17 sakavika — dzień Śviatoha Patryka, jaki adnačasna źjaŭlajecca Dniom Niezaležnaści Irlandyi. Heta, badaj, adzinaje nacyjanalnaje śviata ŭ śviecie, jakoje adznačajecca i inšymi nacyjami, akramia irlandzkaj. Ja, naprykład, pomniu adznačeńnie dnia Śviatoha Patryka ŭ 1998 hodzie ŭ Biełastoku, dzie ni aŭtachtonnyja, ni pryjezdžyja irlandcy nie vadzilisia ni za žyvoj, ni za letapisnaj pamiaci.
Uvioŭ chryścijanstva i vyvieŭ hadziukaŭ
Pra žyćcio Śviatoha Patryka zachavałasia niašmat vierahodnych viestak. Jon žyŭ u piatym stahodździ našaj ery; naradziŭsia ŭ Brytanii, jakaja ŭ toj čas była rymskaj pravincyjaj; kali jamu było 16 hadoŭ, jaho vykrali irlandzkija
Pavodle irlandzkaj tradycyi, Patryk dachodliva i pierakanaŭča tłumačyŭ pahanskim irlandcam ideju Śviatoj Trojcy pry dapamozie trochliściovaj kaniušyny (shamrock), jakaja nie źviałasia na vostravie i da siońnia.I choć paśla biskupa Patryka było šmat inšych chryścijanskich misij u Irlandyju, mienavita jamu dastałasia ŭsia słava i pašana siarod irlandcaŭ jak chryścijanskamu
Farmalna Patryk nia byŭ kananizavany nijakim rymskim biskupam, to bok, papam, adnak jon ličycca śviatym nia tolki ŭ IrlandzkajRyma-katalickaj carkvie, ale i ŭ šmat jakich inšych. Što bolš, jaho pryznajuć za śviatoha i pravasłaŭnyja, asabliva ŭ Vialikabrytanii i ZŠA. Vyjavy Śviatoha Patryka možna znajści na ikonach u tamtejšych pravasłaŭnych chramach. (U dužkach zaŭvažym, što kali b Biełaruś zachacieła zajmieć «ekumeničnaha» śviatoha, jaki padychodziŭ by i katolikam, i pravasłaŭnym, Śviaty Patryk byŭ by znakamitym kandydatam — jaho nielha papiknuć u nijakich ciomnych suviaziach z Rymam, ni tym pieršym, ni druhim, ni trecim.)
Irlandzkaja lehienda jašče prypisvaje Śviatomu Patryku vyzvaleńnie vostrava ad hadziukaŭ i vužoŭ. Praŭda heta ci nie — nieviadoma, adnak u Irlandyi, krainie z masaj bałotaŭ u svaim nutry, niama ni hadziukaŭ, ni vužakaŭ, ni navat žabaŭ.
Kožny, chto nievypadkova sutykniecca ź irlandzkaj litaraturaj (naprykład, pasprabuje pačytać Džejmsa Džojsa, Semiueła Bekieta ci Šejmasa Chini) abopop-muzykaj (naprykład, pasłuchaje Šyned O'Konar, Clannad ci U2), biezumoŭna, zachoča niečaha daznacca i pra historyju narodu, dzie naradžajucca takija tvorcy. I kožnamu, kali jon niešta viedaje pra Biełaruś, nia mohuć nie pryjści na dumku niekatoryjairlandzka-biełaruskija paraleli.
Najlepš, jak mnie zdajecca, hetyja paraleli padsumavaŭ moj redakcyjny kaleha Siarhiej Šupa, jaki ŭ 1994 hodzie, u śniežanskim numary «Našaj Nivy», apublikavaŭ na hetuju temu tekst pad nazvaj «Šeść punktaŭ padabienstva».
Pryhadajma z hetych šaści punktaŭ choć by try.
