Dyrektar litoŭskaha ahienctva pa nahladzie za radyjaaktyŭnymi adkidami Dajnius Janienas raspavioŭ karespandentu «NN» pra siońniašni stan prajektu pabudovy mohilnika radyjaaktyŭnych adkidaŭ.
Na siońnia razhladajucca try prajekty. Apošni ź ich užo padadzieny na abmierkavańnie hramadzkaści i bližejšym časam budzie dasłany ŭ Biełaruś. Hety ŭčastak znachodzicca na adlehłaści 5 km ad litoŭska-biełaruskaj miažy. Mierkavany mohilnik budzie pavierchnievaha typu, u im buduć zachoŭvacca adkidy, što źmiaščajuć radyjaaktyŭnyja elementy siaredniaj i małoj aktyŭnaści. Isnujuć taksama tranšejnyja schoviščy, dla zachoŭvańnia małaaktyŭnych elementaŭ, i hłybinnyja, dla zachoŭvańnia vysokaaktyŭnych elementaŭ z praciahłym peryjadam raspadu. Budučaje schovišča budzie dziejničać kala 300 hod. Heta modulnaje zbudavańnie, abjomam 100 tys. m³ (na siońnia Litva maje kala 93 tys. m³ radyjaaktyŭnych adkidaŭ), jakoje budzie napaŭniacca pastupova. Kanstrukcyi jaho buduć žalezabetonnyja. Sekcyi schovišča buduć pieraściłacca admysłovaj vodaniepranikalnaj hlinaj. Adpracavanaje jadravaje paliva, a jano ŭtrymlivaje vysokaaktyŭnyja elementy, budzie zachoŭvacca ŭ specyjalnym schoviščy na terytoryi AES, jakoje ŭžo pabudavanaje. Tam adkidy zachoŭvajucca 50–70 hadoŭ. U planach mahčymy vyvaz adpracavanaha paliva ŭ Rasieju. Zachoŭvać jaho ŭ zaplanavanym mohilniku nie źbirajucca – supakoiŭ D.Janienas. Jak i raźmiaščać na terytoryi mohilnika adkidy ź inšych krainaŭ – heta zabaroniena litoŭskimi zakonami. Sp. Janienas zapeŭniŭ, što biełaruski bok painfarmavany ŭ poŭnym abjomie: «Admysłoŭcy ź biełaruskaha Pramatamnahladu i zacikaŭlenych ministerstvaŭ pabyvali ŭ nas dvojčy. Jany vałodajuć nieabchodnaj infarmacyjaj u roŭnaj stupieni z našymi specyjalistami. Litoŭski bok i nadalej budzie praciahvać usiebakovaje supracoŭnictva ź Biełarusiaj». Vyznačycca z vybaram miesca litoŭcy musiać pry kancy hetaha hodu ci na pačatku nastupnaha.
Letaś misija MAHATE razhledzieła ŭsie try varyjanty raźmiaščeńnia schovišča. Z punktu hledžańnia biaśpieki dla Biełarusi, Litvy i Łatvii jany acenienyja zdavalnialna.
Ministerstva achovy pryrody Biełarusi raspaŭsiudziła źviestki pra mahčymy nehatyŭny ŭpłyŭ na terytoryju Biełarusi ŭ vyniku budaŭnictva Litvoj schoviščaŭ radyjaaktyŭnych adkidaŭ i adpracavanaha jadravaha paliva. Hidrahrafičnyja i hidralahičnyja ŭmovy ŭ rajonie budaŭnictva abumoŭlivajuć ściok pavierchnievych vodaŭ na terytoryju Biełarusi. U vypadku vykidu radyjaaktyŭnych elementaŭ u navakolnaje asiarodździe mienavita vodnymi šlachami moža adbycca asnoŭnaje zabrudžańnie vadatokaŭ Biełarusi. Mahčymaje zabrudžvańnie moža raspaŭsiudzicca na Biełaruś i pavietranym šlacham.
Navučanaja dośviedam Čarnobylu, Biełaruś raspracavała aŭtamatyzavanuju systemu radyjacyjnaha kantrolu.
U 30-kilametrovaj zonie la Ihnalinskaj AES na terytoryi Biełarusi takaja systema funkcyjanuje 10 hadoŭ. 9 stacyjanarnych pastoŭ pracujuć u bieśpierapynnym režymie. Kožnyja 10 chvilinaŭ źviestki vymiareńniaŭ pieradajucca ŭ Centry reahavańnia ŭ Brasłavie i Miensku.
Z prablemami zachoŭvańnia radyjaaktyŭnych adkidaŭ sutykajucca ŭsie dziaržavy «jadravaha klubu», ci atrymlivajuć elektraenerhiju ad AES. Susiednija z nami Rasieja i Ukraina nie vyniatak. U Rasiei ŭžo 10 hadoŭ viaducca vyprabavańni novaha typu schoviščaŭ, jakija vierahodna zbudujuć na Kolskaj paŭvyśpie. Kali eksperyment budzie ŭdałym (vyśvietlicca heta tolki jašče praź 10–15 hadoŭ), to zachoŭvać škodnyja adkidy možna budzie bieź pierazachoŭvańnia niekalki tysiačaŭ hadoŭ.
❏
Ihnalinskaja AES
vyjdzie z ekspluatacyi na pačatku 2010-ha, kali spynić pracu 2-hi blok stancyi. Pieršy blok IAES byŭ spynieny 31 śniežnia 2004. Bałtyjskija krainy majuć prajekt zbudavańnia novaj AES na tym samym miescy, pavodle zachodnich technalohij. Začynienaja stancyja pracavała na savieckich technalohijach.
