Chto z nas nie čytaŭ u dziacinstvie i junactvie knihi pra robataŭ? Humanistyčnaja
z pahłybleńniem kryzisu cyvilizacyi, robaty ŭ litaratury pačynajuć nadzialacca pazityŭnymi čałaviečymi jakaściami, naprykład, viernaściu i spahadaj.«Žaleznyja» ludzi navat vyznačajucca… relihijnaściu. Tak, u ramanach Klifarda Sajmaka apisana, jak robaty ratujuć ad zabyćcia vieru ŭ Boha, ad jakoha kančatkova admoviŭsia čałaviek, stomleny chałodnymi zornymi prastorami.
Jak i kožny padletak, što ros u epochu NTR, ja vieryŭ u «dobrych» robataŭ i «mirny» štučny intelekt. Voś čamu sapraŭdnym kulturnym šokam dla mianie stałasia kinastužka «Terminatar», jakuju pry kancy
Akazvajecca, robaty całkam zdolnyja ŭzbuntavacca i pakłaści kaniec eposie čałavieka!(Darečy, u hety ž čas savieckija hramadzianie pahladzieli «Čužynca» i «Drapiežnika», jakija pierakreślili mahčymaść mirnaha kantaktu našaj cyvilizacyi ź inšapłanietnikami, ab čym dziesiacihodździami maryli
Knihi pra bunt mašynaŭ, jakija byli padobnyja da kamietaŭ, što zredčasu pranosiacca pa niebaschile suśvietnaj litaratury, na pačatku XXI stahodździa pieratvarylisia ŭ zorny doždž, stalisia ci ni mejnstrymam navukovaj fantastyki.
Mnohija čytačy ŭžo stamilisia ad biaskoncych apisańniaŭ taho, jak robaty (ciapier — androidy) biaruć vierch nad čałaviekam — byccam biaskoncaj prastory komiksaŭ dla hetych jarkich, brutalnych scenaŭ zamała!Ale ž «vysokaja» litaratura — a jana sapraŭdy prysutničaje na «terytoryi» robataŭ (dastatkova zhadać raman «Ci marać androidy pra elektraaviečak?» Filipa Dyka) — praciahvaje pahłyblać sutnaść kanfliktu pamiž čałaviekam i štučnym intelektam, znachodzić usio novyja sposaby mastackaj vyraznaści dla ŭvasableńnia całkam mahčymaj dramy. (U jakaści vodstupu: usiaho tolki praz adno stahodździe vyśvietliłasia, što ŭ rečaisnaść uvasobiłasia zvyš 80% pradkazańniaŭ fantasta Žula Vierna.)
Svoj uniosak u hetuju temu zrabiŭ piśmieńnik Den Uiłsan.
Jaho raman «Robaty Apakalipsisu» (2011), što ŭznačalvaŭtop-10 najlepšych knih amazon.com, raskazvaje pra ŭsio tuju ž vajnu ź ludźmi miehamozha, jaki vyrvaŭsia na volu z sakretnaj łabaratoryi i ŭziaŭ kantrol nad usimi miechanizmami.
Rakurs dla apoviada abrany dosyć aryhinalny: vajna apisanaja nie sa słovaŭ adnoj ci niekalkich asobaŭ — ahientaŭ uradu ci vajskoŭcaŭ, a ad imia mnostva prostych ludziej (navat dziaciej i padletkaŭ!) z roznych krainaŭ, vymušanych ustupić u biaźlitasnuju bojku z mašynami, jakija «lubili nas, navat kali źniščali našuju cyvilizacyju».
Kožnaja častka knihi — apoviad adnaho čałavieka ci scena ź jahonym udziełam. I słovy, i padziei ź miechaničnaj niepieraduziataściu i biazdušnaj dakładnaściu byli zanatavanyja kamierami, ustalavanymi pa ŭsim śviecie jašče da pačatku vajny i vykarystanymi paźniej štučnym intelektam — pravadyrom paŭstańnia.Hetyja čałaviečyja śviedčańni — žyvyja dakumienty času — nadajuć apoviadu praŭdapadobnaść, robiać knihu, napisanuju ŭ žanry vajskovaj fantastyki (Military Science Fiction), panaramnaj i cełasnaj.
«Robaty Apakalipsisu» — chronika vajny i ŭvadnačas historyja evalucyi čałavieka, vymušanaha jak vid stać lepšym, bolš daskanałym.Pieramoha nad tymi, «čyj znajomy, ale skažony voblik nahadvaŭ ludziej i žyviołaŭ ź inšaj hałaktyki, stvoranaj čužym Boham», nie dała čałavieku novaje cieła i zdolnaści, a navučyła novaj adkaznaści i viedam — u pieršuju čarhu ab ułasnym miescy na Ziamli. Mašyny, zabivajučy ludziej, ačyščali płanietu dla samich siabie, rychtavalisia da ekśpierymientaŭ nad žyćciom płaniety, padobnych da tych, što ładzili sami ludzi — ich stvaralniki. Ale
«bijałahičnyja» mašyny, jakija kaliści pieražyli lednikovy pieryjad, iznoŭ vyjavilisia macniejšymi vidam.
Den Uiłsan svajoj knihaj pytajecca, u jaki bok paśla skančeńnia vajny budzie skiravanaja novaja moc čałavieka i jaki vyhlad nabuduć novyja stvareńni jahonych ruk. I voś tut
małady piśmieńnik intanacyjna supadaje z baćkami — zasnavalnikami navukovaj fantastyki, jakija ličyli robata biezdakornym nośbitam humanistyčnaj marali, zakładzienaj u jaho čałaviekam.
