Dla zdaroŭja ci žyćciovaha šlachu vašych dziaciej — ničoha. Ale luboŭ baćkoŭskaja nie zabyvajecca. Novyja daśledavańni hienietyki pavodzinaŭ.
Čaho baćki chočuć ad svaich dziaciej? Chočuć, kab jany byli adbitkam siamji, dakładniej, svaich ujaŭleńniaŭ pra pazityŭnyja rysy: kali ty zdarovy, razumny, ščaślivy, adukavany, bahaty, spraviadlivy i ŭdziačny, toje samaje možna skazać pra tvaich baćkoŭ, bratoŭ, siaścior i dziaciej.
Viadoma, ciažka raźmiežavać pryrodu i vychavańnie. Kab heta zrabić,
daśledčyki, jakija nazyvajucca hienietykami pavodzinaŭ, vyvučali dva typy siemjaŭ: ź bliźniatami i pryjomnymi dziećmi. Kali pamiž adnajajkavymi bliźniatami isnuje našmat macniejšaje padabienstva, čym pamiž dvuchjajkavymi, pryčyna kryjecca ŭ pryrodzie. Kali pryjomnyja dzieci demanstrujuć padabienstva z pryjomnymi baćkami, sprava, vidavočna, u vychavańni.
Baćki imknucca na ŭsio žyćcio pryščapić dzieciam zdarovyja zvyčki. Ale
dva najlepšyja daśledavańni pa hienietycy pavodzinaŭ, jakija vyvučali praciahłaść žyćcia, — adno z 6000 dackimi bliźniatami, jakija naradzilisia pamiž 1870 i 1900, druhoje z 9000 šviedskimi bliźniatami, narodžanymi pamiž 1886 i 1925, — pakazali nulavy efiekt vychavańnia.
Vyvučeńnie rostu, vahi i navat zuboŭ bliźniataŭ pryvodzić da takich vysnovaŭ. Heta nie značyć, što dyjeta, fizičnyja praktykavańni i čystka zuboŭ ni na što nie ŭpłyvajuć, što baćkoŭskija patrabavańni pravilna charčavacca, zajmacca himnastykaj i čyścić zuby paśla ježy nie zmohuć znajści darohu da dziciačaha serca i rozumu.
Baćki taksama imknucca zrabić sa svaich dziaciej razumnych i ščaślivych darosłych, ale hienietyki pavodzinaŭ nie znachodziać praktyčna nijakich dokazaŭ taho, što ich namahańni dajuć efiekt.
Vyvučeńnie sotniaŭ bliźniataŭ, jakija vychoŭvalisia asobna, pakazała, što
adnajajkavyja bliźniaty vyjaŭlajuć našmat bolš padabienstva ŭ razumovych zdolnaściach i emacyjnaści, čym roznajajkavyja, ale bliźniaty, što vychoŭvalisia razam, tolki krychu bolš padobnyja adno da adnaho, čym tyja, chto vychoŭvaŭsia asobna.
Padčas navatarskaha daśledavańnia, praviedzienaha va Univiersitecie Miniesoty,
psichołah Devid Likien vyjaviŭ, što bliźniaty, jakija vychoŭvalisia asobna, z punktu hledžańnia žyćciaradasnaści byli bolš padobnyja adno da adnaho, čym tyja, chto vychoŭvaŭsia razam.Mahčyma, heta prosta vypadkovaść, ale jana navodzić na dumku, što hadavańnie razam prymušaje ludziej dyfierencyjavacca, to bok «kali jon ščaścivy, to ja budu niezadavoleny».
