Źmicier Bandarenka prapanuje abvieścić 25 Sakavika dziaržaŭnym śviatam – Dniom voli i jadnańnia i adznačyć jaho supolnaj akcyj uładaŭ i apazycyi ŭ abaronu niezaležnaści Biełarusi pad lozunham «Za Svabodu! Za Biełaruś!».
Liderami biełaruskaj apazicyi vykazvajucca roznyja mierkavańni nakont mahčymych akcyj pratestu ŭviesnu hetaha hoda. Lider Abjadnanaj hramadzianskaj partyi Anatol Labiedźka miarkuje pravieści akcyi 19 sakavika – u hadavinu prezidenckich vybaraŭ. Staršynia Partyi BNF Vincuk Viačorka pierakanany, što hałoŭnym palityčnym dniom viasny hetaha hoda musić stać 25 sakavika. Alaksandr Milinkievič taksama vystupaje za praviadzieńnie akcyi i miarkuje jak maha chutčej vyznačyć datu akcyi na Palitradzie abjadnanych demakratyčnych siłaŭ. Pres‑centr Chartyi'97 pacikaviŭsia z hetaj nahody dumkaj biełaruskaha pravaabaroncy Źmitra Bandarenki.
– Tak, akcyi ŭ sakaviku być. Dumaju, što jana pavinna prajści 25 sakavika. U dzień 89‑j hadaviny abviaščeńnia Biełaruskaj Narodnaj Respubliki. Mnie zdajecca, 19 sakavika nie zusim darečnaja data dla praviadzieńnia masavaj akcyi. 19 sakavika – dzień supraćstajańnia. Hod tamu apazicyja, zaručyŭšysia padtrymkaj naroda, prademanstravała svaje mahčymaści, ale nie pieramahła. Siońnia vidavočna, što nie pieramoh i Łukašenka. Paśla rezkaha padvyšeńnia cenaŭ na rasiejskija naftu i haz i jon, i biełaruski ŭrad na čale ź Sidorskim kažuć pra najskładaniejšuju, blizkuju da katastrafičnaj situacyju ŭ krainie. A Rasieja ŭ asobie Pucina nakinuła na Biełaruś ekanamičnuju piatlu, i z kožnym hodam straty buduć uzrastać, a situacyja tolki paharšacca. Pucin adkrytym tekstam kaža pra ŭvachodžańnie Biełarusi ŭ skład Rasiei. Vystajać, zachavać niezaležnaść, vyratavać krainu možna tolki šlacham nadzvyčajnych namahańniaŭ usich biełarusaŭ. I tolki pry padtrymcy Jeŭrapiejskaha Źviaza. Tamu ja prapanuju pravieści ahulnanacyjanalnuju masavuju akcyju, ale tolki nie pratestu. Heta pavinna być akcyja jadnańnia, i adbycca jana pavinna na Kastryčnickaj płoščy, ci, jak my jaje ciapier nazyvajem, na płoščy Kalinoŭskaha.
25 sakavika 2007 hoda pavinna stać dziaržaŭnym śviatam – Dniom Jadnańnia i Prymireńnia ŭsich biełarusaŭ. Ciapier nie čas padzialać biełarusaŭ na «svaich» i «čužych». My bačym, jak prezident susiedniaj krainy Juščanka prykładaje vielizarnyja namahańni dla prymireńnia hramadzianaŭ Ukrainy, vieteranaŭ Savieckaj Armii i vieteranaŭ Ukrainskaj paŭstanckaj armii. My bačym, jak u antykryzisnaj kaalicyi va Ukrainie abjadnalisia siły, jakija raniej byli palityčnymi praciŭnikami. U svoj čas kiraŭnictva Rasiei abviaściła 7 listapada Dniom prymireńnia. Lidery «biełaha» ruchu hienierały Dzianikin, Kuciepaŭ i inšyja z vajskovaj pašanaj pierazachavanyja ŭ Rasiei. Čas i biełarusam uspomnić pra svaju słaŭnuju historyju. Biez tych biełaruskich hierojaŭ, jakija ŭ najskładaniejšych umovach 1918 hoda pryniali statut BNR – pieršaj unitarnaj dziaržavy biełarusaŭ, – nie było b ni BSSR, ni siońniašniaj Respubliki Biełaruś.
– Vy prapanujecie apazicyi abjadnacca z uładaj?
– Samo žyćcio prymušaje biełarusaŭ jadnacca. Biez udziełu prajeŭrapiejskich i demakratyčnych siłaŭ u kiravańni krainaj nie atrymajecca zachavać navat toj nievialiki žyćciovy ŭzrovień ludziej, jaki my siońnia majem. Sacyjalny vybuch budzie niepaźbiežny. 3,5 miljardy dalaraŭ – niepasrednyja straty našaj ekanomiki tolki sioleta. U nastupnym hodzie budzie 5 miljardaŭ, jašče praz hod – 8. Zachavańnie niezaležnaści, vyratavańnie i raźvićcio ekanomiki, palapšeńnie žyćcia hramadzianaŭ – hetyja mety, na moj pohlad, ahulnyja i dla ŭłady, i dla apazicyi.
– Ale Vy ž sami nazyvali hetuju ŭładu złačynnaj...
– Toje, što ahučvaje siońnia biełaruski ŭrad pa rašeńni enierhietyčnaj prablemy, – heta prahramnyja pałažeńni biełaruskich demakratyčnych partyj. My nie pavinny admaŭlacca ad kaštoŭnaściaŭ demakratyi i pravoŭ čałavieka. Biełarusy nie pieršaja nacyja, pierad jakoj paŭstała zadača pa prymireńni. U advarotnym vypadku – paraza dla ŭsich.
Ja nie pierakanany, što ŭłada ŭžo siońnia budzie hatovaja da hetaha. Ale dumaju, što jany lepš, čym my ŭsie, vałodajuć infarmacyjaj, kali havorać pra katastrafičnaść stanovišča. Pieršym prapanoŭvaje prymireńnie toj, chto macniejšy. Źmieny ŭ Biełarusi niepaźbiežnyja. Jak ja ŭžo kazaŭ, biez dapamohi Jeŭropy i pryciahnieńnia apazicyi va ŭrad ułada nie ŭtrymajecca. Jana budzie prosta źmiecienaja narodnymi buntami. Sychod Łukašenki razam z strataj niezaležnaści krainy (a taki varyjant rychtuje Rasieja) – heta nie toje, pra što maryć apazicyja. Palityčnyja elity Hišpanii, Polščy, Čyli, Ukrainy, Vuhorščyny, Paŭdniovaj Karei, dziesiatkaŭ inšych krain išli na kampramisy dziela ahulnych metaŭ, dziela vyratavańnia Radzimy. Adnak ŭ mnohich krainach damaŭlacca davodziłasia navat paśla hramadzianskich vojnaŭ. Rana ci pozna, kab vyjści z tupiku, nieabchodna siadać i damaŭlacca.
– Jak Vy ŭjaŭlajecie akcyju 25 sakavika?
– Jašče napiaredadni baki pavinny zrabić kroki nasustrač. Lidery apazicyi musiać źviarnucca ŭ Saviet Ministraŭ z prapanovaj abviaścić 25 sakavika dziaržaŭnym śviatam – biełaruskim «Dniom voli i jadnańnia». Ekśpierty apazicyi pavinny nakiravać va ŭrad svaje prapanovy i prahramy pa vyvadzie ekanomiki z kryzisu, a taksama prapanovy pa farmacie dyjałohu pamiž uładaj i apazicyjaj. U śviatkavańni pavinny ŭziać udzieł kiraŭnictva krainy i lidery apazicyi, staršynia Rady Biełaruskaj Narodnaj Respubliki spadarynia Ivonka Surviła, kiraŭniki Pravasłaŭnaj i Katalickaj cerkvaŭ, inšych kanfiesij, viadomyja hramadskija i kulturnyja dziejačy. Nieabchodna razasłać sumiesnyja zaprašeńni naviedać u hety dzień Biełaruś kiraŭnikam Rady Jeŭropy, Jeŭraźviaza, lideram krain‑susiedziaŭ. Ułada ŭ svaju čarhu pavinna zrabić kroki nasustrač: akramia abviaščeńnia 25‑ha sakavika dziaržaŭnym śviatam, pavinny być vyzvalenyja ŭsie palityčnyja viaźni i zroblenaja zajava kiraŭnictva krainy pra pačatak adkrytaha dyjałohu z apazicyjaj. A devizam ahulnanacyjanalnaj akcyi prymireńnia i jadnańnia 25 sakavika 2007 hoda mohuć stać słovy – «ZA SVABODU! ZA BIEŁARUŚ!».
Fota Julii Daraškievič, NN
