Fota Ńju-Jork Tajms
… jak i sto hadoŭ tamu. Demanstranty ŭ Tehieranie spalili rasijski ściah. Piša Siarhiej Bohdan.Iranskija demanstranty kažuć, što napiaredadni apošnich vybaraŭ tamtejšyja palicyjanty byli abučanyja razhaniać demanstracyi na admysłovych vyškałach u Rasiei. Paśla taho, jak adzin z apanentaŭ Achmadzinežada — Kiarubi — nadoječy pasprabavaŭ napisać pra toje ŭ svajoj hazecie, urad spyniŭ jaje vydańnie. Hetaja navina źjaviłasia na tle taho, jak Rasieja pieršaj z bujnych dziaržaŭ śvietu demanstracyjna pryznała «pieramohu» Machmuda na vybarach dyj vykazvaje padtrymku iranskamu ŭradu ŭ jaho supraćstajańni z manifestacyjami pratestu. Vynik — u adkaz na aficyjnyja vokličy «Śmierć Amerycy/Izrailu/Anhielščynie!» ŭdzielniki pratestaŭ u Tehieranie zaraz vyhukvajuć svoj lozunh «Śmierć Rasiei!», a ŭ hetuju piatnicu paśla propaviedzi spalili rasiejski ściah.
Siońniašnija padozrańni irancaŭ nakont Rasiei, jakaja dapamahaje niščyć ich svabodu, nakładajucca na histaryčnyja kryŭdy tamtejšaha ludu ŭ dačynieńni da vialikaha paŭnočnaha susieda. Sprava ŭ tym, što, z adnaho boku, apošnija prynamsi dźvieście hadoŭ historyi Iranu — heta seryja epizodaŭ rasiejskaj/savieckaj ekspansii i akupacyi. Navat iranski nacyjanalny himn byŭ napisany ŭ adkaz na čarhovuju akupacyju Iranu savieckimi vojskami.
Z druhoha boku, rasiejskaje ŭmiašańnie ŭ Iran ad siaredziny XIX stahodździa nabyło nadzvyčaj šyroki razmach i mieła nia tolki vajennyja formy. Rasieja adkryta rabiła ŭsio, kab zachavać karumpavany režym nieabmiežavanaj šahskaj ułady ŭ Iranie — ažyćciaŭlała palityčnyja machinacyi, imknułasia praz manapolii na važniejšyja tavary ŭziać pad kantrol ekanomiku, vydavała rabaŭnickija pazyki dvaru, uvodziła vojski i hadami trymała svaje harnizony ŭ iranskich haradoch. Samym bajazdolnym adździełam iranskaha vojska i sapraŭdnym apiryščam tyranii byli kazaki, sfarmavanyja i ciaham saraka hadoŭ kamandavanyja rasiejskimi aficerami.
Iranskaja manarchija i arystakratyja brała sabie za prykład rasiejskuju samadziaržaŭnuju despatyju Ramanavych, a tamu ŭžo dla pieršych iranskich nacyjanalistaŭ Rasieja źjaŭlałasia ŭvasableńniem tyranii. Svaim ideałam padčas Kanstytucyjnaj revalucyi 1905‑11 hadoŭ jany abvieścili brytanski dziaržaŭny ład.
Bieśpierapynnaje rasiejskaje ŭmiašańnie až da I Suśvietnaj vajny i zadušeńnie pry aktyŭnaj rasiejskaj vajskovaj dapamozie dy ŭdziele carskich vojskaŭ Kanstytucyjnaje revalucyi spryčyniłasia da taho, što Iran mocna adstaŭ tady ŭ madernizacyi i refarmavańni ad susiedniaj Tureččyny. Paśla Kastryčnickaj revalucyi rasiejski imperyjalizm nabyŭ «čyrvonuju» afarboŭku. Siońnia irancy bačać za rasiejskaj padtrymkaj Achmadzinežada raniejšuju palityku Rasiei pa padtrymcy vorahaŭ svabody i pradčuvajuć sumnyja dla ich vyniki čarhovaj dapamohi z Maskvy.
Biełaruś taksama paśpiašałasia pryznać Achmadzinežada i demanstruje jamu svaju padtrymku. Śmierci Biełarusi, viadoma, zyčyć nia buduć, adnak, zvažajučy na naš status nievialikaj krainy, zacikaŭlenaj u ekanamičnym raźvićci, hetyja ryzykoŭnyja demanstracyi aficyjnaha Miensku vyklikajuć ździŭleńnie. Hałoŭnym zakonam dla nas musiła być paźbiahańnie palityčnych hulniaŭ u krainach pa‑za našym biespasiarednim navakollem, jak Biełaruś i rabiła ŭ Iranie z 1993 hodu i až da prychodu Achmadzinežada. Ciapier nia dzivam budzie, kali paśla źmieny ŭłady ŭ Iranie — što jość davoli vierahodnym — biełarusy tamaka straciać usio.