Irlandcy i biełarusy — nievylečnyja bulbajedy i vypivochi.Siarhiej piša: «U Eŭropie tolki dva narody naturalna abzyvajucca „bulbašami“. Darečy, zvyčajnaja, nieekzatyčnaja bulba (Solanum tuberosum)
Irlandcaŭ i biełarusaŭ razvučyli havaryć na svajoj movie: «U dvaccatym stahodździ nivodnaja inšaja eŭrapiejskaja nacyja nie paniesła takich moŭnych strataŭ, jak irlandcy i biełarusy.Pry hetym praces adradžeńnia našych movaŭ šmat u čym adbyvajecca padobna — na ich pierastaje havaryć vioska, a pačynajuć abudžacca ŭ ich maładyja tvorčyja albo palityzavanyja haradžanie. Vorahi adradžeńnia našych movaŭ taksama padobnyja ŭ svajoj arhumentacyi, najčaśćjej jany mašuć nam pierad nosam svajoj lehiendarnaj „kiłbasoj“ — ekanamičnaj niemetazhodnaściu».
Irlandcy i biełarusy — nacyi emihrantaŭ: «Majucca na ŭvazie nie małalikija j nierehularnyja chvali palityčnaje emihracyi, a masavyja vyjezdy prostych ludziej u pošukach lepšaje doli. Naŭrad ci jakaja inšaja kraina ŭ Eŭropie dała bolšy pracent kolkaści emihrantaŭ ad ahulnaje ličby nasielnictva, jak Irlandyja i Biełaruś. Niezdarma, darečy, adzin zamiežny daślednik nazvaŭ z hetaj nahody Biełaruś „Irlandyjaj Rasiejskaj imperyi“».
(Pry hetaj nahodzie nie mahu nie zaŭvažyć u dužkach dla małodšych pakaleńniaŭ — była kaliś i takaja «Naša Niva», dzie drukavalisia voś takija rečy).
Narodnaje hulańnie
Jakraz ź Siarhiejem Šupam mnie daviałosia nazirać za śviatkavańniem dnia Śviatoha Patryka ŭ
Dzień Śviatoha Patryka — heta viasiołaje narodnaje hulańnie, absalutna sekularyzavanaje śviata. Padmacavanaje tradycyjaj raśpivańnia pieršaklasnaha irlandzkaha piva i viski, hetaje śviata maje vialikuju pryciahalnuju moc i dlanie-irlandcaŭ usialakich vieravyznańniaŭ.
Voś u Biełastoku da dnia Śviatoha Patryka ŭ 1998 hodzie było prymierkavanaje adkryćcio piŭnoha baru na adnoj z hałoŭnych vulic horadu. Ułaśnik baru zaprasiŭ na hetaje adkryćcio irlandzkaha ambasadara ŭ Varšavie, namoviŭšy jaho pryjechać zapeŭnivańniem, što bar budzie zajmacca nia tolki prodažam piva «Guinness» i «Kilkenny», ale i pramocyjaj irlandzkaj kultury, to bok, irlandzkaj narodnaj muzyki ŭ vykanańni muzykaŭ ź Irlandyi. Ci vystupali potym niejkija irlandzkija muzyki ŭ Biełastoku, ja nia viedaju, ale tady, padčas adkryćcia, irlandzki ambasadar vykanaŭ dźvie ci try narodnyja piesieńki na staražytnaj kielckaj movie a capella, usiaho pad vopleski i šum
A potym irlandzki ambasadar zasieŭ sa mnoju, jaki ŭ toj dzień akazaŭsia pad rukoju jak prynahodny, ale nieabchodny pierakładčyk, za stoł u kutku taho pseŭdairlandzkaha baru, i my pryniali badaj ci nie pa piać «hinesaŭ» za košt Irlandzkaj Respubliki, abmiarkoŭvajučy šeść punktaŭ
Choć i adčuvaju, što mała chto pavieryć tamu, što ja napišu dalej, to ŭsio ž ja heta napišu — bo praŭda žyćcia mnie daražejšaja za skieptycyzm biełaruskaj čytackaj publiki.
Irlandzki ambasadar skazaŭ mnie, što «Ŭlisa»pa-biełarusku čytała jahonaja žonka. Što bolš, raniej jana sprabavała čytać «Ulisa» ŭ polskim i rasiejskim pierakładach (jana była polka, jakaja zakončyła rasiejskuju filalohiju). — Nu i jak joj biełaruski pierakład? — zapytaŭsia ja ŭ dyplamata. —Pa-biełarusku jon prosta płyvie (it simply flows), skazała maja žonka, — adkazaŭ mnie ambasadar taho bulbašoŭskaha narodu.