Baćki vykarystoŭvajuć mnostva taktyk upłyvu na svaich dziaciej padčas ich navučańnia ŭ škole i ŭ aśpiekcie ich budučych dasiahnieńniaŭ. Niekatorymi my zachaplajemsia: čytańnie dzieciam, dapamoha ŭ vykanańni chatnich zadańniaŭ, uchvała paśla ciažkoj pracy. Inšyja nas aburajuć: sastarełyja paniatki, kumaŭstvo. Pavodle dadzienych daśledavańnia, adnak, hetyja taktyki pracujuć słaba. Ekanamist Brus Sejsdoŭt daśledavaŭ kala 1200 siemjaŭ, jakija ŭsynavili abiazdolenych karejskich dziaciej. Siemji achoplivali šyroki dyjapazon, nieabchodna było tolki, kab ich prybytak składaŭ 25% vyšej za ŭzrovień biednaści. Tym nie mienš, nie było zaŭvažana absalutna nijakaha ŭpłyvu vychavańnia na dalejšyja pośpiechi pryjomnych dziaciej u škole i na pracy.
Hienietyki pavodzinaŭ taksama ličać, što ŭpłyŭ vychavańnia na maralnaść davoli paviarchoŭny.
Baćki majuć mocny ŭpłyŭ na toje, da jakoj relihii i palityčnaj partyi ich dzieci siabie adnosiać, ale vielmi mały — na ich darosłyja pavodziny abo śvietapohlad.
Niekatoryja, ale nie ŭsie, daśledčyki bliźniataŭ i pryjomnych dziaciej ličać, što
baćki nie vielmi ŭpłyvajuć na kureńnie svaich dziaciej, užyvańnie imi ałkaholu i narkotykaŭ, złačynnaść siarod niepaŭnaletnich, i na toje, kali dočki (ale nie syny) pačynajuć zajmacca seksam.
Zrešty,
najbolš značny plon piedahohiki — heta ŭdziačnaść dziaciej. Kali vy achiniecie svaich dziaciej luboŭju i harmonijaj, jany abaviazkova zapomniać heta na ŭsio žyćcio.
Krytyki časta spračajucca z hienietykami pavodzinaŭ, vykarystoŭvajučy arhumient źviadzieńnia da absurdu:
«Kali tak niavažna, jak vychoŭvać dziaciej, čamu b nie zamknuć ich u šafie?»Sprava ŭ tym, što padčas daśledavańniaŭ upłyvu baćkoŭskich pavodzinaŭ na bliźniataŭ i pryjomnych dziaciej vyvučajucca tyja taktyki, jakija baćki časta vykarystoŭvajuć. Zamykańnie dziaciej u šafach, na ščaście, da takich nie adnosicca. Važna taksama pamiatać, što bolšaść daśledavańniaŭ kancentrujecca na doŭhaterminovych vynikach. Baćki časta źmianiajuć svaich dziaciej u karotkaterminovaj pierśpiektyvie, ale pa miery rostu dziaciej upłyŭ baćkoŭ źmianšajecca.
Mnohija ličać hienietyku pavodzinaŭ piesimistyčnaj, ale heta dobraja navina dla baćkoŭ i patencyjnych baćkoŭ.
Kali vy dumajecie, što budučynia vašych dziaciej u vašych rukach, vy, vierahodna, zrobicie šmat składanych «inviestycyj» — i budziecie adčuvać vinu za toje, što nie zrabili bolš. Ale jak tolki vy zrazumiejecie, što budučynia vašych dziaciej šmat u čym zaležyć ad ich samich, vy zmožacie adpačyć ad pačućcia viny.
Kali vy lubicie čytać svaim dzieciam, vydatna. Ale kali vy prapuścicie sieans čytańnia, to nie pieraškodzicie raźvićciu ich intelektu, pazbaviŭšy ich tym samym šancaŭ na kaledž ci vyrakšy na bieśpierśpiektyŭnuju pracu. Toje ž samaje datyčyć i inšych alternatyvaŭ, jakija abciažarvajuć sumleńnie baćkoŭ. Hladzieć televizar, zajmacca sportam, jeści harodninu ci žyć u spryjalnym asiarodździ? Vaš vybar mała ŭpłyvaje na raźvićcio vašych dziaciej, tak što možna rassłabicca. A nasamreč, kali rassłabicca, heta budzie lepš dla ŭsioj siamji. Bo
pryhniečańnie ŭłasnych dziaciej «dziela ich ža samich» redka prynosić karyść i moža kiepska paŭpłyvać na staŭleńnie dziaciej da vas.
