Na pačatku vieraśnia minułaha hoda ŚMI ablacieła viestka, što pry budaŭničych rabotach na miescy carkvy Śviatoha Ducha ŭ Miensku budaŭniki raźbili kryptu z astankami nieviadomych ludziej.
Adznačym, što zakazčykam budaŭnictva źjaŭlajecca KUP «Minskaz spadčyna», hienieralnym padradčykam budaŭničaje ŭpraŭleńnie №3 adkrytaha akcyjaniernaha tavarystva «Budtrest №1», adkaznym vytvorcam — S. B. Nasyraŭ (źviestki ŭziatyja z pašparta abjektu).
Carkva Śviatoha Ducha była ŭźviedziena ŭ XVII stahodździ, što nazyvajecca, z nula. Jana stała domam malitvy dla nasielnikaŭ žanočaha i mužčynskaha manastyroŭ ŭnijackaha ordenu bazyljanaŭ. Heta była aryhinalnaja, nie padobnaja na inšyja carkoŭnaja pabudova ŭ styli reniesansu. Kali budynki manastyroŭ zachavalisia, dyk carkvu ŭ 1936 hodzie ŭzarvali. I voś, «Minskaja spadčyna» vyrašyła pabudavać na miescy carkvy dziciačuju fiłarmoniju. Sam prajekt budaŭnictva dziciačaj fiłarmonii na miescy carkvy raspracavali niezadoŭha da skonu kamunistyčnaha režymu — u 1984 hodzie. U 2009 hodzie hety prajekt vyciahnuli z‑pad sukna i pačali jaho realizacyju.
Kožny bolš‑mienš adukavany čałaviek viedaje, što ŭ starych cerkvach, a dakładniej — pad cerkvami i kala ich chavali śviataroŭ, manachaŭ i fundataraŭ.
I zhodna z ahulnapryniatymi normami budaŭničyja raboty na miescy cerkvaŭ pavinna vieścisia pad kantrolem archieołahaŭ. Pry ziemlanych rabotach na takich abjektach vykarystoŭvajecca małaja miechanizacyja. Pry budaŭnićvie ž dziciačaj fiłarmonii ŭ Miensku my bačyli samuju sapraŭdnuju «ekskavatarnuju archieałohiju».
U suviazi za znachodkaju krypty i astankaŭ sam pa sabie paŭstaŭ šerah pytańniaŭ. Ci buduć astanki viernutyja na ich miesca? Kali astanki viernuć, to ci budzie KUP «Minskaja spadčyna» pa‑raniejšamu budavać na miescy carkvy zabaŭlalnuju ŭstanovu, kab tam ładzili skoki i śpiavali viasiołyja piesieńki? Kali astanki nie buduć viernutyja na miesca ich pachavańnia, to dzie ich pachavać? I, narešcie, chto daŭ nam usim prava rasparadžacca astankami pa svaim hledžańni?
Padobna na toje, što «Minskuju spadčynu» hetyja pytańni nie turbujuć. Kab nie ŭskładniać prablemu, chtości z adkaznych čynoŭnikaŭ daŭ rasparadžeńnie… Ale pra ŭsio pa paradku.
…Sioleta pierad Paschaj hreka‑katalickim śviataram stała viadoma, što na Vajskovych mohiłkach u Miensku (vuł. Kazłova) pachavanyja astanki unijataŭ. I što nibyta pachavańnie adbyłosia pry ŭdziele pravasłaŭnaha śviatara. Udakładniali: astanki znojdzienyja na miescy carkvy Śviatoha Ducha.
Jak zaŭsiody ŭ takich vypadkach, pačałosia vyśviatleńnie detalaŭ: što za astanki, dzie kankretna jany pachavanyja, ci jość na mahile jaki znak?
Mahiłu, sapraŭdy, znajšli (hladzi zdymak). Nadpis na tabličcy, prymacavanaj da kryža, niedaśviedčanaha čałavieka moža źbiantežyć: adkul viadoma, što astanki, znojdzienyja pry budaŭnictvie dziciačaj fiłarmonii, sapraŭdy chryścijanskija? Napisać ža, što astanki znajšli na miescy carkvy Śviatoha Ducha, nie vypadała. Bo ŭ niedaśviedčanaha čałavieka mohuć paŭstać inšyja pytańni. Čamu astanki nie pakinuli ŭ spakoi na raniejšym miescy?
Što ciapier na tym miescy, dzie była carkva?
Vyśvietliłasia, što na Vajskovych mohiłkach pachavanyja nie tyja astanki, što znojdzieny ŭ raźbitaj krypcie na pačatku vieraśnia 2009 h., a inšyja — znojdzienyja paźniej.
Hetyja znachodki nie afišavalisia, utojvalisia ad hramadskaści, hreka‑katalickaha duchavienstva i, nakolki možna mierkavać, ad archieołahaŭ.
Jak heta nazvać: śviatakradstva, bluźnierstva?
Nie zusim, kažuć u hreka‑katalickich kołach. I navat adznačajuć peŭny prahres. Za savieckim časam astanki razam ź piaskom i druzam vyvozili ŭ karjery i na zvałki, a ciapier ich, niachaj i tajemna ad unijataŭ, pachavali na mohiłkach, i, što niemałavažna, z udziełam śviatara. (Miarkujučy pa tym, dzie pastaŭleny nadmahilny kryž, možna zrabić vysnovu, što na pachavańnie prychodziŭ pravasłaŭny śviatar najnoŭšaj farmacyi.)
Minskija hreka‑kataliki spadziajucca daviedacca, chto daŭ kamandu utojvać znachodki na miescy carkvy Śviatoha Ducha i chto rasparadziŭsia tajemna pachavać hetyja astanki na Vajskovych mohiłkach.
…10 krasavika Apostalski Vizitatar dla hreka‑katalikoŭ Biełarusi archimandryt Siarhiej (Hajek) adsłužyŭ na mahile z navaznojdzienymi astankami mienskich unijataŭ panichidu.
Možna być upeŭnienym, što mahiła na Vajskovych mohiłkach budzie naležnym čynam dahledžana. Ale heta nie zdymaje pytańnia: što budzie z astankami, znojdzienymi ŭ vieraśni minułaha hoda?
