Myšanio Siao‑Siao vyraścili litaralna «z palca», a dakładniej — kavałka skury. Prademanstravanaja technałohija užo ŭ bližejšy čas moža stacca alternatyvaj kłanavańniu i štučnamu apładatvareńniu.
Kab novy arhanizm źjaviŭsia na śviet, nieabchodna dla pačatku naturalnym šlacham spałučyć 2 pałavyja kletki, paśla čaho pačakać niekatory čas, dastatkovy dla raźvićcia embryjona. Zrešty, jość i vyklučeńni, naprykład partenahienez zusim nie patrabuje ŭdziełu samca, a kłanavańnie dazvalaje stvaryć arhanizm amal poŭnaściu identyčny zychodnamu. Tym nie mienš, u abodvuch vypadkach bieź jajcakletak usio adno anijak nie abyścisia.
Toje, što tak budzie zaŭsiody, pastavili pad sumnieŭ adrazu dźviuch daśledčych kalektyvaŭ z Kitaju.
Niezaležna adzin ad adnaho im ŭdałosia vyraścić myšej, źmianiŭ častku «rodnych» kletak embryjona inducyravanymi plurypatentnymi stvałavymi (iPSc).Ab stvareńni hetaha novaha typu kletak, anałahičnaha pa svaim ułaścivaściam i patencyjału embryjanalnym stvałavym, čałaviectva daviedałasia ŭ listapadzie 2007 h. Z taho času ŭžo ŭdałosia, naprykład, zadziejničać ich va ŭznaŭleńni sardečnaj myšcy paśla infarktu. Zrešty, tearetyčna stan plurypatentnaści musiŭ zabiaśpiečvać jašče adnu ŭłaścivaść — zdolnaść davać pačatak cełym tkaninam i orhanam u embryjanalnym raźvićci. Kali z embryjanalnymi stvałavymi kletkami, vyłučanymi z adnoj myšy i pierasadžanymi ŭ błastacystu druhoj (stadyja raźvićcia embryjona) taki fokus prachodziŭ, to dla iPSc takoha jašče nikomu nie ŭdavałasia). Skieptyki navat uvažali, što iPSc niedastatkova plurypatentny i, adpaviedna, šmatlikija nadziei pa ŭznaŭleńni orhanaŭ biespadstaŭnyja.
Čžoŭ i Hao raźviejali hetyja sumnievy.
Pieršaja hrupa, što apublikavała svaju pracu ŭ Nature, skarystałasia samaj kłasičnaj technikaj inducyravańnia plurypatentnaści: u fibrabłasty, atrymanyja z skury myšy, z dapamohaj virusnaha viektaru, što ŭbudoŭvajecca ŭ hienom, vučonyja dadali 4 hieny. Atrymanyja kletki vałodali zdolnaściu raźvivacca ŭ lubuju kletku čałaviečaha cieła.Usio heta ŭžo nieadnarazova ŭdavałasia inšym aŭtarskim kalektyvam.
Čžoŭ pajšoŭ dalej, vyprabavaŭ hetyja kletki tetrapłoidnym embryjonam. Kali na rańniaj stadyi raźvićcia embryjonu źlić dźvie kletki z dapamohaj elektryčnaha razradu, to novy embryjon značna źmienić svaje ŭłaścivaści — jon daść pačatak płacencie i inšym «padtrymčym» strukturam, nieabchodnym dla raźvićcia zarodka, ale materyjał dla samoha arhanizmu musić być uniesieny zvonku. Zvyčajna vučonyja «ukałvajuć» embryjanalnyja stvałavyja kletki. Na hety raz u roli začatku vystupili iPSc, a treciaja składovaja — surahatnaja maci, zastałasia niaźmiennaj.
Na radaść vučonym, mały Siao‑Siao, što naradziŭsia praz 20 dzien, byŭ absalutna čornym, u adroźnieńnie ad biełych donaraŭ embryjonaŭ. Hienietyčny analiz padćvierdziŭ — Siao‑Siao akazaŭsia chimiernaj žyviolinaj. H.zn. častka jahonych kletak — ad donaraŭ embryjonaŭ, a častka — ad donaraŭ kavałka zvyčajnaj skury, ź jakoha i atrymali iPSc.Stupień chimiernaści varjiravała ad 10 da 95%. U niekatorych myšej, što naradzilisia, uviedzienyja iPSc navat dali pačatak pałavym orhanam, zamacavaŭšy tym samym hienom u pakaleńniach.
Usiaho ž supolnymi vysiłkami vučonyja atrymali 27 žyvych myšej, vykarystaŭšy 624 embryjony. Jašče 250 spatrebilisia dziela padboru aptymalnych umovaŭ kultyvavańnia. Ale častka ź ich zahinuła ŭžo na druhija sutki. Zatoje tyja 12 paśla sparylisia i navat dali naščadkaŭ. Zaraz sprava dajšła da treciaha pakaleńnia, i ani ŭ kaho ź ich nie źjaviłasia puchliny — hałoŭny arhumient suprać ESK i iPSc u kliničnaj praktycy. Druhoj hrupie pašancavała nie tak — Hao i suaŭtary publikacyi ŭ Cell Stem Cell atrymali ŭsiaho dźvie myšy, i adna ź ich užo skanała.
Zrešty, tut
važny navat nie adsotak, a sam fakt: niezaležnaja praca dźviuch hrup tolki paćviardžaje mietodyku. Ale pakolki pracy z tetrapłoidnymi embryjonami čałavieka zabaronieny (i ŭ Kitai u tym liku), paŭtareńnia takoha kštałtu ekśpierymientaŭ na ludziach čakać nie varta. Choć usie vysnovy, zroblenyja dla myšynych iPSc, udavałasia paćvierdzić i dla čałaviečych.Vučonyja raźličvajuć, što ich daśledavańni dapamohuć vyśvietlić adroźnieńni embryjanalnych stvałavych kletak, stvoranych pryrodaj, ad indukavanych plurypatentnych, vynajdzienych čałaviekam. A tam niedaloka ŭžo nie tolki da štučnych tkaninaŭ i orhanaŭ, ale j da novaha mietadu kłanavańnia, što nie patrabuje navat jajcakletak.
