— Niadaŭna na sajcie Sajuza biełaruskich piśmieńnikaŭ prajšła infarmacyja pra toje, što sioleta abvieščany tvorčy konkurs maładych piśmieńnikaŭ, pryśviečany kruhłym datam z dnia naradžeńnia Paŭluka Bahryma (200 hadoŭ), Janki Kupały i Jakuba Kołasa (130), Alesia Haruna i Ciški Hartnaha (125), Maksima Tanka (100), Janki Bryla (95) i Michasia Stralcova (75). U hetym pieraliku mianie cikavić adno imia — Michasia Stralcova, bo jon naradziŭsia ŭ Mahiloŭskaj vobłaści, a 14 lutaha — jahony jubilej.
— Niakiepska było b, kali b u honar
— Na žal. Čym, na Vašuju dumku, Michaś Stralcoŭ admietny jak piśmieńnik?
— Kali brać i ahulnabiełaruski, i rehijanalny mahiloŭski maštab, Michaś Lavonavič Stralcoŭ, jaki naradziŭsia ŭ Słaŭharadskim rajonie, — asoba ź pieršaha šerahu. Kali, skažam, vašyja ziemlaki Arkadź Kulašoŭ, Alaksiej Pysin, Masiej Siadnioŭ, Alaksiej Rusiecki, Anatol Sierbantovič, Aleś Piśmiankoŭ — u pieršuju čarhu vydatnyja i dobryja paety, Ivan Čyhrynaŭ, Viktar Karamazaŭ i Anatol Kudraviec — kłasnyja prazaiki, navielisty, dyk Michaś Stralcoŭ — vydatny i prazaik, i paet, i litaraturny krytyk, eseist.
— Vy kažacie, što Michaś Stralcoŭ — piśmieńnik ź pieršaha šerahu. Ale čamu jahonaje imia nie hučyć?
— Možna adkazać pytańniem na pytańnie? A čamu ŭ Rasii nie hučać imiony takich vydatnych paetaŭ, jak Jaŭhienij Baratynski, Fiodar Ciutčaŭ, Afanasij Fiet, Apałon Majkaŭ, Kanstancin Słučeŭski, Inakiencij Anienski? Zdajecca, i ŭ škole im nie nadajuć nijakaj uvahi, i ŭ VNU nie nadta. Razumiejecie, jość pieršakłasnyja paety i prazaiki, kali tak možna skazać, dla hurmanaŭ. Takija vydatnyja paety i prazaiki nie dla ŭsich jość u kožnaj litaratury.
— Piśmieńniki dla čytackaj elity?
— Možna skazać i tak. Ja naŭmysna nazvaŭ vam šerah vydatnych rasijskich paetaŭ, bo ich čytaŭ, lubiŭ i pry nahodzie cytavaŭ Michaś Stralcoŭ. Pra ich jašče kažuć, što jany vyznavali mastactva dla mastactva, byli pieśniarami čystaj krasy.
— Jak naš Maksim Bahdanovič?
— Maksim Bahdanovič — jašče adzin ulubiony paet Michasia Stralcova, choć zaŭvažu, što paezii Bahdanoviča nie byli čužyja hramadzianskija i navat sacyjalnyja matyvy. Dyk voś, svajmu ŭlubionamu paetu Michaś Lavonavič pryśviaciŭ, nie pabajusia skazać, kłasičnaje ese «Zahadka Bahdanoviča». Jano čytajecca i praz sorak čatyry hady paśla pieršaj publikacyi. Jano, ja ŭpeŭnieny, budzie čytacca i paźniej. U hetym ese ja baču redkaje spałučeńnie talentu analityka i talentu prazaika.
