Za(s)mučanyja mundyjalem, biełaruskija intelektuały i intelihienty ściakalisia ŭ minskuju halereju «Ŭ», kab adznačyć 60-hodździe fiłosafa Valancina Akudoviča.
Valancin Akudovič
Niahledziačy na zdabytki Akudoviča ŭ prasoŭvańni biełaruskaha myśleńnia i raźvićci biełaruskaha fiłasofskaha słoŭnika, u masavuju śviadomaść fiłosaf patrapiŭ svaim ese «Mianie niama. Rozdumy na ruinach čałavieka», a dakładniej z samym cymusam kancepcyi adsutnaści, prapisanym u naźvie.
Kulturołah Maksim Žbankoŭ zaznačyŭ, što hety, narodny bok fiłosafa taksama varty ŭvahi: «Valancin Akudovič ździejśniŭ pryblizna toje, što Andrej Chadanovič u paezii — jon zrabiŭ biełaruskuju fiłasofiju chitom: pradmietam zajmalnym, jaskravym i seksualnym».
Sam prysutny Andrej Chadanovič puściŭsia pryhadvać svaje sumiesnyja z Akudovičam vandroŭki pa Biełarusi. U pryvatnaści, pracytavaŭ šmatdumnaje dvuchradkoŭje maestra, vymaŭlenaje padčas siadzieńnia la vohnišča: «Ješ, nie ješ -- a ŭsio adno pamreš». Chadanovič raspavioŭ, što padčas hetaha fiłosaf našmaroŭvaŭ chleb tušaninaj, i tamu paetu nie zastałosia ničoha inšaha, jak prydumać paetyčnuju vodpaviedź: «Maž, nie maž, a ŭsio adno niamaš».
Dudar i adnaŭlalnik staražytnych tradycyjaŭ Todar Kaškurevič vykazaŭ zdahadku, što słova «niama» ŭ naźvie znakamitaha Akudovičavaha ese treba čytać z naciskam na pieršy skład, «njama». Jak viadoma, u starabiełaruskaj movie jano aznačaje «jeści» i što takim čynam fiłosaf nasamreč, abvodnym šlacham, śćviardžaje jakraz svaju prysutnaść, a nie adsutnaść.
I hetak spadary kulturnyja ludzi stroili kiepiki, čakajučy, kali źjavicca sam aŭtar. Ale vyśvietliłasia, što Valancin Akudovič urešcie ašukaŭ usich: nie pryjšoŭ na ŭłasnuju viečarynu i ŭ hety čas uvohule znachodziŭsia pa Niomanie, na bajdaračnym spłavie. I hetym spraŭdziŭ svaju tezu, što… nu, vy sami zdahadalisia.
Źbityja z pantałyku Akudovičavymi chitrykami, intelektuały musili nastroicca na surjozny ład. Fiłosaf Uładzimir Mackievič zaznačyŭ, što Akudovič – heta čałaviek, jaki adradžaŭ intelektualnuju prastoru Biełarusi, čałaviek, jaki «dumaje Biełaruś».
«Spadziajemsia, što ŭ budučaj Biełarusi budzie miesca i dla Akudoviča, jakoha niama», — dadaŭ Mackievič.
Padsumavaŭ ža darobak Akudoviča fiłosaf Alaksandr Hrycanaŭ: «Akudovič — toj mastok, jaki złučaje XX stahodździe biełaruskaha Adradžeńnia i stahodździe nastupnaje, XXI-aje, padčas jakoha my budziem šmat u jakich aśpiektach budavać Biełaruś z nula».
* * *
Valancin Akudovič (nar. 1950 h., miastečka Śvisłač) — fiłosaf, eseist, litaraturny krytyk. U 1991—1999 pracavaŭ u štotydnioviku «Kultura» (redaktar adździeła, pieršy namieśnik hałoŭnaha redaktara). Zatym (1999—2000) byŭ redaktaram adździeła fiłasofii i zamiežnaj litaratury časopisa «Krynica», namieśnikam redaktara fiłasofskaha časopisa «Frahmienty». Vykładčyk «Biełaruskaha kalehiuma».
Aŭtar fiłasofskich i litaraturna-mastackich knih «Mianie niama. Rozdumy na ruinach čałavieka» (1998), «Razburyć Paryž» (2004), «Dyjałohi z Boham» (2006), «Kod adsutnaści. Asnovy biełaruskaj mientalnaści» (2007).
Čytać jašče:
