ spravu Aŭtuchoviča. Źviartajučysia da hrupy sacyjalistaŭ, Labiedźka skazaŭ: «Jak vy budziecie siabie adčuvać, kali čałaviek pamre ŭ turmie?»
Naprykancy dyskusij słova znoŭ uziaŭ Ryhoni, jaki iranična i krychu źjedliva adznačyŭ, kali praciahvać čakać, to demakratyčnyja pieramieny ŭ Biełaruś mohuć pryjści i praz 30‑40 hadoŭ. «Ja, mahčyma, i dažyvu da hetaj pary, a voś moj kaleha Purhurydes naŭrad ci».
Tym nie mienš, prapanova Purhurydesa: spačatku maratoryj, a paśla — status, była padtrymanaja amal adzinahałosna. Tolki dva čałavieki byli suprać, stolki ž ustrymałasia.
Rašeńnie było sustretaje nierazumieńniem na tvarach dziaržaŭnych žurnalistaŭ. Ivanoŭ taksama byŭ razhubleny. «Ja nie čakaŭ takoha rašeńnia», pryznaŭsia jon. Na pytańnie, dyk budzie ŭviedzieny maratoryj ci nie? Vice‑śpikier pačaŭ kazaŭ niešta niaŭciamnaje pra toje, što heta vola narodu, byŭ refierendum. Doŭha pahavaryć z presaj Ivanovu nie dali, jahony apiakun z aficyjnaj delehacyi ŭvieś čas torhaŭ deputata. «Chopić užo, nam para».
Potym ja padyšoŭ da Labiedźki. «Zadavoleny rašeńniem, Anatol Uładzimiravič?» «Admiena śmiarotnaha pakarańnia — heta dobra. Ale lepš by hetaj umovaj byli spraviadlivyja vybary».