Mabyć, hetak ža, jak Maksima Bahdanoviča, Michaś Stralcoŭ lubiŭ druhoha Maksima — Hareckaha. Kali ja vam nazyvaŭ kłasnych prazaikaŭ z Mahiloŭščyny, dyk naŭmysna zmaŭčaŭ pra Hareckaha, bo Harecki — postać vyklučnaja, biassprečny kłasik prozy i litaraturaznaŭstva. Svajmu ŭlubionamu prazaiku Michaś Stralcoŭ pryśviaciŭ bliskučaje ese «Čałaviek z Małoj Bahaćkaŭki». Apublikavanaje tryccać siem hadoŭ tamu, jano čytajecca jak napisanaje ŭčora. Čytajecca i ese «Spadčynnaść», napisanaje da
— Maksim Bahdanovič, Maksim Harecki, nazvanyja vami rasijskija paety… Ich možna ličyć nastaŭnikami Michasia Stralcova?
— Dadajcie da taho śpisu navielista Lva Tałstoha i abaviazkova Ivana Bunina, u asobie jakoha spałučaŭsia vysoki talent paeta i prazaika.
— Vy chacieli b paraŭnać talent Bunina i talent Stralcova?
— Kažuć, što kožnaje paraŭnańnie kulhaje. Tamu adkažu tak: Stralcoŭ i Bunin — talenty rodnasnyja. Jość takoje paniaćcie — «buninskij słoh». U Michasia Stralcova taksama svoj styl, vysokaja kultura słova, uvaha da mastackaj detali. Ale nie zabyvajma: Bunin — heta rasijski piśmieńnik, Stralcoŭ — biełaruski, Bunin žyŭ u adnu epochu, Stralcoŭ — u inšuju. Možna kazać pra blizkaść ich estetyčnych pryncypaŭ, pohladaŭ na litaraturu.
Ja moh by mnoha skazać vam pra navielistyku Michasia Stralcova, ale tut abmiažujusia tolki kanstatacyjaj fakta: Stralcoŭ — aŭtar apaviadańnia «Smaleńnie viepruka». Hetaje apaviadańnie — vianiec jahonaj tvorčaści jak navielista. Niekatoryja ličać jaho
— Paniaćcie «buninskij słoh» datyčyć tolki prozy ci paezii taksama?
— Dumaju, što i paezii. Ivan Bunin paźbiahaŭ mietaforyki. Michaś Stralcoŭ — taksama paet prazrysty. Skazaŭ by tak: jak prazrystaje asieńniaje pavietra. Ale heta vobraznaje paraŭnańnie. Lepš było b adznačyć toje, što ŭ Michasia Stralcova niama «pravalnych» vieršaŭ. Musić, treba skazać, što ŭ jaho niamała antałahičnych i chrestamatyjnych vieršaŭ. I kali składać zbornik jaho paezii, dyk praktyčna ŭsio apublikavanaje im prydajecca dla druku i ciapier.
— Nakont druku. Na Vašuju dumku, Michasia Stralcova vydajuć dastatkova?
— Jakraz naadvarot. Paśla 1987 hoda (hod śmierci piśmieńnika) vyjšła tolki dźvie jaho knihi. Adna — u sieryi «Biełaruskaja proza XX stahodździa». Amatary paezii spadziavalisia, što vyjdzie tom i ŭ sieryi «Biełaruskaja paezija XX stahodździa», ale tak i nie dačakalisia jaho. Heta byŭ by dvuchtomnik tvoraŭ piśmieńnika, bo ŭ 1987 hodzie, kali Michasiu Stralcovu spaŭniałasia piaćdziasiat, CK KPB nie dazvoliŭ vydać dvuchtomnik.
— Čamu?
— Mažliva, tamu, što Michaś Lavonavič nie pisaŭ pra Lenina, partyju, kamsamoł, budoŭli kamunizmu. Ja nie pamiataju, kab my
— Značyć, da
— Što da dziaržaŭnych vydaviectvaŭ, dyk ja paprostu nie viedaju ich płanaŭ na hety hod. A voś u adnym pryvatnym vydaviectvie čakajecca dvuchtomnik tvoraŭ Michasia Stralcova. Nie vyklučaju, što ŭ Minsku projdzie viečaryna ŭ honar jahonaha jubileju.
